شهرداری در برابر آسیب‌‌های اجتماعی

ولی‌الله شجاع‌پوریان
معاون اجتماعی شهرداری تهران


آسیب‌‌های اجتماعی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولان عالی رتبه کشور در سال‌های اخیر بوده‌ است. متأسفانه رشد بالای شاخص‌‌های منفی، ازجمله طلاق‌، اعتیاد، تکدی‌گری‌، کودکان کار، نزاع خیابانی، فحشا و سایر معضلات و ناهنجاری‌‌های اجتماعی به اندازه‌ای بوده است که مقام رهبری خود ورود و دستور تشکیل سازمان اجتماعی کشور را صادر کرده و این شورا تاکنون چندین بار در حضور ایشان تشکیل شده است. در بحث آسیب‌شناسی، تعریف متولیان متعدد، بدون تبیین دقیق حدود و ثغور مسئولیت‌‌ها و اختیارات هریک از نهادها، بزرگ‌ترین مانع ساماندهی آسیب‌‌های اجتماعی بوده‌است.

تعریف چندین نهاد متولی برای پرداختن به آسیب‌‌های اجتماعی، ازجمله بهزیستی‌، کمیته امداد، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، هلال احمر، سازمان تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی، شهرداری و دیگر نهادهای درگیر، باعث شده تا از سویی موازی‌کاری، تداخل و ابهام در مسئولیت‌‌ها و مأموریت‌‌ها به‌وجود آید و از سوی دیگر، زمینه مسئولیت‌گریزی و شانه خالی کردن از مسئولیت توسط برخی از نهادهای متولی فراهم شود.

از این رو، تعیین و اعلام دقیق و صریح مأموریت‌‌ها و مسئولیت‌‌های هر نهاد در موضوعات مختلف مربوط به آسیب‌‌های اجتماعی باعث ساماندهی فعالیت‌ها و جلوگیری از موازی‌کاری و اتلاف وقت‌، هزینه و اعتبارات پراکنده خواهد شد.علاوه بر این، تعدد نهادهای متولی، این آسیب را به‌دنبال دارد که از شکل‌گیری یک گفتمان واحد در برخورد با مسائل اجتماعی جلوگیری می‌کند؛ برای مثال، درحالی‌که یک نهاد مأموریت خود را رویکرد حمایتی مستقیم، اعم از ارائه خدمات به‌صورت کمک‌‌های مالی به نیازمندان و جامعه هدف خود می‌داند، دستگاهی دیگر به‌دنبال تبیین ریشه‌ها و رفع علل به‌وجود آمدن آسیب‌‌های اجتماعی است و نهاد دیگری هم به‌دنبال برخورد سلبی و سختگیرانه نسبت به این پدیده‌ها. در شهرداری تهران به‌رغم فراهم کردن زیرساخت‌‌های زیاد در سال‌های گذشته و هزینه‌کرد هزارها میلیارد بودجه، فقدان یک استراتژی واحد و مشخص، باعث شده خروجی و نتیجه امیدبخشی حاصل نشود، اما می‌توان امیدوار بود با شکل‌گیری شورای اجتماعی کشور در مجموعه وزارت کشور از سال 1395این مشکلات و ابهامات شناسایی و رفع شوند.

شهرداری تهران به‌عنوان یکی از نهادهای متولی در حوزه مقابله با آسیب‌‌های اجتماعی با آمادگی بالا در کنار سایر دستگاه‌ها قرار دارد. تأکید شهردار تهران بر ورود شهرداری به مقوله آسیب‌‌های اجتماعی، به‌ویژه در کلانشهر تهران با پذیرش الزامات قانونی آن، شهرداری را به یک نهاد مؤثر و کارآمد در این حوزه تبدیل کرده؛ اما نباید این واقعیت را کتمان کرد که شهرداری تهران در ظهور و بروز این آسیب‌‌ها کمترین نقش را داشته و انباشت آسیب‌‌های اجتماعی در تهران، نتیجه سیاست‌های غلط گذشته است که باید شناسایی و رفع شوند.  مدیریت شهری در دوره جدید تلاش خواهد کرد براساس رسالت‌‌های قانونی و در حیطه مسئولیت‌‌ها و مأموریت‌‌های قانونی و نهادی خود و با تکیه بر دانش و تخصص سازمان خدمات اجتماعی معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، به‌عنوان متولی اصلی مقابله با آسیب‌‌های اجتماعی در شهرداری تهران، در زدودن صحنه‌های نازیبای آسیب‌‌های اجتماعی و تبعات ناگوار اجتماعی‌، فرهنگی، اقتصادی و... آن اقدام بایسته و شایسته کند‌، اما برای ساماندهی مؤثر این آسیب‌‌ها بیش از هر زمان دیگری به ارائه گفتمان واحد برای مقابله با آسیب‌‌های اجتماعی‌ نیاز داریم.