آتش در کشمیر

هند و پاکستان کمتر از 2سال پس از آخرین تنش‌ها و شاخ و شانه کشیدن‌‌ها بار دیگر رودرروی هم قرار گرفته‌اند. این تنش پس از کشته شدن چند گردشگر هندی در کشمیر بالا گرفت.

دور جدید تنش‌ها از کجا شروع شد؟
چند روز پیش و در روز سه‌شنبه، حمله‌ای در منطقه جامو و کشمیر رخ داد که به کشته شدن تعدادی از گردشگران ازجمله یک شهروند نپالی انجامید. به‌گفته منابع پلیس، 3مرد مسلح به‌طور بی‌هدف به‌سوی گردشگرانی که در دره بایساران در نزدیکی شهر پهلگام اسب‌سواری می‌کردند، آتش گشودند.
 26نفر:  آمار افراد کشته‌شده در جریان عملیات تیراندازی روز سه‌شنبه در کشمیر
 گروه «مقاومت کشمیر»:  گروهی که مسئولیت حمله را برعهده گرفتند شاخه‌ای از گروه مسلح لشکر طیبه مستقر در پاکستان به‌شمار می‌روند.
 شدت حادثه:  مرگبارترین حمله در ربع قرن اخیر در کشمیر تحت کنترل هند براساس گزارش رویترز
 هدف تیراندازی:  گروه «مقاومت کشمیر» اعلام کرده که تیراندازی اخیر در اعتراض به تغییرات جمعیتی ناشی از اسکان افراد غیربومی پس از لغو وضعیت ویژه کشمیر در سال۲۰۱۹ صورت گرفته است.

واکنش متقابل هند و پاکستان
با شدت گرفتن تنش‌ها میان 2همسایه، طرفین اقدامات متقابلی را در برابر هم دنبال کردند:
واکنش هند:
  ضرب‌الاجل خروج پاکستانی‌ها:  وزارت امور خارجه هند در پی حمله مرگبار به گردشگران در منطقه «پهلگام» از همه اتباع پاکستانی خواست که تا ۲۹آوریل(نهم اردیبهشت) از هند خارج شوند و افزود: همه اتباع پاکستان باید هند را ترک کنند. این دستور، دیپلمات‌های پاکستانی در دهلی‌نو را شامل نمی‌شود. هند پیشتر وابستگان و رایزنان دفاعی و نظامی سفارت پاکستان در دهلی‌نو را عنصر نامطلوب خواند و تصمیم گرفت که کادر دیپلماتیک خود در اسلام‌آباد را کاهش دهد.
  تعلیق معاهده آبی ۶۵ساله:  هند همچنین اعلام کرده است که معاهده تقسیم منابع آبی مشترک با پاکستان که از سال۱۹۶۰ برقرار است را به حالت تعلیق درمی‌آورد. در این معاهده، کنترل رودخانه‌های شرقی به هند و رودخانه‌های غربی به پاکستان واگذار شده است.
  جایزه 2میلیون روپیه‌اي(23500دلار):  تعیین جایزه برای دستگیری و یا اطلاعات منجر به دستگیری 3نفر عامل تیراندازی در کشمیر

