راز مسیر های مخفی پایتخت

سمیرا باباجانپور؛ روزنامه نگار

تونل‌های زیرزمینی و دلیل اتصال آنها به خانه‌ها و دربار، روایت پرماجرایی است که می‌توان از آن به‌عنوان رازهای معماری پایتخت نام برد.
عبدالحسن میرعمادی، استاد معماری و عضو هیأت‌مدیره‌ انجمن مفاخر معماری ایران که سال ۱۳۵۰ مسئولیت مرمت کاخ بادگیر و ساختمان اندرونی کاخ گلستان را بر عهده داشته است، می‌گوید: «تونل‌های زیرزمینی بی‌شماری در شهر تهران وجود دارد، به‌خصوص در محدوده‌ میدان توپخانه و در نزدیکی کاخ گلستان. این تونل‌ها ارتباط‌هایی با دربار قاجار برقرار می‌کردند.» او درباره‌ تونل زیرزمینی دارالفنون به کاخ گلستان می‌گوید :«این تونل یقیناً برای ارتباط بین کاخ و دارالفنون ساخته نشده است، چون قبل از ساخت دارالفنون، ساختمان‌هایی که اغلب حرم‌خانه بودند، در این محدوده وجود داشت و این تونل‌ها مربوط به آن می‌شود.بسیاری از حرم‌خانه‌ها در قسمت شمال کاخ گلستان قرار داشت و تونل‌هایی در این محدوده دیده شده است که به اندرون راه داشته است. البته این تونل‌ها تنها مختص به این محدوده نبوده و در کل تهران، به‌خصوص در نزدیکی کاخ‌ها، این تونل‌ها بیشتر بود. تهران، قبل از اینکه پایتخت شود، قصبه ای در نزدیکی شهر ری بود؛ به‌گونه‌ای که محلی برای تبعید یا انزوای مردان حکومتی نیز انتخاب می‌شد. از نظر کاربرد، بسیاری از این تونل‌ها کاربرد امنیتی داشت. اگر روی زمین اتفاقی می‌افتاد و ناامنی ایجاد می‌شد، می‌توانستند در این تونل‌ها امنیت داشته باشند یا خود را به مکان‌های امن برسانند.» درباره‌ تونل‌های زیرزمینی تهران روایت‌های متفاوتی وجود دارد: اینکه محلی برای رد و بدل کردن زندانی‌ها بود، یا محلی مخفی برای رفت‌وآمد شاهان قاجار در برهه‌ای که می‌خواستند به‌طور مخفیانه رفت‌وآمد کنند، یا اینکه در گذشته این تونل‌ها به دلیل ترس تهرانی‌ها از راهزن‌ها، به‌عنوان محلی برای فرار و پنهان‌ماندن حفر شده‌اند.