هور همچنان در آتش بی‌آبی می‌سوزد

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار

هورالعظیم همچنان می‌‌سوزد. آتشی که بخش عراقی تالاب را از 12تیرماه درگیر کرد و 6روز بعد دودش به چشم خوزستانی‌ها رفت، هنوز خاموش نشده و با وجود تلاش‌های ایران و اعزام چند نوبت بالگرد و هواپیمای آبپاش برای مهار آتش، هور همچنان می‌سوزد.
شدت دود از روز گذشته در استان خوزستان به‌ویژه شهرهای اطراف تالاب همچون هویزه، بستان، رفیع، سوسنگرد و حمیدیه افزایش یافت به حدی که تنفس را در فضای بسته نیز سخت کرد و هویزه را هم به تعطیلی کشاند. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست صبح دیروز برای بررسی وضعیت آتش‌سوزی در تالاب هورالعظیم عازم خوزستان شد و از منطقه آتش گرفته به‌صورت هوایی بازدید کرد.

هورالعظیم طی سال‌های گذشته چندین مرتبه چه در محدوده یک‌سومش در ایران و چه در دوسوم دیگرش در عراق به‌دلیل گرما و خشکی ناشی از کمبود آب و کاهش حقابه، دچار آتش‌سوزی شده بود اما هیچ کدام نه وسعتش به آتش‌سوزی اخیر می‌رسد و نه مدت زمانش. عادل مولا، معاون طبیعی محیط‌زیست خوزستان در روزهای آغازین سوختن هور، ‌در گفت‌وگو با همشهری آتش‌سوزی اخیر را بزرگ‌ترین آتش‌سوزی تالاب تاکنون اعلام کرد. بررسی عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌داد که 10هزار هکتار از اراضی تالاب گرفتار آتش شده است.

دولت عراق در همان روزها اعلام کرد امکان مهار آتش‌سوزی را ندارد. وجود مین در محدوده آتش‌گرفته و همچنین عدم‌برخورداری از امکانات هوایی خاموش‌کردن آتش، ازجمله این دلایل بود. عصر چهارشنبه 20تیر‌ماه جلسه هماهنگی مشترک میان ایران و عراق به‌منظور رفع مشکل پیش آمده در هورالعظیم برگزار شد و در نهایت تیم پروازی شامل هواپیما و هلی‌کوپتر آبپاش در تاریخ سوم مرداد عملیات اطفای حریق را انجام دادند و در پی آن، احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان نیز از مهارشدن آتش‌سوزی خبر داد. اما 6 مرداد ‌ماه بود که لاهیجان‌زاده از شعله‌ور شدن دوباره آتش در بخش عراقی هور خبر داد و گفت: این بار 2 نقطه در عمق حدود 15 تا 20کیلومتری خاک عراق و نقطه دیگر در فاصله حدود 5 تا 10کیلومتری از مرز دچار آتش‌سوزی شده است. 4 روز بعد با صدور مجوز جدید، هواپیماهای آبپاش بازهم به سمت خاک عراق پرواز کردند، اما باز هم برای سومین مرتبه آتش هور شعله‌ور شد. 

احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل محیط‌زیست خوزستان به همشهری گفت: تاکنون درمجموع بیش از 20هزار هکتار از بخش عراقی هورالعظیم در آتش‌سوزی‌های اخیر سوخته که در فواصل مختلفی با مرز رخ می‌دهد. فاصله نقاط آتش‌گرفته از 5کیلومتر تا 25کیلومتر تا مرز ایران فاصله دارد.

 هفته گذشته نیز وزارت منابع آبی عراق با انتشار بیانیه‌ای، خواستار حمایت سازمان‌های بین‌المللی برای نجات هورالعظیم شد. در این بیانیه از نهادهای بین‌المللی خواسته شده در تأمین آب آشامیدنی، مواد غذایی ضروری و علوفه دام ساکنان بومی محدوده تالاب در کشور عراق، تا حل کامل این بحران کمک کنند. همچنین همکاری ایران و عراق برای تأمین آب با هدف حفاظت از منطقه، موضوع دیگری است که در بیانیه بین‌المللی عراق مورد تأکید قرار گرفته است.

