احیای ببر مازندران و شیر ایرانی در دست بررسی

آخرین غرش‌های ببر مازندران حدود نیم قرن پیش در جنگل‌های مازندران شنیده شد. سازمان محیط‌زیست اما قصد دارد در قالب طرحی، امکان‌سنجی احیای این گربه‌سان منقرض‌شده را مورد بررسی قرار دهد.  بنا به مستندات موجود، آخرین ببر مازندران در سال1332 در منطقه‌ای که اکنون پارک ملی گلستان نامیده می‌شود شکار شد. گزارش دیگری هم نشان می‌دهد که سال1338 و درست 6 سال پس از شکار آخرین ببر مازندران در پارک ملی گلستان، یک‌بار دیگر این گونه بی‌نظیر حیات وحش در همین پارک مشاهده شد. از آن زمان دیگر این گربه‌سان عظیم‌الجثه در هیچ نقطه‌ای از جنگل‌های مازندران مشاهده نشده است.

آن طور که در گزارش ایرنا آمده است: اوایل دهه1350 سازمان حفاظت محیط‌زیست، جست‌وجویی چندساله را برای یافتن ببر مازندران در جنگل‌های شمال ایران انجام داد اما محققان در این مدت نتوانستند هیچ مدرکی مبنی بر وجود ببر پیدا کنند و درنتیجه انقراض این گونه را اعلام کردند. با سرعت گرفتن نابودی ببر در دنیا از سال2010 روز 29جولای (7مرداد) به‌عنوان روز جهانی ببر نامگذاری شده است. این روز به‌منظور افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت حفظ این گربه‌سان زیبا تعیین شده است تا تلاش بیشتری برای حفاظت از این گربه‌سان صورت گیرد. سال1389 پروژه احیای ببر مازندران در ایران آغاز شد و با همین رویکرد 2 قلاده ببر سیبری در ازای 2قلاده پلنگ ایرانی از روسیه وارد ایران شد ؛ اما بعد از چندی ببر نر به بیماری «مشمشه» مبتلا و تلف شد و ببر ماده نیز به اتهام آلوده بودن به ویروس این بیماری مدت 5 سال در قرنطینه بود. اکنون اما آزمایش‌های متعدد سلامت این ببر را تأیید می‌کند.

طرح امکان‌سنجی احیای 2گربه‌سان منقرض شده

مجید خرازیان‌مقدم، مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط‌زیست درباره پروژه احیای ببر مازندران به ایرنا گفت: سازمان محیط‌زیست در حال تهیه طرحی با عنوان «حفاظت از گربه‌سانان کشور» با اولویت 2گربه‌سان بزرگ‌جثه و کوچک‌جثه‌ها را داریم و از آنجا که حفاظت از یوزپلنگ در قالب یک پروژه بین‌المللی مستقل در حال اجراست، آن‌را کنار گذاشتیم و روی حفاظت از پلنگ و 6گربه‌سان کوچک‌جثه و درکنار آن بحث مطالعات امکان‌سنجی احیای 2گونه گربه‌سان منقرض شده یعنی شیر ایرانی و ببر خزری (ببر مازندران) متمرکز شدیم. وی افزود: اکنون در کشور 8گونه گربه‌سان داریم که 2 گونه بزرگ‌جثه یوزپلنگ و پلنگ و 6گونه گربه‌سان کوچک‌جثه ازجمله گربه شنی، کاراکال، سیاه‌گوش و گربه جنگلی است.
مقدم به ورود 2 قلاده ببر نر و ماده در سال1389 از روسیه به ایران اشاره کرد و گفت: ببر نر بعد از مدتی به بیماری مشمشه مبتلا و تلف شد اما ببر ماده اکنون در باغ وحش ارم نگهداری می‌شود که در این طرح اگر برای احیا به مرحله‌ای برسیم می‌توانیم با ورود یک قلاده ببر نر دیگر و یا حتی اسپرم، از آن استفاده کنیم. وی گفت: چند سال پیش در میانکاله مازندران محلی را برای نگهداری ببر ساختیم که اکنون بدون استفاده مانده است. البته از این فضا می‌شود به‌عنوان مرکز پژوهشی گربه‌سانان استفاده کرد و یا ببر داشته باشیم.
مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط‌زیست تصریح کرد: برای شیر ایرانی درنظر داریم بتوانیم یک مرکز پژوهشی در استان خوزستان در منطقه «دز» با همکاری اداره کل محیط‌زیست استان داشته باشیم البته تمام این موارد در دست بررسی است.

وی با اشاره به اینکه امکان احیای 2 گونه شیر و ببر بسیار ضعیف است چون از نظر علمی احیای زیستگاه مقدم بر احیای گونه است و طبیعتا بعید است زیستگاه‌های مستعدی برای نگهداری شیر و ببر داشته باشیم، گفت: در طرح حفاظت از گربه‌سانان در کنار بحث حفاظت از پلنگ و 6 گربه‌سان کوچک‌جثه مطالعات امکان‌سنجی احیا و معرفی مجدد 2 گونه شیر ایرانی و ببر خزری را هم گنجانده‌ایم اما اولویت ما 8گربه‌سان موجود در کشور است.

وی تأکید کرد: این مطالعات براساس برنامه عمل حفاظت از پلنگ و برنامه نقشه راه گربه‌سانانی که داریم پیش خواهد رفت و برای یوز هم که طرح حفاظت مشارکتی یوز تدوین شده است امیدواریم بتوانیم آن‌را با مشارکت برنامه عمران سازمان ملل در قالب یک پروژه بین‌المللی ادامه دهیم، اما به‌عنوان اولویت دوم برای گربه‌سانان یک مطالعات امکان‌سنجی را در رابطه با ببر و شیر انجام خواهیم داد.

مقدم ادامه داد: برنامه عمل حفاظت از پلنگ تدوین و حدود 2سال است که به استان‌ها ابلاغ شده است همچنین برای گربه‌سانان دیگر نیز نقشه راه تهیه شده و 4سال است به استان‌ها ابلاغ شده که با تجمیع این دو، «طرح حفاظت از گربه‌سانان کشور» تهیه می‌شود و بعد از تهیه به سازمان برنامه و بودجه ارسال خواهیم کرد.
مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط‌زیست گفت: همچنین در این طرح برای این 2گونه شیر ایرانی و ببر خزری موضوع تکثیر در اسارت را هم بررسی خواهیم کرد.