رویای خلع سلاح مقاومت

اگر در فضای مجازی خبرهای مربوط به لبنان و فلسطین را دنبال می‌کنید، احتمالا این روزها درباره خلع سلاح حزب‌الله زیاد شنیده‌اید. موضوعی که به کرات در خبرهای فضای مجازی دست به‌دست می‌شود، اما هنوز هیچ منبع رسمی‌ای آن را تأیید نکرده است. همزمان کانال‌های خبری اسرائیلی نیز از خلع سلاح حزب‌الله زیاد حرف می‌زنند، اما به‌نظر می‌رسد تا‌کنون هرچه از خلع سلاح مقاومت چه در لبنان و چه فلسطین و عراق گفته شده، در حد همان حرف بوده است. واقعیت میدانی اما روایت دیگری دارد و این گزارش قرار است نگاهی به واقعیت‌های میدانی این روزها درباره خلع سلاح گروه‌های مقاومت داشته باشد.

خلع سلاح حزب‌الله، از شعار تا واقعیت
در میان گروه‌های مقاومت، مسئله خلع سلاح حزب‌الله لبنان بیش از دیگر گروه‌های منطقه‌ای این روزها شنیده می‌شود:
  ادعای رئیس‌جمهور لبنان: «جوزف عون»، رئیس‌جمهور لبنان که مورد حمایت آمریکا قرار دارد، چند روز پیش در گفت‌وگو با روزنامه العربی الجدید ادعا کرد که ما امیدواریم تا سال 2025تسلیحات از دست حزب‌الله خارج و مالکیت آنها به دولت محدود شود و این چیزی است که من برای آن تلاش می‌کنم.
  در دستور کابینه: 2 هفته پیش نیز، نواف سلام به‌عنوان نخست‌وزیر لبنان اعلام کرد که خلع سلاح حزب‌الله به‌زودی در دستور کار کابینه قرار می‌گیرد.


خلع سلاح حزب‌الله عملی است؟
درباره عملی شدن خلع سلاح حزب‌الله، باید شرایط را درنظر گرفت:

  مخالفت حزب‌الله: «وفیق صفا»، مسئول واحد ارتباطات و هماهنگی جنبش حزب‌الله لبنان درمورد ادعاهای مطرح شده درباره خلع سلاح حزب‌الله تأکید کرده است که کلمه‌ای به نام خلع سلاح(حزب‌الله) از سوی تحریک‌کنندگان وجود دارد. وفا تصریح کرد که سخن گفتن از راهبرد دفاعی تنها پس از عقب‌نشینی اسرائیل و توقف تجاوزاتش ممکن است. این موضع‌گیری مسئول حزب‌الله به‌معنای آن است که تا زمان خروج کامل اسرائیل از خاک لبنان، حزب‌الله نیز هیچ گفت‌وگویی را درباره خلع سلاح نخواهد پذیرفت.
  سازوکار اجرایی: از نظر سازوکار اجرایی نیز مسئله خلع سلاح حزب‌الله با ابهام روبه‌روست. اعضای حزب‌الله بخشی از بدنه جامعه جنوب لبنان هستند و به‌دلیل تداوم و تجاوزات اسرائیل از مناطق جنوبی لبنان، سلاح اکنون بخشی از زندگی شخصی ساکنان جنوب است. در شرایطی که اهالی جنوب نسبت به تجاوز اسرائیل احساس ناامنی دارند، آیا می‌توان انتظار داشت که آنان سلاح خود را تحویل دهند؟ وقتی سلاح در جنوب لبنان بخشی از ملزومات زندگی روزانه تقریبا بسیاری از خانواده‌هاست، چگونه می‌توان سلاح‌‍‌های نفوذیافته به دل خانه‌ها و پستوها را شناسایی و ضبط کرد؟ این سؤالی است که دولت لبنان تا‌کنون پاسخی برای آن نداشته است.
  نگرانی مقامات دولتی: «محمد شریتح» خبرنگار خاورمیانه خبرگزاری دویچه وله در بیروت درباره رویکرد دولت در برابر خلع سلاح حزب‌الله گزارش داده است که آنچه نهادهای رسمی قدرت در این مرحله به‌دنبال آن هستند، محدود کردن بحث خلع سلاح به سطح سیاسی و عدم‌انتقال آن به سطح نظامی است، چون مقامات آگاه هستند که فشار در این مسیر می‌تواند منجر به درگیری داخلی شود و چنین چیزی مثل یک کابوس برای دولت لبنان است.
  مبنای قانونی سلاح حزب‌الله: در اختیار داشتن سلاح توسط حزب‌الله یک مبنای قانونی مورد توافق در تاریخ لبنان هم دارد، چون در جریان توافق طائف برای پایان دادن به جنگ داخلی در سال ۱۹۸۹ میلادی در شهر طائف عربستان سعودی، گروه‌های لبنانی خلع سلاح تمامی گروه‌های نظامی لبنانی و غیرلبنانی به استثنای حزب‌الله را مورد پذیرش قرار دادند. در آن زمان حزب‌الله کنار گذاشتن تسلیحات خود را منوط به خروج کامل اسرائیل از خاک لبنان عنوان کرد و سایر گروه‌های لبنانی نیز چنین موضع‌گیری‌ای را پذیرفتند. در شرایط فعلی که اسرائیل حداقل 5منطقه از جنوب لبنان را در اشغال خود دارد، حزب‌الله نیز بر مبنای توافق طائف هرگونه خلع سلاح خود را تا زمان خروج کامل اسرائیل از جنوب لبنان رد کرده است.
  شکست تجارب تاریخی پیشین: نخستین بار نیست که موضوع خلع سلاح حزب‌الله در لبنان مطرح می‌شود. موضوع خلع سلاح حزب‌الله در مقاطع مختلف تاریخی مطرح شده، اما تا‌کنون به نتیجه نرسیده است. در سال 2006در جریان درگیری‌های داخلی پس از ترور رفیق حریری، برخی گروه‌های غربگرای لبنانی از طریق قطعنامه 1701سازمان ملل موضوع خلع سلاح حزب‌الله را مطرح کردند، اما این اقدام بی‌نتیجه بود. در سال 2020نیز همین گروه‌ها با به راه انداختن تظاهرات خیابانی موضوع خلع سلاح حزب‌الله را مطرح کردند، اما این اعتراضات نیز بی‌نتیجه ماند.
  نتیجه گیری: با توجه به مخالفت حزب‌الله، فقدان سازوکار اجرای خلع سلاح، نگرانی مقامات دولتی و شکست تجارب تاریخی پیشین درباره خلع سلاح حزب‌الله، اجرای این موضوع به‌نظر عملی نیست.

