گزارش
نان به نرخ استانداران
طرح واگذاری قیمت نان به استانداران در تلاش است تا رضایت نانوا و مردم را تامین‌کند؛ این نرخ باید تا پایان خرداد اعلام شود
راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در آخرین روز اردیبهشت1404در جلسه ستاد تنظیم بازار اعلام کرد که اختیار تعیین قیمت نان در هر استان به استانداران واگذار خواهد شد و هر استانی متناسب با وضعیت و شرایط، قیمت انواع نان را در یک دوره زمانی تعیین می‌کند، زیرا طبق گزارش‌ها شیوه فعلی توزیع نان و آرد به فسادهایی منجر شده است.
در برنامه تلویزیون اینترنتی همشهری با عنوان «نرخ استانی برای نان، فرصت یا تهدید؟» این موضوع با حضور کارشناسان بررسی شد. امیر کرملو، عضو
هیأت مدیره اتحادیه نانوایان سنتی تهران، محمد دهقان، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد و محمدرضا خواجه، کارآفرین صنعت نان و بنیانگذار نان‌های سبوس‌دار کشور مهمانان این نشست بودند.
تفویض اختیار از استاندار به کارشناس
در برنامه تلویزیون اینترنتی همشهری با عنوان «نرخ استانی برای نان، فرصت یا تهدید؟» علت اعتراضات گسترده نانوایان در روزهای اخیر به‌دلیل قیمت‌گذاری نان را مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد توضیح می‌دهد و می‌گوید: «علت از آنجا شروع شد که از 2اردیبهشت تا یکی دو روز پیش‌پرداخت یارانه دولتی که روزانه به نانوا پرداخت می‌شد، به تأخیر افتاد. از سوی دیگر نانوایان انتظار دارند ابتدای هر سال حداقل نرخ مشخص شود.
از طرفی زمانبر شدن تعیین تکلیف نرخ‌های جدید مورد اعتراض نانوایان قرار گرفت که اعتراض به‌حقی هم بود.» محمد دهقان در ادامه گفت‌وگو درباره نرخ‌گذاری جدید نان و واگذاری قیمت به استان‌ها می‌گوید: «اتفاقاً یکی از نکات مورد اعتراض نانوایان این هست که چرا باید سقف تعیین و قیمت‌گذاری دستوری انجام شود. ما از استاندار یزد خواسته‌ایم که این اختیار را به کارشناسان تفویض کنند. برای آنالیز هزینه دقیق نان، بهای تمام‌شده انواع نان را با احتساب هزینه‌های واقعی سال۱۴۰۴ مانند افزایش دستمزد کارگر، بیمه کارگری، اجاره‌بها، آب و برق و گاز، نهاده‌ها مثل نمک، خمیر مایه و... را به دقت بررسی کردیم و به یک عدد پیشنهادی رسیدیم. عدد پیشنهادی طبق مصوبه کارگروه تنظیم بازار کشور به وزارت کشور ارائه شده است تا برای اعمال تأیید شود.»
مزایای پرداخت یارانه به مصرف‌کننده
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد با اشاره به افزایش هزینه‌ها و از طرفی استراتژیک بودن نان در سبد غذایی خانوار به‌ویژه اقشار کم‌درآمد می‌گوید: «مردم انتظار ندارند شاهد افزایش چند برابری نرخ نان باشند. انتظار دارند دولت برای نان هم یارانه بدهد. به‌نظر من بسیاری از استان‌ها با توجه به تجربه طرح هوشمندسازی آرد و نان باید به این نتیجه رسیده باشند که یارانه باید به مصرف‌کننده نهایی داده شود و تمرکز نانوا باید بر تولید نان و افزایش کیفیت نان باشد. در این صورت هم رضایت شهروندان افزایش خواهد یافت و هم شاهد کاهش شدید تخلفات صنفی در حوزه نان خواهیم بود.» محمد دهقان یکی دیگر از مزایای پرداخت یارانه نان به سرپرستان خانوار را توضیح می‌دهد: «دولت یارانه نان را مستقیماً به شهروندان ایرانی می‌دهد. درحالی‌که در استان یزد یا برخی دیگر از استان‌ها که اتباع خارجی حضور دارند، حجم زیادی نان با کارت بانکی اشخاص ایرانی از طریق سامانه نانینو خریداری می‌شود و در واقع یارانه برای آنها هم پرداخت می‌شود.» از دیدگاه محمدرضا خواجه نیز بهترین راهکار، پرداخت یارانه نان به مصرف‌کننده است. او می‌گوید: «اگر به هر ایرانی در روز 2 نان مجانی بدهیم در نهایت می‌شود ماهی 60 نان تافتون با چانه 200 یا 150 گرم که مبلغ آن را، یعنی 300 هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز می‌کنیم. با این کار در سال مبلغی حدود 150 همت برای 85 میلیون ایرانی به‌حساب 42 میلیون سرپرست خانوار ریخته می‌شود. در این شرایط رقابت سالم برای کیفیت نان نیز بین نانوایان شکل می‌گیرد.»
