یادداشت
مؤلفه‌های 6گانه شهر هوشمند
محمد فرجود،مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران| امروزه با تعاریف فناورانه مختلفی درباره شهر مواجه می‌شویم، شهر دیجیتال، شهر دانش، شهر دانا، شهر مجازی، شهر اطلاعاتی، شهر خلاق، شهر یادگیرنده و... از این دست تعابیر است که پیوندی مستقیم با فناوری و شهر پیدا می‌کند و برای هریک تعاریفی نیز موجود است. «شهر هوشمند» به‌عنوان پرکاربرد‌ترین تعبیر موجود در این زمینه در جهان امروز مورد توجه قرار گرفته است که تعاریف مختلفی از آن وجود دارد، اما آنچه فراتر از تعریف‌ها مهم می‌نماید این است که مفهوم شهر هوشمند را به درستی بشناسیم. برای دستیابی به این هدف، بهترین راه معرفی و بررسی مولفه‌های شهر هوشمند و چگونگی پیوند آن با سبک زندگی شهروندان است که به‌طور خلاصه در این فرصت کوتاه به آن اشاره می‌شود. حاکمیت هوشمند (Smart Governance) جا به جایی هوشمند (Smart Mobility)، محیط هوشمند(Smart Environment)، مردم هوشمند (Smart People)، زندگی هوشمند(Smart Living) و اقتصاد هوشمند (Smart Economy) 6مولفه اصلی شهر هوشمند را براساس تعریف اتحادیه اروپا تشکیل می‌دهند.
حاکمیت هوشمند را می‌توان یکپارچه‌سازی خدمات و تعاملات بین حاکمیت، مردم، شهرداری و سازمان‌های مرتبط دانست که هدف اصلی‌اش مدیریت یکپارچه شهری از طریق هماهنگی مجموعه‌ای از سازمان‌هاست. به‌عنوان مثال، در ارتباط با همین حوزه، می‌توان از احراز هویت الکترونیکی با استفاده از کارت ملی هوشمند نام برد.
در بحث جابه‌جایی هوشمند برقراری زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات یکپارچه به‌منظور ارائه خدمات حمل‌ونقل و لجستیک به نهادها و مردم، سیستم حمل‌ونقل امن، پاک، پایدار، یکپارچه و متنوع، کاهش هزینه و زمان حمل‌ونقل و کاهش آلودگی هوا مدنظر قرار می‌گیرد.
محیط هوشمند به شبکه انرژی هوشمند و تجدیدپذیر، پایش و کنترل آلودگی، نوسازی ساختمان‌ها و امکانات، ساختمان‌ها و شهرسازی سبز، بهینه‌سازی مصرف انرژی و منابع و افزایش کیفیت منابع می‌پردازد. ساختمان‌های سبز، انرژی سبز و برنامه‌ریزی شهری سبز از شاخص‌های این مولفه هستند که یکی از نمونه‌های آن را می‌توان در منابع هوشمند استفاده شده در خدمات شهری مانند استفاده از سلول‌های خورشیدی در روشنایی شهرها جست‌وجو کرد.
مردم هوشمند را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مولفه‌های شهر هوشمند برشمرد، مردمی که مهارت‌های فناوری دارند، در فضای فناورانه زندگی می‌کنند، به فضای تحصیل و یادگیری مجازی دسترسی دارند و توانمندی‌های آنها با هدف ابتکار و خلاقیت بیشتر مدیریت می‌شود. در فضایی که مردم هوشمند قرار دارند، تأکید بر منابع انسانی، مدیریت ظرفیت و پردازش و تحلیل داده توسط خود مردم با هدف تصمیم‌گیری و تولید محصول و خدمات صورت می‌گیرد.
زندگی هوشمند را می‌توان معیشتی با سبک فناورانه، رفتارها و مصارف مبتنی بر فضای فناورانه، سبک زندگی سالم، امن و باطراوت، وجود امکانات فرهنگی متنوع در شهر، اسکان با کیفیت و... معرفی کرد. به‌عنوان نمونه‌ای از شاخص‌ها برای زندگی هوشمند می‌توان به جایگاه فناوری در ابعاد مختلف زندگی اشاره کرد مانند صرفه‌جویی در مصرف انرژی با کمک دستگاه اندازه‌گیری مصرف برق.
برقراری سطح قابل‌قبولی از تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک به‌منظور افزایش بهره‌وری، ایجاد بستری برای کارآفرینی، ایجاد محصولات نوآورانه و درنهایت مدل‌های کسب و کار و خدمات نوین و مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات از جنبه‌های مطرح در اقتصاد هوشمند هستند.
به‌عنوان نکته پایانی درباره این مولفه‌ها باید توجه داشت که آنها از یکدیگر جدا نیستند، به‌طوری که می‌توانند همپوشانی داشته باشند و این 6 مؤلفه تقریبا تمام محورهای مهم دیگر مانند جنبه‌های انسانی، اجتماعی، رفاهی، فرهنگی، سیاسی و... را در بر می‌گیرند. به‌عنوان مثال، جنبه‌های انسانی به شکل عمومی در موضوعات مردم هوشمند، حاکمیت هوشمند و زندگی هوشمند مورد بحث قرار می‌گیرد
