یادداشت
شهر زیست پذیر و شهروند مشارکت پذیر
فرداد محمدی | معاون برنامه‌ریزی منطقه 5 سازمان فرهنگی هنری شهرداری:
«تهران؛ شهر زیست‌پذیر و شهروند مشارکت‌پذیر» شعار راهبردی «سیدمحمدعلی افشانی» شهردار تهران است که با هدف ارتقای کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان با نگاه دوراندیشانه تعیین شده است. لازمه تحقق برنامه‌های شهردار تهران و شعار محوری آن انتخاب، تعریف و تبیین نگاه متفاوت به حال و بهره‌گیری از تجربه گذشته، سیاستگذاری دقیق و عملیاتی از مفهوم حمایت، همیاری، مشارکت و همکاری متقابل مدیریت شهری و شهروندان و بسترسازی و ایجاد سازوکارهای آن در بدنه مدیریت شهری است. بنابراین، ضرورت دارد مدیریت شهری میزان رشد کمی و کیفی این شاخص کلیدی را در تمامی امور و بخش‌ها مورد پایش، سنجش و ارزیابی مستمر قرار دهد تا بهبودی روزافزون حاصل شود. بی‌‌تردید حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی مدیریت شهری در این خصوص رسالت و مأموریتی ویژه و حساس دارند تا با انسجام، یکپارچگی، هماهنگی و هم‌افزایی درونی با تبیین و اطلاع‌رسانی برنامه‌ها و شعار شهردار تهران با به کارگیری حداکثری منابع، ظرفیت‌ها و فرصت‌های بالفعل و بالقوه فرهنگی و هنری، به‌عنوان نقطه اتصال عوامل زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه، برای بازآفرینی شهری «فرهنگ مبنا» و اشاعه آن نقش‌آفرینی کنند تا ضمن پاسخگویی به نیازهای فرهنگی شهروندان، با تسهیلگری، فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی هوشمندانه و نظام‌مند و ایجاد تحرک روزافزون در سایر حوزه‌های مدیریت شهری موجب اعتماد، اقبال و مشارکت عمومی شهروندان، نهادهای غیردولتی، سرمایه‌گذاران و غیره در تمامی ابعاد و جوانب‌کاری به مدیریت شهری شوند.
از این رو ضرورت دارد تا حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی با امیدآفرینی، روح و روان جامعه را تلطیف کنند و با ایجاد ذهنیت و احساس خوب در شهروندان مانع از غلبه ناامیدی و احساسات بد در جامعه شوند. تدبیر شود تا شرایط ذهنی و روحی شهروندان مثبت و با شور و نشاط و به سوی دیدن زیبایی‌ها، قوت‌ها، کارآمدی‌ها و استفاده بهینه از فرصت‌ها سوق پیدا کند تا روح و هویت دینی و ملی در مسیر ارتقای سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی تقویت شود. تلطیف روح و روان شهروندان و ایجاد ذهنیت و احساس مثبت در آنها موجب کاهش ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌های ذهنی و تقویت روح جمعی و همبستگی اجتماعی و غلبه بر مشکلات جامعه می‌شود. از این رو، باید صادقانه و شفاف تأمل کنیم و به نقد آگاهانه و شجاعانه از خود بپردازیم و ببینیم چگونه عمل کرده‌ایم و وضعیت موجودمان چیست و به کجا و چگونه می‌خواهیم برسیم. لذا برای موفقیت در این راستا، پاسخگویی علمی و عینی به پرسش‌های راهبردی نخستین گام در این راه است.
ما چه کسی هستیم؟ فلسفه سازمانی و ارزش‌های اساسی ما کدامند؟ کار اصلی ما در مدیریت شهری چیست؟ کدامیک از نیازهای (اساسی) شهری و شهروندان را پاسخ می‌دهیم؟ مقصود چیست؟ موجودیت ما برای حل کدام مسائل و یا پاسخگویی به کدامیک از نیازهای شهری است؟ چگونه به مخاطبان (کلیدی) خود پاسخ می‌دهیم؟ چه چیزی مدیریت کلانشهر تهران را منحصربه‌فرد می‌سازد؟ واقعیت این است که اگر قصد و هدف، مهندسی و بسامان کردن و ارتقای کارایی و بهره‌وری مدیریت شهری باشد راه رسیدن به این هدف از طریق«مسئله‌شناسی و مسئله سنجی»، «رصد» و «شناخت وضعیت» گذشته و حال ممکن و میسر است. از طریق رصد آسیب‌شناسانه می‌توان وضعیت فعالیت‌های مدیریت شهری را به تفکیک هریک از بخش‌های محوری آن با یک نگاه علمی و عینیت‌گرا بررسی و با شناخت عمیق از فضای موجود، راهکارهای هدفمندِ عملیاتی راهگشایی را مشخص کرد.
تا زمانی که شناختی درست و دقیق از چالش‌ها و مسائل و وضعیت گذشته نداشته باشیم، حال را نمی‌فهمیم و تا حال را نشناسیم، آینده را نمی‌توانیم ترسیم کنیم. ضمن اینکه تأثیر محیط‌های پیرامون و متغیرهای بیرونی نیز باید به دقت لحاظ شوند. اینکه میزان تأثیر ما بر محیط خارجی به چه میزانی است و در محیط خارجی و بین‌المللی چه تحولات و مسائلی می‌گذرد و چه آثاری بر حوزه کلانشهر تهران خواهد داشت نیاز به شناخت دقیق دارد.
