کمی داغ‌‌تر شده‌ایم

عیسی محمدی

این روزها خلاصه‌ای از بحث‌های مهم رایج مملکت را  می‌توانید در تاکسی‌‌ها و حتی اتوبوس‌ها مشاهده کنید؛ و البته بیشتر تاکسی‌ها ؛از بحث درباره ارز گرفته تا فسادهای مالی و از حرف‌های ترامپ گرفته تا بحث‌های روز داخلی و بین‌المللی و امثالهم. انگار که این تاکسی‌‌ها، خبرگزاری‌های متحرکی باشند با بخش‌ها و سرویس‌های مختلف که در یک مسیر کوتاه 15-10 دقیقه‌ای و حتی بیشتر، به همه موضوعات می‌پردازند. البته گرما و سرما  از بحث‌‌های همیشگی است که خاصه در تابستان‌های داغ، راننده تاکسی‌ها حتما ناخنکی به آن می‌زنند. گوشواره بحث‌شان هم این است که تابستان‌‌ها، گرم‌‌تر شده است. وقتی راننده تاکسی‌ها بگویند که گرما بیشتر شده، حتما دلیلی دارد. آیا واقعا گرما در ایران و تهران بیشتر شده است؟ به‌نظر می‌رسد آمار و ارقام و صحبت‌های کارشناسان، ما را به نتایج درست‌‌تری برساند.

آیا هوا واقعا گرم‌تر شده است؟ سؤال فنی‌تر این است: آیا دمای هوا در فصل‌های گرم سال افزایش یافته و ما تابستان‌هایی گرم‌تر از سال‌های گذشته را تجربه می‌کنیم؟ در این مورد، البته وضعیت دمای همه ماه‌‌های70-60  سال گذشته همه استان‌ها وجود دارد اما عملاامکان انتشارش نیست. پس ما تهران را به‌عنوان نماینده انتخاب می‌کنیم تا ببینیم واقعا چه اتفاقی افتاده است. در ضمن دیگر ماه‌های سال را کنار گذاشته‌ایم و فقط فصل‌های داغ را مدنظر قرار داده‌ایم. بدیهی است که ماه‌های ژوئن، جولای، اوت (آگوست) و سپتامبر همپوشانی بیشتری با روزهای گرم اواخر خرداد و نیز تابستان دارند.در سایت هواشناسی جدولی وجود دارد که میانگین دمای ماهانه در این روزهای داغ طی سال‌های 1951 تا 2017را نشان می‌دهد.

براساس داده های این جدول، در‌ماه ژوئن، به‌طور متناوب و نه مستمر، افزایش دما را داشته‌ایم؛ طوری که میانگین از نزدیک به 27درجه در سال1951 به 28 و 29 و حتی 31درجه هم رسیده و از 2010 به این سو، دما هیچ‌گاه از 28درجه کمتر نبوده است. این، یعنی ما افزایش میانگین دما را داشته‌ایم.

در‌ماه جولای  که دیگر چله تابستان ما محسوب می‌شود نیز چنین بوده است. جالب اینکه از 2010 به این سو، دمای زیر 30درجه در تهران مشاهده نشده است، درحالی‌که پیش از آن دما ممکن بود کمتر هم بشود.

البته در‌ماه آگوست، وضعیت بهتر بوده است و چندان تغییری در دما نداشته‌ایم.از 2010 به این‌سو‌تر نیز دمای هوا از 29درجه کمتر نشده است.

سپتامبر هم که از نیمه شهریور به بعد می‌شود، تکلیف روشن‌تر است. دمای هوا از 24 تا 28درجه نوسان داشته است. از 2010 به این سو نیز دمای هوا از 25درجه کمتر نبوده است.

2 درجه داغ‌‌تر شده‌ایم

در ایران، یک مرکز پژوهشی با نام «پژوهشکده اقلیم‌شناسی کشور» در حال فعالیت است. این مرکز پژوهشی هر از گاهی، آمارهای جالبی ارائه می‌کند. در اسفند سال گذشته، این پژوهشکده وضعیت میانگین دمای هوای کشور در نیم‌قرن اخیر را منتشر کرد. طبق این پژوهش، در نیم‌قرن اخیر روی هم رفته 2درجه هوایمان گرم‌تر شده است؛ البته نه به این مفهوم که سالانه 2درجه زیادتر شده باشد چرا که چنین چیزی عملا امکان عقلی و منطقی ندارد،منظور این است که به‌طور متوسط، دمای هوا در این نیم‌قرن، مثلا از 5/15درجه به 5/17درجه رسیده است. بر این اساس چون به تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور هم رسیده، قابل استناد است و این در حالی است که برخی از کارشناسان از افزایش میانگین یک درجه‌ای هوا صحبت کرده بودند.

افزایش متوسط دمای سالانه ایران در 64 سال گذشته

نمودار دیگری در سایت هواشناسی وجود دارد که به بررسی دما در 64 سال اخیر می‌پردازد؛ از سال 1332تا 1395؛ در بازه‌های زمانی سه‌ساله. در این نمودار نیز 3 آیتم میانگین دمای سالانه، میانگین دمای متحرک 15ساله و متوسط 15سال اخیر دیده می‌شود. میانگین متوسط درازمدت میان 17تا 5/17درجه کشیده شده و از سال1380به بعد، تمام نمودارها، بالای این خط قرار داشته‌اند، درحالی‌که پیش از آن تمام این نمودارها غالبا زیر این خط بوده‌اند. نتیجه کلی اینکه دمای هوا به‌طور متوسط افزایش یافته است؛ یعنی ما از حداقل 5/15درجه به 5/17 و حتی بالای 18درجه رسیده‌ایم.