تاکتیک‌های آنی و هزینه‌های استراتژیک

حنیف غفاری؛ دکتری روابط بین‌الملل 

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های دوران سیاسی دونالد ترامپ تمایل آشکار او به اجرای کنش‌های لحظه‌ای و تاکتیکی است که در کوتاه‌مدت برای او یک پیروزی رسانه‌ای یا امتیاز سیاسی سریع به ارمغان می‌آورد و در حقیقت، زیربنای راهبردی منافع بلندمدت ایالات متحده را به چالش می‌کشد. این مسئله منجر به خلق یک پارادوکس و تضاد آشکار در حوزه حکمرانی آمریکا و افزایش هزینه‌های راهبردی-تاکتیکی علیه کاخ سفید شده است. نمونه اخیر این رویکرد، چرخش ناگهانی در سیاست ارسال تسلیحات پیشرفته ازجمله موشک تاماهاوک به اوکراین است. پس از دوره‌ای توقف موقت، خبر ارسال سامانه‌های پیشرفته پاتریوت و موشک‌های تاماهاوک که حتی هزینه آن بر دوش متحدان اروپایی انداخته شد، بار دیگر صحنه سیاست خارجی واشنگتن را به لرزه درآورد. این تصمیم که تنها چند روز پس از ابراز ناامیدی ترامپ از مذاکرات با پوتین اعلام شد، در واقع نه یک تغییر تاکتیکی هوشمندانه، بلکه یک خط راهبردی خطرناک تلقی می‌شود.
در روابط بین‌الملل، تاکتیک ظرفیت انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌تواند با اراده طرفین منازعه تعدیل شود. اما ارسال احتمالی موشک‌های تاماهاوک به کی‌یف، ماهیتی فراتر از یک مانور صرف دارد؛ این اقدام، عملا خطوط قرمز مواجهه مستقیم ناتو با روسیه را جابه‌جا و پتانسیل تبدیل شدن نبرد اوکراین به یک تقابل تمام‌عیار بین ناتو و مسکو را به شکلی غیرقابل بازگشت تقویت می‌کند. برخی از مقامات دفاعی در پنتاگون نیز ظاهرا در توجیه این تصمیم دچار سردرگمی شده‌اند؛ زیرا این اقدام چشم‌انداز مدیریت بحران را مخدوش می‌سازد و آمریکا را درگیر بحرانی مزمن می‌کند که توانایی آینده‌نگری و کنترل تبعات آن را ندارد. نروژ و آلمان با پذیرش نقشی پررنگ در این میدان، در حال بازتعریف فضایی هستند که تحلیلگران نگرانند یادآور فضای دهه ۱۹۴۰ باشد؛ فضایی که ساده‌انگاری‌های اولیه، مسیری را گشوده که دیگر از کنترل خارج شده است.
این الگوی تصمیم‌گیری لحظه‌ای، محدود به جبهه اروپای شرقی نیست. در صحنه جهانی، جایی که روابط بلندمدت اهمیت دارد، ترامپ بارها با تکیه بر اهرم‌های کوتاه‌مدت، روابط استراتژیک را تضعیف کرده است.