واکنش پاکستان:
  نامطلوب خواندن مستشاران نظامی هند:  پس از جلسه اضطراری در پاکستان، این کشور مستشاران نظامی هندی در اسلام‌آباد را عنصر نامطلوب توصیف کرد و برای ترک پاکستان تا پایان آوریل به آنها ضرب‌الاجل داد.
  قطع روابط تجاری:  پاکستان در اقدامی دیگر، تمام روابط تجاری خود با هند شامل روابط تجاری از طریق کشور ثالث را تعلیق کرد.
  بستن حریم هوایی:  همچنین پاکستان حریم هوایی این کشور را به روی هواپیماهای هندی بسته است.
  کاهش آمار کارمندان هندی:  پاکستان علاوه‌بر این تأکید کرده است که شمار کارکنان کمیسیون عالی هند مستقر در اسلام‌آباد از ۳۰آوریل به ۳۰نفر کاهش پیدا خواهد کرد.
  هشدار به تعلیق توافق مرزی:  یکی از مهم‌ترین هشدارهای اسلام‌آباد آن بوده که ممکن است توافقنامه سیملا را به حالت تعلیق درآورد. این توافق یک معاهده صلح مهم امضاشده پس از جنگ هند و پاکستان در سال1971 است که در نتیجه جدا شدن بنگلادش از پاکستان به امضا رسید و تعلیق آن به‌معنای آن است که پاکستان مرزهای موجود را به رسمیت نخواهد شناخت. براساس این توافق، هند و پاکستان خط کنترل را ایجاد کردند که قبلا خط آتش‌بس نامیده می‌شد؛ مرزی کاملا نظامی‌شده که کشمیر مورد مناقشه را بین کشورها تقسیم می‌کند. آنها همچنین متعهد شدند که اختلافات خود را از طریق مذاکرات دوجانبه حل و فصل کنند.
هشدار به دهلی‌نو:  پاکستان همچنین اعلام کرده است که درصورت هرگونه نقض حقوق اسلام‌آباد در رودخانه غربی آن را اقدام به جنگ تلقی خواهد کرد.

کشمیر و پیشینه درگیری‌‌ها
تنش اخیر میان 2کشور در جریان حادثه تیراندازی در منطقه تحت کنترل هند در کشمیر رخ داده است. کشمیر از زمان استقلال هند و پاکستان در سال1947 بین 2کشور تقسیم شده و هر دو مدعی مالکیت کامل این منطقه هستند؛ اما اکنون 2کشور فقط بخش‌هایي از آن را اداره می‌کنند. این مسئله منجر به تنش‌های طولانی شده و طی سال‌ها به خشونت تبدیل شده است.
  4جنگ:  مناقشه دیرینه بر سر ایالت جامو و کشمیر، عامل اصلی شکل‌گیری 4جنگ، ده‌ها درگیری مرزی و بحران‌های دیپلماتیک پرشمار بوده است.
  خطرات منطقه‌ای و بین‌المللی:  تشدید تنش‌ها میان این دو کشور هسته‌ای، خطر سرایت بی‌ثباتی به کل جنوب آسیا را افزایش می‌دهد. کشورهایی مانند افغانستان، نپال و بنگلادش که به‌شدت تحت‌تأثیر تحولات ژئوپلیتیک شبه‌قاره قرار دارند؛ در چنین شرایطی ناچار به بازتعریف سیاست‌های خارجی خود خواهند بود. همچنین ازسرگیری رقابت‌های امنیتی می‌تواند پروژه‌های اقتصادی و همگرایی منطقه‌ای را با خطر جدی مواجه کند. افزایش تنش‌های نظامی در جنوب آسیا همچنین می‌تواند بازارهای جهانی را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ به‌ویژه در حوزه انرژی، بازارهای مالی آسیا و صنعت بیمه حمل‌ونقل.

هند می‌تواند معاهده آبی با پاکستان را اجرا نکند؟
یکی از مهم‌ترین هشدارهای هند به پاکستان، تعلیق معاهده آبی ۶۵ساله میان 2کشور بوده است. با این حال مجله تایمز در گزارشی به نقل از کارشناسان در اجرا شدن این تهدید هند ابراز تردید کرده‌اند.
  غیرممکن بودن ذخیره آب:  برای هند تقریبا غیرممکن است که ده‌ها میلیارد مترمکعب آب را از رودخانه‌های غربی به‌ویژه در زمان بارش باران، ذخیره نگه دارد و مانع جریان آن به پاکستان شود. هند فاقد زیرساخت ذخیره‌سازی‌ گسترده آب و کانال‌های وسیع مورد نیاز برای انتقال و انحراف جریان آب است.
  «هیمانشو تاکار»، کارشناس منابع آب در آسیای جنوبی:  زیرساخت‌هایی که هند دارد عمدتا شامل نیروگاه‌های برقابی روی رودخانه‌ها هستند که توان ذخیره‌سازی گسترده آب را ندارند.
  20درصد:  براساس گزارش بی‌بی‌سی، زیرساخت‌های ناکافی هند باعث شده تا این کشور توان بهره‌برداری کمتر از 20درصد از آب‌های رودخانه‌های مشترک با پاکستان را داشته باشد.