اراده سیاسی برای امیدوارکردن جامعه شکل بگیرد

ترویج بذر ناامیدی نسبت به آینده می‌تواند یکی از چالش‌های اصلی کشور باشد و به مسائل اجتماعی،  سیاسی،  اقتصادی و... در کشور دامن بزند. در این بین اهمیت ایجاد امید در جامعه یکی از مسائلی است که باید از سوی مسئولان،  احزاب،  فعالان مدنی و کارشناسان مورد توجه قرار گرفته و راهکارهایی برای ایجاد امید در جامعه شکل بگیرد. با کامبیز نوروزی،  حقوقدان در این‌باره گفت‌وگو کرده ایم:

برای ایجاد امید در جامعه چه گام‌هایی باید برداشته شود؟

مهم است جامعه بتواند شاخص‌های عملی امید آفرین را زنده کند؛ چرا که بی‌نظمی‌های مکرر در حوزه اخلاق هم اثر می‌گذارد. آنچه در حوزه امید مطرح است اصلا با شعار قابل حل نیست و با وعظ و خطابه نمی‌توان آن را به مردم دیکته کرد. امید یک ارتباط سیستماتیک با مقوله نظم در جامعه دارد. تا زمانی که در ساختارهای حکومتی به این ویژگی‌ها توجه نشود و اختلالاتی که در نظم حقوقی وجود دارد،  اصلاح نشوند، روندهای ناامیدی تشدید می‌شود.

ناامیدی چقدر به آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زند؟

 فضای ناامیدی تولید آسیب می‌کند؛ وقتی انسان احساس عدم‌امنیت و ثبات می‌کند به سمت راه‌های جبرانی می‌رود. الان تعداد پرونده‌هایی که در محاکم وجود دارد به تأیید آمار حدود 16میلیون پرونده در سال رسیده است؛ به این معنی که افراد به تعهدات قانونی پایبند نیستند و نقض قرارهای قانونی به یکی از مسائل یومیه زندگی تبدیل شده که همین مسئله محصول ناامیدی است. درصورتی که اگر افراد امیدوار باشند می‌توانند از راه‌های شرافتمندانه و با عمل به قانون زندگی کنند و به دوز و کلک متوسل نشوند، اما متأسفانه شاهد رشد یک انفعال و بی‌عملی نگران‌کننده در دستگاه‌های مختلف در حال رشد هستیم.

برای غلبه بر این وضعیت چه اقدامی باید انجام داد؟

نمی توانیم بگوییم که مثلا کارشناسان در این‌باره تدبیر کنند چرا که جامعه دانشگاهی هم درگیر این وضعیت است. ابتدا باید یک اراده سیاسی برای امیدوارکردن جامعه به‌وجود بیاید. بر فرض مثال اگر هم تحقیقات دانشگاهی در این‌باره انجام شود باید در سیستم اداری به برنامه تبدیل و در نهایت اجرایی شود اما ما در این خصوص دچار سیکل معیوب هستیم. در وهله اول نیازمند راه‌های جدید و تولید گفتمان‌های جدید هستیم اما جامعه ما از ایده‌های جدید خالی شده و تمام جریان‌های سیاسی و فکری کشورمان به یک تکرار آزار‌دهنده رسیده‌اند. متأسفانه تولید فکر درکشورمان در دوره حضیض به سر می‌برد و اکثر حرف‌ها تکراری و بی‌اثر شده‌اند.

دولت‌ها چه نقشی در این‌باره دارند؟

دولت به این دلیل که دارای منابع اقتدار است نقش بسیار مهمی می‌تواند در ایجاد امید در مردم داشته باشد.  جامعه فکری کشور باید به‌دنبال ابداع تفکرات جدید،  پرسش‌ها و پاسخ‌های مناسب باشد. اگر مروری بر ادبیات سیاسی،  فرهنگی و اجتماعی ایران در 10سال اخیر بیندازیم چیزی جز تکرار،  مشاهده نمی‌کنیم. در جامعه و دولت و در بخش‌های فکری جامعه واقعیت دردناکی وجود دارد و ساختارهای دولتی به قدری در فهم مسائل جامعه تأخیر کرده‌اند که بسیاری از مسائل به مشکلات مزمن و دشوار دچار شده‌اند و بایدحوصله و زمان زیادی برای رفع آنها داشته باشیم تا بتوانیم امید را به جامعه برگردانیم. با وجود این، نمی‌توانیم بگوییم که همه مردم دچار ناامیدی شده‌اند،  با کمی تدبیر می‌توان امید را به عده‌ای از مردم که دچار ناامیدی از آینده شده‌اند برگرداند و شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی بود. کما اینکه رهبر معظم  انقلاب بر موضوع کاهش آسیب‌های اجتماعی تأکید داشته و وزارتخانه‌ها را ملزم به حل و فصل این چالش‌ها کرده‌اند.