آموزش
چگونه از کودکان در برابر آزار جنسی محافظت کنیم؟
سیده سحر ابوالحبیب*
آزار جنسی کودکان از آن دسته بحران‌هایی است که اغلب در سکوت رشد می‌کند و در سایه ناآگاهی و بی‌توجهی، قربانیان بیشتری می‌گیرد. نکته مهم و کمتر باورپذیر این است که در اغلب موارد، آزارگران از نزدیکان کودک هستند؛ اعضای خانواده، آشنایان یا افرادی که کودک به آنها اعتماد دارد.
برای پیشگیری از این آسیب نه صرفا با احساسات، بلکه با راهکارهای روشن و عملی باید اقدام کرد.
۱. آموزش حریم بدن به زبان کودکانه
کودک باید بداند که بدنش خصوصی است. استفاده از کتاب‌های تصویری، بازی‌های نمایشی و جمله‌های ساده مثل «بدنت مال خودته» می‌تواند پایه‌ای‌ترین آموزش باشد.
۲. تمرین نه گفتن
والدین باید به کودک یاد بدهند که در برابر لمس ناراحت‌کننده یا رفتار مشکوک حق دارد قاطعانه بگوید: «نکن، نمی‌خوام!»
۳. فضای گفت‌وگو در خانه
هر شب چند دقیقه به صحبت آزاد با کودک اختصاص دهید. اگر کودک‌تان بداند که شنیده می‌شود، در موقعیت‌های حساس به شما اعتماد می‌کند.
۴. حساسیت نسبت به تغییرات رفتاری کودک
اضطراب، سکوت غیرعادی، بی‌خوابی یا پرخاشگری ناگهانی، می‌تواند نشانه‌هایی از آسیب باشد. این نشانه‌ها را نادیده نگیرید.
۵. نظارت بر افراد جدید در زندگی کودک
شریک عاطفی جدید والدین باید به‌درستی معرفی شود، رابطه‌اش با کودک تحت نظارت باشد و شناخت کافی پیش از ایجاد صمیمیت صورت بگیرد.
۶. پرهیز از شوخی‌های جنسی یا بدن‌محور
شوخی‌هایی مانند «این عروس آینده‌مونه» یا نیشگون گرفتن از اندام کودک، مرزهای ذهنی او را تخریب می‌کند.
۷. استفاده از ابزارهای فیلترینگ فضای مجازی
روی تلفن‌های همراه و تبلت کودکان ابزارهای نظارتی نصب کنید. بسیاری از آزارهای آنلاین با یک کلیک شروع می‌شوند.
۸. پاسخ بدون شرم به سؤالات جنسی کودک
اگر کودک پرسشی داشت خجالت نکشید. با زبانی ساده و بی‌قضاوت پاسخ دهید. سانسور، او را به منابع نامطمئن سوق می‌دهد. همچنین والدین باید آگاه باشند رفع رفتارهای خاص و جنسی کودکان که اغلب دارای ریشه‌های اضطرابی است احتیاج به مشاوره تخصصی و کاردرمانی دارد.
۹. آموزش به مربیان و معلمان
مدارس باید سالانه کارگاه‌هایی درباره نشانه‌های کودک‌آزاری برای معلمان برگزار کنند. محیط آموزشی می‌تواند نخستین حلقه شناسایی باشد.
۱۰. آگاهی والدین از حقوق کودک و روش‌های گزارش‌دهی
قوانینی چون قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ امکان برخورد جدی با آزارگران را فراهم کرده است، اما بسیاری از والدین از این حقوق بی‌اطلاع‌اند. همچنین بسیاری از والدین در این خصوص به‌علت ناامیدی از برخورد دستگاه قضایی یا درز اطلاعات از شکایت صرف‌نظر می‌کنند درحالی‌که هم پلیس هم قضات در عمل حساسیت ویژه‌ای در این‌باره دارند و با رعایت کامل حریم خصوصی واکنش قانونی نشان می‌دهند.
کودکان ما نیاز به مراقبت مضاعف دارند، نه مراقبت شک‌برانگیز؛ مراقبتی همراه با آموزش، آگاهی، احترام و عشق.
*وکیل دادگستری و جرم‌شناس
