سردترین خانه کره زمین

سمیرا مصطفی نژاد

برای اینکه بتوان دمای محل زندگی را پایین نگه‌داشت، حتما نیاز نیست به منطقه‌ای سرد نقل مکان کرد، در گرم‌ترین نقاط جهان نیز می‌توان خانه‌ای خنک داشت؛ مثال جذاب آن خانه‌ای است که در یکی از گرم‌ترین مناطق جهان (آلیس‌اسپرینگ)، منطقه‌ای دورافتاده در شمال استرالیا بنا شده‌است و می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، خود را نیز خنک نگه دارد.

این خانه بیابانی که «دان و هیلام» نام دارد به شکلی طراحی شده که بتواند وضعیت دشوار بیابانی را تحمل کند و در عین حال کم‌مصرف باشد. این خانه در میان سنگ‌ها بنا شده‌است و از گرمای توده‌سنگ‌ها برای تنظیم دمای داخلی خانه استفاده می‌شود. برای کاهش دمای داخلی خانه همچنین سقفی متحرک، در فاصله 600میلی‌متری از سقف اصلی عایق‌بندی شده، تعبیه شده‌است. این ساختار، مشابه گنبد‌های سازه‌های قدیمی، باعث ایجاد فرایند کشش حرارتی می‌شود که به کشیدن هوای خنک از دل سنگ‌های زیر سازه به سمت بالا و ایجاد یک خرده ‌اقلیم در قلب خانه کمک می‌کند که می‌توان این هوای خنک را از مسیر پنجره‌ها به درون ساختمان هدایت کرد. سیستم گرمایشی و سرمایشی این خانه نیز سیستمی آبی است که در فصل سرما از انرژی خورشیدی برای ایجاد گرما کمک می‌گیرد و آب آن از محل بارش باران تأمین می‌شود. عایق‌بندی سنگین این خانه امکان درز سرما یا گرمای خانه به بیرون را به حداقل رسانده ‌است و تنظیم دمای هر اتاق خانه به‌صورت مجزا امکان‌پذیر است.

تکنیک‌های دیگری در طراحی خانه، نمای ساختمان و رنگ‌آمیزی آن نیز وجود دارند که می‌توانند به کاهش دما در مناطق گرم و در فصل‌های داغ کمک کنند؛ برای نمونه، قرارگیری پنجره‌ها به سمت جنوب یکی از تکنیک‌های کاهش دما در فصل تابستان است، زیرا در این فصل بیشتر نور خورشید از پنجره‌های غربی یا شرقی وارد خانه می‌شوند و علاوه بر آن، قرار‌گیری پنجره‌ها به سمت شمال یا جنوب امکان استفاده از نسیم‌های گاه و بیگاه تابستانی را نیز فراهم می‌کند. همچنین اگر این پنجره‌های رو به جنوب در عمق بیشتری از ساختمان ایجاد شوند، در طول زمستان نور خورشید را به درون خانه هدایت می‌کنند و در طول تابستان در سایه قرار خواهند گرفت. انعکاسی بودن شیشه پنجره‌ها و نصب سایه‌بان‌های رنگ روشن نیز بر کاهش ورود دمای نور خورشید به داخل کمک فراوانی می‌کند.

رنگ‌آمیزی از دیگر گزینه‌های تأثیرگذار بر کنترل دمای خانه ‌است زیرا تأثیری مستقیم بر میزان جذب حرارت دارد. رنگ‌های تیره و کدر می‌تواند 70تا 90درصد از انرژی خورشید را به‌خود جذب کند، درحالی‌که رنگ‌های روشن این انرژی را باز‌می‌تاباند. مثلا دیوارهای سفید خانه نسبت به دیوارهای تیره 35درصد گرمای کمتر به‌خود جذب می‌کنند و در نتیجه به انرژی کمتری برای خنک کردن اتاق نیاز خواهد بود.

علاوه بر رنگ، انتخاب درست مواداولیه در ساخت خانه نیز کمک بزرگی در خنک‌ نگهداشتن طبیعی آن می‌کند؛ دیوارهای آجری یا بتنی، به نسبت دیوارهای سبک‌وزن‌تر یا پیش‌ساخته، می‌توانند در طول روزهای داغ تابستانی دمای اتاق‌ها را پایین‌تر نگه دارند زیرا گرمای خارج از دیوارها را جذب می‌کنند و درون خود نگه‌می‌دارند و با سرعت کمتری آن را به محیط داخل خانه انتقال می‌دهند.

کاشت درخت در بخش جنوبی خانه و نگهداری از گیاهانی مانند آلوئه‌ورا، پپرومیا، پوتوس، نخل هندی یا فوفل، درخت فیکوس، سرخس و سانسوریا در فضای داخلی خانه راهکاری دیگر برای افزودن خنکی به محل زندگی است. این گیاهان هوای گرم را به ‌خود جذب می‌کنند و با مرطوب کردن هوای داخلی  دما را تا چندین درجه کاهش می‌دهند.