این محله ...
میدانی که بوی سفر می‌دهد
سیدسروش طباطبایی‌پور
میدان راه‌آهن ما را به یاد حرکت می‌اندازد، به یاد سفر، به یاد رسیدن و در فضای این محله پیچ‌درپیچ و قدیمی، بیشترین واژه‌ای که در فضا باقی‌مانده «سفرت به خیر باشد» و «رسیدن به خیر» است. تاریخ راه‌آهن در ایران و تهران قصه دور و درازی دارد، اما جالب است بدانید بخشی از رونق راه‌آهن، ریل‌ها، لوکوموتیوها و این میدان مهم در تهران را باید مدیون چای و شکر دانست، چون در سال 1304و در زمان پهلوی اول قانون انحصار چای و شکر به تصویب مجلس رسید و به سازمان چای و شکر اجازه داد در ازای انحصار این 2محصول 2 قران به قیمت هر من شکر و 6قران به قیمت هر من چای اضافه کند و از عواید حاصل از این انحصار منابع مالی ساخت راه‌آهن کشور را تأمین کند. حالا در سفری خیالی سوار بر واگن‌های قطار زندگی می‌شویم و گشتی در محله راه‌آهن تهران می‌زنیم.
تاریخش
در سال 1304خورشیدی، مهدیقلی‌خان هدایت یا همان مخبرالسلطنه که همزمان علاوه بر رئیس‌الوزرایی، در منصب وزارت فواید عامه هم بود، مأمور شد که هزینه ساخت راه‌آهن سراسری ایران از دریای خزر تا خلیج‌فارس را برآورد کند. برای این منظور او 2 مهندس آمریکایی را به خدمت گرفت و پس از برآورد و نقشه‌کشی‌های اولیه، رضاشاه روز یکشنبه، 23مهر 1306، کلنگ ساخت راه‌آهن سراسری ایران را در بیابان‌های محمودیه یا همان میدان راه‌آهن کنونی تهران به زمین زد و توپ آغاز شکل‌گیری محله راه‌آهن شلیک شد. میدان و ایستگاه راه‌آهن در میان سال‌های 1306تا 1313خورشیدی ساخته شد، اما اندیشه ساخت خط راه‌آهن برای تهران به دوران قاجار بازمی‌گردد.
معماری ایستگاه
به جرأت می‌توان گفت مهم‌ترین بنای محله راه‌آهن همان ساختمان ایستگاه راه‌آهن است؛ ساختمانی که به همراه ایستگاه راه‌آهن در حدود 174هکتار وسعت دارد و ولادیسلاوویچ گارادیتسکی، معمار شهیر اوکراینی آن را طراحی و اجرا و تلاش کرد روح معماری ایرانی و باستانی را در این بنا بدمد. او از کریم طاهرزاده بهزاد، برادر حسین بهزاد، نگارگر شناخته‌شده ایرانی نیز بهره برد. در ساخت این اثر از شیوه اکسپرسیونیسم آرمانی یا هنر نوگرایانه بهره گرفته شد و با استفاده از پنجره‌های بزرگ برنزی و آهنی و سنگ‌های سفید تراورتن شکوه خاصی به این بنای باعظمت داد. بد نیست بدانید ساختمان‌هایی مثل ایستگاه راه‌آهن، دانشگاه تهران، استادیوم امجدیه، موزه ایران باستان و... تقریبا در یک دوره زمانی ساخته شدند و در راه مدرن‌شدن معماری تهران، نخستین قدم‌ها را برداشتند.
دیگر بناهایش
این محله بافتی سنتی و فرسوده دارد و کوچه‌های باریک و درهم تنیده‌اش شما را به دل تاریخ تهران می‌برد. در نزدیکی میدان ساختمان بیمارستان بهارلو هم از بناهای کهن است که سال 1318خورشیدی گشایش یافت. کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز به شکلی کودک‌پسند و مدرن ساخته شده که در ضلع شمالی میدان در بوستان امیریه پذیرای کودکان ایران است. مسافرخانه‌ها و هتل‌های این محله هم بر
حال و‌هوای سفر در این محله تأکید بیشتری دارد.
از ضلع شمالی این میدان باشکوه، خیابان بلندبالای ولیعصر پایتخت آغاز می‌شود و شما را به شمالی‌ترین نقطه تهران می‌رساند.
