گزارش
مسیریابی سرمایه‌گذاری در تولید
مسیر سرمایه‌گذاری در ایران چگونه است؟ آیا منابع لازم برای رونق موتور تولید در دسترس قرار دارد؟
رضا کربلایی- روزنامه‌نگار
داده‌های رسمی نشان می‌دهد که درصورت هدایت درست منابع و اعتبارات می‌توان بخش زیادی از سوخت لازم را برای روشن نگه‌داشتن موتور تولید در ایران فراهم کرد. داده‌نمای همشهری، تصویری از چشم‌انداز سرمایه‌های در دسترس برای هدایت به سمت تولید به‌دست می‌دهد.
نقدینگی کجاست؟
حجم نقدینگی در پایان بهمن 1403براساس اعلام بانک مرکزی به 9942همت رسیده که نسبت به بهمن سال قبل آن رشد 27.8درصدی نشان می‌دهد. بر این اساس، سهم پول از نقدینگی 25.2درصد و سهم شبه پول از نقدینگی 74.8درصد برآورد شده است. بخش زیادی از نقدینگی در ایران در بخش‌های غیرمولد و واسطه‌ای نظیر بازارهای طلا، ارز، مسکن و... جریان دارد؛حالی‌که بخش تولیدی ایران تشنه نقدینگی است و درصورت افزایش بازده سرمایه در بخش تولید انتظار می‌رود بخش زیادی از نقدینگی به سمت واحدهای تولیدی و مولد و اشتغال‌زا سوق پیدا کند.
مالیات در خدمت تولید یا؟
در سال‌های اخیر هرچند تلاش شده تا از فشارهای مالیاتی بر بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی کاسته شود، اما غیرهدفمند بودن معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی باعث تضعیف شاخص رقابت در اقتصاد ایران و از سوی دیگر انحراف منابع بانکی شده است. اصلاح نظام مالیاتی و بانکی ازجمله وعده‌های برزمین مانده دست‌کم 2دهه اخیر است و بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در اقتصاد در نتیجه عدم‌اصلاحات جدی عقیم شده که این مسله باعث افت انگیزه سرمایه‌گذاران و رقابت سالم و شفاف شده است.
غفلت از بخش خصوصی
بانک جهانی می‌گوید: سهم بخش واقعی خصوصی ایران از تولید ناخالص داخلی در سال 2021به رقم 14.9درصد رسیده که نشان‌دهنده غلبه بخش دولتی و غیردولتی بر اقتصاد ایران است. این عامل باعث سرکوب انگیزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی شده است.
فضای نامساعد کسب‌وکار
بانک جهانی در آخرین گزارش خود از وضعیت شاخص بهبود کسب‌وکار، رتبه ایران را 127در بین 190کشور دنیا تعیین کرده که نشان از فضای نامساعد کسب‌وکار دارد. درحالی که‌دست‌کم 2دهه است وعده 2رقمی شدن رتبه کسب‌وکار ایران داده شده، اما عملیاتی نشده است.
سهم سرمایه‌گذاری خارجی
حجم کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال 2023میلادی تنها 1.45میلیارد دلار بوده که عمدتا به سمت بخش‌های خاص نظیر پتروشیمی و صنایع سنگین سوق پیدا کرده‌است. این در حالی است که ظرفیت‌های بالقوه زیادی در اقتصاد ایران برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد که می‌تواند یکی از موتورهای اصلی رشد پرتوان و بالای 8درصد اقتصاد کشور باشد. سهم سرمایه‌گذاری خارجی از تولید ناخالص داخلی ایران نسبت به دیگر کشورها نشان می‌دهد که با اصلاح ساختارهای اقتصادی و بهبود محیط سرمایه‌گذاری می‌توان این سهم را افزایش داد.
اشتغال‌زایی با سرمایه‌گذاری
براساس برآوردهای مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۱ هر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و تولید، حدود ۴۵ هزار شغل مستقیم ایجاد کرده است.
همچنین اگر تنها ۲۰ درصد از نقدینگی موجود (حدود 1616 هزار همت) طی 5 سال به تولید هدایت شود، با فرض ایجاد ۴۵ هزار شغل به ازای هر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان، بیش از ۷۲۷ هزار شغل ایجاد خواهد شد. همچنین، این سرمایه‌گذاری می‌تواند GDP را۸تا۱۰ درصد افزایش دهد.
در همینه زمینه :
