طنین نواهای عاشورایی در پایتخت

نیلوفر ذوالفقاری-روزنامه‌نگار

این روزها اگر گذرتان به مرکز شهر بیفتد، با جلوه متفاوتی از عزاداری برای سرور و سالار شهیدان روبه‌رو می‌شوید. خیمه هنر در پهنه رودکی در همسایگی تالار وحدت برپا شده و میزبان گروه‌های هنری مختلف برای اجرای برنامه‌های هنری عاشورایی است. این خیمه در شب‌های محرم امسال با همکاری شهرداری منطقه11 به پاتوقی فرهنگی-هنری برای عزاداران حسینی تبدیل شده است.

یک پاتوق فرهنگی در شهر
خیابان حافظ، خیابان استاد شهریار، نشانی آشنایی برای علاقه‌مندان به تئاتر و موسیقی است؛ چون مهم‌ترین سالن‌های اجرای نمایش و کنسرت در این خیابان قرار دارد. از چند سال پیش با ایجاد تغییرات ساختاری در این محوطه و منع تردد خودروها، پهنه رودکی به‌عنوان گذرگاه فرهنگی-هنری در این خیابان شکل گرفته و برنامه‌های مناسبتی در آن برگزار می‌شود که همگی رنگ‌وبوی هنر دارند. این‌روزها هم همزمان با ایام محرم و عزاداری سرور و سالار شهیدان، خیمه هنر با هدف اجرای آثار عاشورایی برای شهروندان در این پهنه برپاست.

از نقاشی عاشورایی تا نوای نوحه 
نرسیده به پهنه رودکی صدای تعزیه‌خوانی و نوای نوحه قدم‌های عابران کنجکاو را به طرف خیمه هنر کج می‌کند. پهنه رودکی با پوسترها و کتیبه‌های عاشورایی سیاه‌پوش شده و هنرمندانی در مسیر رسیدن به خیمه مشغول خلق تابلوهای هنری نقاشی عاشورایی هستند و در مرکز مسیر هم خیمه‌ای وسیع برپا شده است. با عبور عقربه‌های ساعت از 6ونیم عصر بر جمعیت حاضران افزوده می‌شود، تا جایی که نیمکت‌های بوستان مجاور تالار رودکی پر شده‌ و عده‌ای ایستاده به تماشای نخستین اجرا از برنامه‌های سومین شب خیمه هنر مشغولند.

تعزیه‌خوانی از 6سالگی 
صدای سازهای بادی صحنه را پر کرده و تماشاچیان خیره به نمایش تعزیه، اشک عزای امام حسین(ع) و یارانش را از چهره پاک می‌کنند. قوام‌الدین قاسمی، 66ساله از 6سالگی تعزیه‌خوانی را شروع کرده است. او و گروه فتح خیبر روایت‌هایی از وقایع روز عاشورا را با همراهی گروه موسیقی در خیمه هنر اجرا می‌کنند. او می‌گوید: تعزیه معمولا در حسینیه‌ها و تکایا برگزار می‌شود؛ اما در جشنواره‌های مختلف اجراهای خیابانی تعزیه را هم می‌بینیم. اینکه تعزیه در فضای این‌چنینی میان شهروندان آمده و توسط مردم دیده می‌شود، اتفاق خوبی است. این اجراها به‌خصوص در انتقال فرهنگ عاشورایی به نسل‌ جدید و کودکان و نوجوانان تأثیر مثبتی دارد.

شروه‌‌خوانی جنوبی در پایتخت 
دورتادور خیمه پنکه‌های بزرگی نصب شده تا تماشاچیان در گرمای نخستین هفته‌های تابستان در فضایی مناسب به تماشای اجراهای هنری عاشورایی بنشینند. امیر میرشکاری و همکارش دومین گروهی هستند که با نوای موسیقی جنوبی، شهروندان را با خود همراه می‌کنند. میرشکاری که سال‌هاست مسیر فعالیت‌های هنری را در پیش گرفته، می‌گوید: واحدخوانی و شروه‌خوانی جنوبی برای بسیاری از مردم شهرهای دیگر ناآشناست. این هنرها ریشه‌های فرهنگی ماست و اگر متولیان شرایط را فراهم کنند، هنرمندان از اجرای این برنامه‌ها برای آشنایی هرچه بیشتر مردم با هنرهای اصیل استقبال می‌کنند. عزاداری جنوبی‌ها واحدخوانی نام دارد و با نوای سنج و دمام همراه است.

پیوند هنر و معنویت 
نصیر حیدریان، رهبر ارکسترسمفونیک تهران هم که به‌تازگی در میدان آزادی اجرا داشته، مهمان خیمه هنر و تماشاگر آثار هنری عاشورایی است. او معتقد است که آمدن هنر به خیابان‌های شهر اتفاق مثبتی است، به‌خصوص برای موسیقی فاخر و ارکسترسمفونیک؛ چراکه بسیاری از شهروندان اصلا این هنر را نمی‌شناسند. هنر نباید در دایره‌ای محدود بماند و می‌تواند بین همه اقشار همه‌گیر شود. حیدریان از ایده برپایی خیمه هنر استقبال می‌کند و می‌گوید: هنر و موسیقی آیینی می‌تواند فضایی معنوی ایجاد کند و همچنان که قطعات زیادی از هنرمندی مانند باخ در کلیساها نواخته می‌شود، ما هم می‌توانیم از موسیقی فاخر به‌عنوان حلقه پیوند هنر و معنویت بهره ببریم. سومین شب خیمه هنر با نوای دعای جمعی تماشاگران و صدای موسیقی آیینی به پایان می‌رسد.

میزبانی از هنرمندان عاشورایی در خیمه هنر

مهدی قمی، شهردار منطقه11:  خیمه هنر مجلس سوگ و عزای اباعبدالله الحسین است که با حمایت شهرداری در بخش تجهیزات و برپایی خیمه در حال اجراست. برنامه‌های این خیمه با همکاری جمعی از هنرمندان آیینی کشور برگزار می‌شود و تلاش شده تا جریان فرهنگ و هنر را در واقعه عاشورا به نمایش کشد و آن را تقویت کند. برپایی مجلس تعزیه یکی از بخش‌های اصلی این ویژه‌برنامه است و تلاش می‌کند در قالب هنر تعزیه، بخش‌های ناگفته واقعه عاشورا و زندگی شهدای کربلا را بازگو کند. علاوه‌براین جمعی از هنرمندان کشور به اجرای آیین‌های سنتی عزاداری امام حسین(ع) ازجمله شروه‌خوانی، دمام‌زنی، اجرای نواهای ماندگار موسیقی سوگ و... می‌پردازند. در محرم امسال میزبان جمعی از هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای در خیمه هنر هستیم. ازآنجاکه نقاشی قهوه‌خانه‌ای در زمره هنرهای مردمی دسته‌بندی می‌شود، نیاز است در مقابل دیدگان مردم صورت گیرد و رویداد خیمه هنر فرصت خوبی برای نمایش این هنر آیینی است.