هیاهو در عراق
در عراق نیز بر سر خلع سلاح گروه‌های مقاومت تبلیغات رسانه‌ای زیادی به چشم می‌خورد، اما در عمل مقامات عراقی سخن دیگری مطرح می‌کنند:
  طرح ساماندهی گروه‌های مسلح عراق: تا امروز فضاسازی‌های متعدد و غیرواقعی علیه نیروهای حشدالشعبی شدت گرفته است؛ اما آنچه در عمل در عراق درباره گروه‌های مقاومت مطرح شده، طرح تبدیل نهاد حشدالشعبی به یک سازمان رسمی و ساختارمند در چارچوب قانون حشدالشعبی است. این موضوع را «فالح الفیاض» رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق در آیین تجلیل از افسران دانش‌آموخته دانشکده نظامی مطرح کرده و مقامات عراقی نیز از بررسی این طرح خبر داده‌اند. در این قانون، نیروهای حشدالشعبی بدون آنکه خلع سلاح شوند، به‌عنوان نهادی ذیل دستگاه نخست‌وزیری به فعالیت خود ادامه خواهند داد. لذا طرح خلع سلاح حشدالشعبی از اساس فاقد واقعیت به‌نظر می‌رسد.

شکست خلع سلاح حماس در غزه
یکی از شکست خورده‌ترین طرح‌ها درباره خلع سلاح گروه‌های مقاومت، در غزه رقم خورده است. رژیم صهیونیستی از 18‌ماه پیش که حملات خود را علیه غزه آغاز کرد، هدف نهایی خود را شکست حماس و کنترل کامل نوار غزه عنوان کرد، اما اکنون گزارش‌های میدانی چیز دیگری می‌گویند:
  ۲۵ درصد: براساس گزارش‌ منتشر شده در کانال ۱۲ تلویزیون عبری، ارتش اسرائیل پس از گذشت ۱۸‌ماه از جنگ جاری در غزه، تنها موفق به انهدام حدود ۲۵ درصد از شبکه تونل‌های حماس در این منطقه شده است.
  ۴۰ هزار نفر: گزارشی جدید از روزنامه هاآرتص حاکی از آن است که حماس در چند‌ماه گذشته موفق شده حدود ۴۰‌هزار نیروی جوان جدید را جذب کند که نشان‌دهنده توان بالای این جنبش در بازسازی سریع نیروهایش پس از هر موج درگیری است.
  ۸۲ درصد: براساس نتایج نظرسنجی مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، ۸۲ درصد از مردم فلسطین عقیده دارند که مقاومت حماس توانسته آرمان مردم فلسطین را احیا کند و این مقاومت بوده که در افزایش به رسمیت شناختن فلسطین نقش داشته است.
  شلیک 3 موشک به مناطق اشغالی: هفته گذشته رادیو ارتش رژیم صهیونیستی خبر از شلیک ۳ موشک از غزه به سمت شهرک‌های صهیونیستی داد.
  تمرکز حماس بر ساخت بمب: روزنامه عبری زبان هاآرتص براساس ارزیابی‌های امنیتی جدید در اسرائیل تأکید کرد که جنبش حماس در ماه‌های اخیر تاکتیک‌های میدانی خود را تغییر داده و به جای درگیری مستقیم در تونل‌ها، تمرکز اصلی را بر ساخت بمب گذاشته و در این مسیر نیز به موفقیت‌های جدید رسیده است.