هرم مرداد

سیاوش ابدی

«خر تب می‌کند، سگ سینه پهلو» بدون تردید پرکاربردترین ضرب‌المثل فارسی برای نشان دادن گرما یا سرمای شدید است. نمونه‌‌های قدیمی‌‌تر در متن‌هایی مثل شاهنامه پیدا می‌شوند: «که یزدان کسی را که دارد نگاه، نگردد ز سرما و گرما تباه». هر طیفی از جامعه ایران، در هر دوره‌ای از تاریخ، نگاه خاص خود را به تغییرات جوی داشته‌اند. این هم از تضادهای روزگار است که همیشه هر فصلی برای گروهی فرصت برای لذت بردن از زندگی است و برای عده‌ای دیگر، درک این واقعیت که طبیعت در ذات خود بیش از حد خشن است! آن بخش استخر روباز و باد خوش‌عطر و لیوان پر از یخ که حتما- برای جذابیت قصه- باید در پرونده گنجانده شود ولی روی داغ سکه‌ای که ظهر مرداد روی لبه بالکن جا مانده باشد، بد می‌سوزاند.

در این روی فصل گرما، آدم‌ها زیر خورشید قاطع مرداد، شبیه به مورچه‌‌هایی می‌شوند که بچه‌ای تخس رویشان ذره‌بین گرفته باشد. اینطور آدم‌ها در خیابان می‌جوشند، مثل دانه‌‌های ذرت که در ماهیتابه افتاده باشند. زیر پایشان زمین داغ می‌شود و از آسمان خورشید می‌بارد. گرما نمی‌تواند جشن داشته باشد؛مثل سرما که اگر تا صبح در خیابان باشی، حکم همان جای سفت را دارد. اینکه دیگر جشن ندارد.

زندگی شهری در چله تابستان چه شکلی است؟ قرار نیست جشن بگیریم ولی در عبور از گرم‌‌ترین روزهای سال می‌توانیم عادت‌‌ها را تماشا کنیم؛ مثلا «راننده تاکسی» یک سوژه است. او یکی از تیپ‌های سینمایی است که زیاد بازی می‌شود. راننده تاکسی در ایران هم رفتاری یگانه دارد. این رفتار در روزهای گرم سال منجر به ابداع روش‌هایی شگفت انگیز برای خلق خنکی می‌شود. خیلی‌ها در داغ‌ترین روزهای سال، در اتاق‌های تاکسی‌های شهر چنین تجربه‌هایی را پشت سر گذاشته‌اند.

حتی رد بادِ خنک درون تاکسی را گرفته‌اند و نگاه‌شان به کانال کولرآبی افتاده که از شیشه تاکسی وارد اتاق شده یا... . اصلا کولرآبی چطور اختراع شد؟ این وسیله که همچنان روی پشت‌بام بیشتر خانه‌های شهر دیده می‌شود، در دیگر کشورهای کره زمین هم شناخته شده است؟ جاهای دیگر دنیا، مردم چطور به جنگ گرما می‌روند؟ به کجا کوچ کنیم که هوایش در تابستان هم خنک باشد؟ خیلی عجیب است که این تابستان، مردم در اردبیل هم مجبور شده‌اند کولرآبی بخرند! آیا زمین واقعا آن‌قدر گرم شده که باید به فکر مهاجرت به سیاره‌ای دیگر باشیم؟ با همین سؤال‌ها اگر پیش برویم، پرونده تابستان هم می‌گذرد و کسی را نمی‌سوزاند.