نیاز به تغییر سیاست‌های مدیریت آب در کشور

سیده‌زهرا عبداللهی؛ روزنامه‌نگار

بحران کم‌آبی، دیگر محدود به استان‌های گرم و خشک کشور نیست؛ اکنون صدای هشدار از پایتخت هم به گوش می‌رسد. افزایش دمای هوا، کاهش سطح ذخایر سدها و رشد بی‌سابقه مصرف، تهران را وارد شرایطی کرده که برخی آن را «وضعیت قرمز» توصیف می‌کنند. در این میان، نگاه‌ها به سیاستگذاران دوخته شده تا ببینند چه اقداماتی برای عبور از این شرایط در دستور کار قرار دارد.

در همین رابطه حامد یزدیان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی،  ضمن تحلیل وضعیت موجود، تأکید کرد: «بحران آب فقط محدود به تهران نیست. استان‌های مختلفی از جمله سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی، یزد، مرکزی، اصفهان و حتی خوزستان سال‌هاست که با کم‌آبی شدید مواجه‌اند؛ اما اکنون که مشکل در تهران بروز کرده، سطح توجه عمومی و رسانه‌ای افزایش یافته و این می‌تواند فرصت مناسبی برای آغاز یک تغییر جدی در سیاست‌های مدیریت آب کشور باشد.»

  تأخیر در پروژه‌های کلیدی؛ سرعت عمل کافی نیست
یزدیان با اشاره به اقدامات دستگاه‌های مسئول گفت: «دولت اقداماتی را آغاز کرده و مجلس نیز درحال پیگیری است، اما پروژه‌های مهمی مانند انتقال آب از طالقان به تهران، متأسفانه با تأخیر مواجه شده‌اند و همین مسئله موجب شده بحران فعلی تشدید شود.»
او افزود: «برخی پروژه‌های انتقال آب، در مرحله طراحی یا اجرا هستند اما یا تأمین مالی نشده‌اند یا فرآیندهای اداری آنها زمان‌بر بوده‌است. اگرچه نمی‌توان انتظار داشت بحران‌هایی به این وسعت صرفاً با پروژه‌های عمرانی مهار شوند، اما سرعت پایین اجرای طرح‌ها بدون تردید به تشدید بحران دامن زده‌است.»

  «مدیریت مصرف»؛ کلید اصلی در کوتاه‌مدت
نماینده مردم نیشابور در مجلس شورای اسلامی، راهکارهای اجرایی‌تر و سریع‌تری را هم پیشنهاد کرد: «در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، کنترل مصرف از طریق کاهش فشار شبکه و اعمال تعرفه‌های پلکانی برای مصرف‌کنندگان پرمصرف، تجربه موفقی بوده است. اکنون در تهران نیز کاهش فشار شبکه در حال اجراست و می‌تواند تا حدی مؤثر باشد، اما این اقدام باید با فرهنگ‌سازی عمومی و اطلاع‌رسانی دقیق همراه شود.»
او با بیان اینکه بیش از نیمی از مردم تهران در دسته پرمصرف‌ها یا بد مصرف‌ها قرار دارند، گفت: «برای عبور از بحران فعلی، مشارکت مردم حیاتی است. اگر هر خانوار تهرانی فقط ۲۰ درصد از مصرف خود را کاهش دهد، می‌توان گفت شرایط به سمت پایداری خواهد رفت. البته این موضوع نباید باعث شود مسئولیت از دوش نهادهای حاکمیتی برداشته شود.»

  اجرای کند برنامه‌ها
یزدیان در بخش دیگری از این گفت‌وگو به جایگاه قوانین در مدیریت منابع آبی کشور پرداخت و گفت: «در برنامه هفتم توسعه و بودجه‌های سالانه، بر بهره‌وری آب و کاهش تلفات شبکه تأکید شده‌است. حتی استفاده از پساب نیز به‌عنوان راهکار جایگزین بارها در اسناد قانونی مورد اشاره قرار گرفته است، اما متأسفانه اجرای این برنامه‌ها با کندی انجام می‌شود و با شتاب بحران هماهنگ نیست.»
وی با اشاره به تلفات بالای آب در شبکه انتقال و توزیع، تصریح کرد: «در برخی نقاط کشور تا ۳۰ درصد آب در مسیر انتقال هدر می‌رود. نوسازی شبکه و کاهش این تلفات، در کنار تصفیه و بازچرخانی پساب، باید در اولویت پروژه‌های عمرانی قرار گیرد.»

  رفتار مصرف باید تغییر کند
در روزهای اخیر برخی شایعات درباره پایان یافتن ذخایر آب تهران در کمتر از دو هفته، فضای رسانه‌ای را ملتهب کرده است. یزدیان در پاسخ به این فضاسازی‌ها گفت: «این شایعات صحت ندارد و بحران فعلاً تحت کنترل است. پیش‌بینی ما این است که پروژه انتقال آب تا پایان تابستان به بهره‌برداری برسد و تا آن زمان، با مدیریت مصرف می‌توان شرایط را مدیریت کرد.»
او تأکید کرد: «مردم نباید از بحران بترسند، اما باید آن را جدی بگیرند. رفتار مصرفی ما نیازمند بازنگری فوری است.»
 
  راه‌حل بلندمدت؛ برنامه‌ریزی پایدار و مدیریت یکپارچه
یزدیان در پایان با تأکید بر ضرورت نگاه ملی به موضوع آب گفت: «بحران آب یک مسأله فرابخشی است و بدون همکاری همه دستگاه‌ها و مشارکت مردم، عبور از آن ممکن نیست. مدیریت منابع آب باید بر پایه داده‌های واقعی، مشارکت ذی‌نفعان و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین باشد. همچنین اصلاح ساختارهای مدیریت منابع، توزیع عادلانه بودجه و پایان دادن به نگاه بخشی و استانی، لازمه رسیدن به یک نظام پایدار در مصرف آب است.»
وی اضافه کرد: «اگر امروز همکاری نکنیم، فردا دیر خواهد بود. باید بپذیریم که آب دیگر یک منبع بی‌پایان نیست. از مردم گرفته تا مسئولان، همه باید در مسیر تغییر قرار بگیریم.»