انگ‌زدایی از بیماری‌های روانی

محمدرضا شالبافان/ روانپزشک
جامعه سالم متشکل از افرادی است که یا سالم هستند یا اگر دچار و مبتلا به بیماری‌اند فرایند درمان را طی می‌کنند و بیماری آنها رو به بهبود یا دست‌کم تحت‌کنترل است.

به‌دلایل گوناگون و حتی گاه نامعلوم در جامعه ما مانند بسیاری از جوامع نگاه خوبی به بیماری‌های روانی نمی‌شود. اگر کسی جسم بیماری داشته باشد، به‌راحتی و بدون خجالت درباره بیماری‌اش حرف می‌زند. هیچ‌کس از بیان اینکه مبتلا به فشار خون یا سوءهاضمه است، خجالت نمی‌کشد. اما با وجود اینکه مشکلات روانی هم درست مانند امراض جسمی عوامل مشخصی دارند و خود بیمار در ابتلا به آن نقش یا بهتر است بگوییم تقصیری ندارد، هیچ‌کس دوست ندارد او را به‌عنوان بیمار روانی بشناسند. نگاه غلط به بیماری‌های روانی تا حدی است که حتی برخی، روانپزشکان را هم آدم‌های مشکل‌دار تصور می‌کنند. این در حالی است که بیماری‌های روانی بر اثر عواملی مانند تغییرات بعضی از پروتئین‌ها در مغز یا اختلال در مدارهای مغزی رخ می‌دهد و درست مانند بیماری‌های جسمی، درمان پزشکی - اعم از دارویی و غیردارویی - دارد. این نگرش به بیماران و بیماری‌های روانی انگ یا استیگماست.

نکته مهم در این زمینه این است که معمولا در همه جوامع 20 تا 25درصد و در جامعه ما حدود 23درصد از کل جمعیت را کسانی تشکیل می‌دهند که از یک یا چند بیماری روانی رنج می‌برند. از این‌رو جداسازی این افراد از جامعه نه به صلاح و نه ممکن است، بلکه بهترین شیوه مواجهه عملی با این پدیده و باور این مطلب است که بیمار روانی درست مثل بیمار جسمی، صرفا به‌دلیل بیمار بودن مقصر نیست. بیماری‌های روانی قابل علاج هستند و بیماران مبتلا حتی در موارد شدید با درمان مناسب می‌توانند بهبود قابل‌توجهی داشته باشند.