اعزام هواپیمای بزرگ آبپاش؛ ‌امروز به عراق

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست روز گذشته در سفر خود به خوزستان از بخش‌های ایرانی و عراقی تالاب و همچنین کانون‌های ریزگرد بازدید کرد و با مسئولان این استان جلسه تشکیل داد. آنگونه که لاهیجان‌زاده به همشهری اعلام کرد، قرار است از امروز هواپیمای بزرگ آبپاش با ظرفیتی حدود 10برابر هلی‌کوپتر، به منطقه آتش‌گرفته اعزام شود و شعله‌های آتش را مهار کند. تا روز گذشته نیز هلی‌کوپترها به منطقه اعزام می‌شدند اما با اعزام این هواپیما، فعالیت هلی‌کوپترها خاتمه می‌یابد.
همچنین عصر دیروز قرار بود جلسه‌ای با حضور محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس‌جمهور، عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، شریعتی استاندار خوزستان به همراه دیگر مسئولان محیط‌زیست برای بررسی 2موضوع آتش‌سوزی هورالعظیم و ریزگردها تشکیل شود.

افزایش غلظت دود در خوزستان

با گذشت حدود یک‌ماه از آغاز آتش‌سوزی هورالعظیم و اجرای چند مرتبه عملیات اطفا توسط ایران، شنبه شب گذشته 13مرداد‌ماه دود غلیظی شهر اهواز و شهرهای نزدیک به تالاب را فراگرفت و تنفس را برای شهروندان دشوار کرد. مدیریت بحران شهرستان هویزه، دیروز این شهر را تعطیل اعلام کرد و تمامی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در خوزستان به حالت آماده‌باش درآمدند.
شدت دود بیشتر از دود آتش‌سوزی یک‌ماه قبل بود و حتی به فضای بسته نیز ورود کرده بود. مدیریت بحران استان روز گذشته اعلام کرد شهروندان تردد در فضای باز را تنها در صورت ضرورت انجام دهند. در کنار این توصیه، داروهای تنفسی برای شهرستان‌های استان در نظر گرفته شد تا درصورت نیاز به شهروندان داده شود.

چرا تالاب می‌سوزد؟

خودسوزی از عواملی است که برخی کارشناسان درخصوص شعله‌ور شدن آتش در هورالعظیم از آن یاد کرده و می‌گویند، گاز متان تولید شده به‌دلیل خشکی مرداب به‌وسیله نور خورشید، شعله‌ور شده و نیزارهای تالاب را دچار آتش‌سوزی می‌کند. برهان ریاضی، تالاب‌شناس و استاد دانشگاه در همان روزهای ابتدای شروع آتش‌سوزی در هورالعظیم در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد: «این نیزار نیست که می‌سوزد بلکه زغال‌سنگ نارس است که دچار حریق شده و می‌سوزد.» ‌به‌گفته او، آتش ناشی از سوختن نی به‌دلیل قرارداشتن در آب، یکی‌دوساعته خاموش می‌شود اما آتش‌سوزی هورالعظیم همچنان ادامه دارد و این نشان‌دهنده آتش‌گرفتن گیاهانی است که طی چندده‌هزار سال و با توجه به قدمت تالاب، روی هم انباشته و تجزیه شده‌اند و درحال تبدیل شدن به زغال‌سنگ هستند. 

ریاضی بر این موضوع نیز تأکید کرد که خاموش کردن این آتش بسیار دشوار است و تا زمانی که آب در منطقه جاری نشود این سوختن همچنان ادامه دارد. چند روز بعد از آتش‌سوزی هور، گزینه رها‌سازی‌ آب از طرف ایران به سمت بخش عراقی تالاب نیز مطرح شد؛ باوجود این، لاهیجان‌زاده به همشهری گفت: اداره ‌آب و برق خوزستان اعلام کرده که به‌دلیل محدودیت آب در پشت سد کرخه، احتمال رها‌سازی‌ آب در تالاب ضعیف است. البته پرونده این موضوع هنوز مختومه نشده و قرار است توسط تیم کارشناسی مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.