
نفرآباد؛ مهد شیوه کهن مداحی

در گذشته «زمینهخوانی» مانند سبک حسینگویی ممتد که امروز بین جوانان طرفدار زیاد دارد، سبک پرطرفداری شده بود؛ منتها پیچیدگی و سختی یادگیری این شیوه باعث شد تا حد زیادی از بین برود.
این موضوعیاست که «مجید سبزعلی» مداح بنام و شناخته شده محله نفرآباد که به سبک زمینهخوانی هم تسلط دارد، مطرح میکند و میگوید: «در گذشته خیلی از جوانان مشتاق فراگیری این سبک از مداحی بودند، اما حین آموزش وقتی متوجه پیچیدگی و سختی آن میشدند، کار را در نیمه رها میکردند.»
سبزعلی در ادامه درباره تاریخچه شکلگیری این سبک در محله نفرآباد-هاشمآباد
این چنین میگوید: «در گذشته قبل از زمینهخوانی، تعزیهخوانی و روضهخوانی در تکایای تهران و شهرری رواج داشت. زمینهخوانی را «حاج حسین بابا» متخلص به «مشکین» با کمک دوست و هممحلهای خود «عارف قزوینی» ١٢٠ سال پیش ابداع کرد.»
در گذشته سینهزنی مانند امروز نظم خاصی نداشت، اما بعد از پیدایش زمینهخوانی و بعد از آن راستهخوانی یک نظم و انضباطی در سینهزنی شهرری و همچنین تهران بهوجود آمد. سبزعلی با بیان این موضوع میگوید: «هر نوحه زمینهخوانی شرح حال کامل یکی از افرادی است که در کربلا بودند و نوحههای زمینهخوانی با دقت زیاد و با استناد به مقتل و احادیث و روایات صحیح سروده میشوند. زمینهخوانی آداب و قوانین خاص خود را دارد و در دستگاههای موسیقی اصیل و سنتی ایرانی یا چند دستگاه با هم سروده و اجرا میشد. این نوع عزاداری برگرفته از قوانین و آداب سخنوری است و بعضی از نوحهها در حالت مشاعره بین نوحهخوان با میاندار اجرا میشود.»
این مداح زمینهخوان از بنیانگذاران زمینهخوانی در محلههای نفرآباد و هاشمآباد نام میبرد: «افرادی همچون شاطر رحیم(مهدینیا)، آقامیر روغنی، کربلایی ابراهیم نفر، میرزاتقی نجار و خلیفه عبدالعظیم جزو نخستین زمینهخوانان این محله بودند که به دوره قاجار برمیگردد. در دوره پهلوی اول با وجود ممنوعیت مجالس این مراسم و عزاداری از بین نرفته بود و در دوره پهلوی دوم هم هنوز زمینهخوانی در تهران و شهرری کمی متفاوت اجرا میشد. در حال حاضر هم این سبک در پاتوقهای زمینهخوانی در تکیه نفرآباد و هاشمآباد، پاتوق کوی معینی، مسجد جامع بازار و هیئت جامع زمینهخوانی سیدالساجدین اجرا میشود.»