همدان
یک تیر و سه نشان
قنات قاسم‌آباد در استان همدان بعد از احیا با یک سایت گردشگری، موزه و اقامتگاه گردشگران خواهد بود
فاطمه کاظمی
همدان - خبرنگار
3 کیلومتر بعد از همدان به روستای 800 ساله قاسم‌آباد می‌رسیم؛ یکی از 4 روستایی که برخی مسئولان تلاش می‌کنند با الحاق آن‌ها به شهر برای همدان عنوان کلان‌شهر دست‌و‌پا کنند. قاسم‌آباد یکی از روستاهایی است که بیش از 400 هکتار بیشه‌زار دارد. در گذشته‌های دورتر همه این 400 هکتار با آب قنات مشروب می‌شد، اما بیش از 2 دهه پیش فاضلاب جایگزین قنات شد تا اینکه دهیار روستا با همراهی دوستانش، بدون همراهی هیچ مسئولی، تصمیم به احیای آن گرفت. این قنات اگرچه هنوز برای همه قابل بازدید نیست، اما در آن به روی هر علاقه‌مند به چنین جاذبه‌ای باز است. دهیار روستا دلش نمی‌خواهد این سرمایه بزرگ زیر خاک مدفون و فراموش شود؛ کاش قاسم‌آباد به شهر ملحق نشود.
پدیده‌ای شگفت‌انگیز
فقط کافی است از پلکان تعبیه‌شده برای ورود به این قنات پایین بروید تا با شگفتی بی‌نظیری مواجه شوید. اگرچه راه زیادی باید بروید، اما قنات آن‌قدر شگفت‌انگیز است که هرگز خسته نخواهید شد. گاه ارتفاع آب بالاست و گاه پایین می‌آید. قنات قاسم‌آباد یکی از عظیم‌ترین قنات‌های همدان است؛ شهری که روزگاری شهر قنات‌ها نامیده می‌شد.
سقف بلند و ورودی های بزرگ این قنات نشانگر آن است که آب چند چشمه به این قنات وارد و اراضی زیادی علاوه بر زمین‌های قاسم‌آباد در پایین‌دست از آن سیراب می‌شده است. به احتمال زیاد این قنات مربوط به 2 یا 3 دوره زمانی است. در دوره اول ارتفاع قنات کمتر و در حد 7 متر بوده است. اگر کف قنات کاملا پاک‌سازی شود ارتفاع آن یک و نیم متر افزایش خواهد داشت. مظهر قنات در داخل روستا و زیر مسجد تاریخی آن است و احتمال می‌رود مربوط به دوره قاجار یا صفویه باشد. قنات دارای 2 بخش خشکه‌کار و تره‌کار است. بخش خشکه‌کار از مظهر قنات تا جایی است که آب نمی‌جوشد و از جایی که آب می‌جوشد تا مادرچاه بخش تره‌کار محسوب می‌شود. در این بخش سنگ‌های حجاری‌شده زیادی یافت شده است.
قنات پر رمز و راز
این روزها آقای دهیار در تلاش است قنات زیبا را ثبت ملی کند. طرح راه‌اندازی دومین قنات‌موزه کشور هم در این روستا مطرح و قرار است به زودی اجرا شود. اولین قنات‌موزه کشور متعلق به کیش است که البته به گفته کارشناسان، قنات بکری نیست و روی آن دست‌کاری‌های زیادی انجام شده است. دهیار روستای قاسم‌آباد می‌گوید: قنات این روستا با ویژگی‌های منحصر به فرد بعد از ثبت ملی می‌تواند نامزد ثبت در فهرست آثار تاریخی جهان باشد. محمدهاشم پاکیزه می‌افزاید: از ویژگی‌های بارز این قنات عرض گالری آن است که بین 2 تا 5 متر متغیر است به طوری که چند نفر می‌توانند هم‌زمان در آن رفت‌وآمد کنند. ارتفاع گالری این قنات از 2 تا 5 متر متغیر و این هم در نوع خود بی‌نظیر است. همچنین بغل‌برهای متعدد و دالان‌های تو در توی آن به عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های فیزیکی قنات محسوب می‌شود.
اولین قنات موزه بکر
دهیار روستای قاسم‌آباد در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: سال 92 بنده به همراه چند نفر از جوانان تحصیل‌کرده روستا برای توسعه پایدار زادگاهمان هم‌قسم و پس از شرکت در انتخابات چهارمین دوره شورای اسلامی موفق به کسب رای اعتماد مردم روستایمان شدیم. وی می‌افزاید: در طول این سال‌ها ضمن اجرای طرح‌های عمرانی به دنبال رفع مشکل آبیاری اراضی روستا با فاضلاب بودیم. تنها چاره ما احیای قنات بزرگ روستا بود. این اقدام با استقبال جامعه کشاورزان و جامعه محلی مواجه شد تا جایی که برای احیای این میراث ارزشمند همواره حامی دهیاری و شورای اسلامی روستا بودند.
دهیار روستای قاسم‌آباد با بیان اینکه سایت بزرگ گردشگری قنات تشکیل شده است، می‌گوید: همچنین موزه آب و کشاورزی که در واقع فنون مربوط به استحصال و مدیریت آب و کشاورزی را به گردشگران معرفی می‌کند، در کنار قنات ایجاد می‌شود و در نهایت این مکان اولین قنات‌موزه بکر در کشور خواهد بود. وی ادامه می‌دهد: همچنین یک اقامتگاه بوم‌گردی تلفیقی می‌تواند یک مجموعه بی‌نظیر از قنات و سازه‌های تاریخی و آبی با فرهنگ اصیل روستایی را رقم بزند که قطعا مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرد. بعد از اینکه قنات برای گردشگران قابل بازدید شد، درآمد حاصل از بازدید در مرحله اول برای حفظ و نگهداری قنات و بعد از آن اجرای پروژه‌های عمرانی، فرهنگی، ورزشی و اجتماعی در روستا هزینه خواهد شد.
ظرفیت گردشگری بی‌نظیر
رئیس پیشین مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های آبی در ایران که از قنات قاسم‌آباد بازدیده کرده است، می‌گوید: قنات قاسم‌آباد یکی از بهترین قنات‌هایی است که می‌تواند برای جذب گردشگر مورد استفاده قرار گیرد. این قنات معبر بزرگی دارد و آمد و شد در‌آن با سهولت انجام می‌شود و دسترسی به آن هم نسبت به قنات‌های کویری آسان‌تر است. علی اصغر سمسار یزدی می‌افزاید: باید از باستان‌شناسان دعوت شود تا قدمت این قنات را تشخیص دهند.
