
مهاجران در مزارع کشاورزی و کارخانهها

صفائیه بهواسطه مزارع کشاورزی و سبزیکاریهای وسیعی که داشت از سالهای دور به منطقهای ایدهآل برای کشاورزانی به شمار میرفت که برای کار و امرار معاش به ری میآمدند. موج مهاجرت اقوام مختلف به صفائیه از دوره پهلوی اول شروع شد و با ساخت چند کارخانه در این محله قدیمی شدت گرفت. مهاجران عمدتا برای کار در صیفیکاری و سبزیکاریهای این محدوده که رونق بسیاری داشت، آمدند. آنها در یک بازه زمانی نسبتا کوتاه مورد اعتماد معدود اربابهایی که صاحب زمینهای زراعی بودند، قرار گرفتند.
علیرضا کوروش لی، نویسنده و ریپژوه، وجود مزارع کشاورزی در صفائیه را دلیل اصلی مهاجرت 2طایفه به این محله میداند. او در اینباره میگوید: «تا اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول که قانون ارباب و رعیتی رعایت میشد، مهاجرانی از شهرهای قم، کاشان، اردستان و اصفهان به ری آمدند و بهعنوان کشاورز و بهعبارتی رعیت مشغول بهکار شدند. طایفه لرها و آذریها هم به صفائیه آمدند و در سبزیکاریهای اینجا که حول چشمه علی و محدوده اطراف آن بود مشغول بهکار شدند.»
از دوره پهلوی اول، ری و به تبع آن صفائیه آرامآرام به سمت صنعتیشدن پیش رفتند و با راهاندازی کارخانههای سیمان و گلیسیرین در صفائیه موج دوم مهاجرتها به این محله شروع شد. کوروشلی میگوید: «بعد از راهاندازی کارخانههای ممتاز و چیتسازی ری که مهمترین مراکز تولید پارچه در ایران و خاورمیانه بهحساب میآمدند، مهاجرانی که در زمینهای کشاورزی صفائیه کار میکردند اقوامشان را از راهاندازی کارخانههای متعدد در ری باخبر کردند. با راهاندازی کارخانههای سیمان و گلیسیرین، لرها و آذریهایی که آمادگی مهاجرت به تهران را داشتند به صفائیه آمدند و در این دو کارخانه مشغول بهکار شدند. با رونقگرفتن کارخانه سیمان، خانواده مهاجران به صفائیه آمدند و در خانههای سازمانی روبهروی کارخانه سیمان سکونت پیدا کردند. مهاجران لرستانی و آذری زور بازوی خوبی داشتند و به همین دلیل مدیران کارخانه سیمان صفائیه در ازای امتیازهایی مثل واگذاری خانههای سازمانی آنها را استخدام میکردند.»