تعیین نرخ نان در تهران بهتر است؟
محمدرضا خواجه، کارآفرین حوزه صنعت نان و نخستین تولید‌کننده نان‌های سبوس‌دار کشور از تمرکز نرخ نان در تهران دفاع می‌کند و مخالفت خود را با نرخ‌دهی نان از سوی استانداری‌ها اینطور مطرح می‌کند: «به‌نظر من تعیین قیمت از سوی استانداران با نگاه تنگ‌نظرانه اعمال می‌شود. قیمت تمام‌شده نان ۱۳پارامتر دارد که یکی از آنها آرد است. نرخ آب، اجاره‌بها و هزینه‌ها در تهران با استان‌های دیگر فرق دارد. پس بهتر است نرخ نان در تهران تعیین شود که عدد بالاتری دارد.» محمد دهقان، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد اما این نظر را قبول ندارد و می‌گوید: «نتیجه 2سال نرخ‌گذاری در تهران این شد که داریم می‌بینیم؛ اعتراض و تجمعات نانوایان مقابل استانداری‌ها به‌دلیل تعلل در اعلام نرخ و درباره اصل درصد افزایش‌هاست. هیچ‌کس بهتر از خود ما در استان و اعضای اتحادیه استانی نمی‌تواند این نرخ را تعیین کند. حاکمیت مرکز را کاملا قبول داریم و نظارت وزارتخانه‌های مربوطه را می‌پذیریم ولی اجازه می‌خواهیم که به‌نظر کارشناسی ما احترام بگذارند و اعتماد کنند.»
نان محلی و قیمت‌گذاری استانی
با توجه به فرهنگ و قومیتی که هر استان دارد، نان‌های خاص و محلی تولید می‌شود. آیا تعیین نرخ نان و سهمیه‌ها در استان‌های مختلف با اجرای طرح واگذاری نرخ نان به استان‌ها براساس این موضوع تغییر خواهد کرد؟ مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد در ادامه صحبت خود اینطور می‌گوید: «یکی از دلایلی که ما اعتقاد داریم اختیار به استان‌ها تفویض شود، تفاوت در نان‌هاست. مثلا در یزد، نان تنوری سنتی، نان تافتون تنوری به شیوه سنتی مورد استقبال است. از این مدیریت بهای تمام‌شده نان به‌دلیل همین تفاوت خرده فرهنگ‌ها بهتر خواهد شد.»
استانداری‌ها نظر اتحادیه‌ها را بشنوند
بحث عدم‌متولی مشخص برای حوزه آرد و نان، موضوع دیگری است که در برنامه تلویزیون اینترنتی از سوی عضو هیأت مدیره اتحادیه نانوایان سنتی تهران به نمایندگی از نانوایان در این مناظره مطرح شد. امیر کرملو می‌گوید: «آرد و نان در کشور متولی ندارد و در مقطعی زیرنظر جهادکشاورزی و در مقطعی زیرنظر وزارت کشور بود. در دوره‌ای هم تصمیم‌گیری بر عهده استانداری یا فرمانداری‌ها. درحالی‌که در حوزه عظیمی به نام نان بحث امنیت غذایی مطرح است. همین متولی نداشتن موجب شده تا نانوا به جای اینکه دنبال بهبود کیفیت نان باشد، باید دغدغه افزایش نرخ بیمه تامین اجتماعی، گرانی کارگر، اجاره‌بها، نرخ حامل‌های انرژی و این مسائل را داشته باشد. درحالی‌که باید اتحادیه‌ها و صنوف ریل‌گذار یک‌سری برنامه‌ها و دولت‌ها مجری باشند و بر آن نظارت کنند و نقش اتحادیه‌ها اصلا درنظر گرفته نشده‌است.» کرملو معتقد است اگر واقعا استانداری‌ها از این به بعد متولی نان شده‌اند لازم است نظرات صنوف و اتحادیه‌ها لحاظ شود. او می‌گوید: «نانوایان از قدیم، جامعه مورد وثوق کسبه بودند و ما دوست داریم به آن جایگاه و قداست برگردیم. این وضعیت قیمت‌گذاری فقط دست سودجویان را باز گذاشته است. درحالی‌که اگر نرخنامه اعلام شود و پشت شیشه نانوایی زده شود، دست سودجویان کوتاه می‌شود.»
اعلام نرخ نان از سوی استان‌ها
بحث بر سر اعلام تاریخ دقیق واگذاری نرخ نان به استانداران ادامه دارد. محمد دهقان، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استاندار یزد می‌گوید: «نامه محرمانه تنظیم بازار را مطالعه کردم و تا پایان خرداد1404استان‌ها موظف هستند نرخ را اعلام و اعمال کنند. تا پایان خرداد دولت موظف است از طریق بانک سپه، کمک هزینه جبرانی را بدهد ولی از اول خرداد آن کمک هزینه جبرانی حذف می‌شود و اگر استانی تعلل کند و تا آخر خرداد آن نرخ را اعلام نکند، پاسخگویی به نانوایی‌ها به‌عهده خودش است. اما بیشتر استان‌ها تا جایی که من اطلاع دارم، طبق نظر کارشناسی با اعضای اتحادیه تا یکی دو روز آینده و نهایتا آخر هفته نرخ را اعلام خواهند کرد و با اعمال نرخ جدید از سوی وزارت کشور، یارانه آرد حذف می‌شود.»