درنگ
گفت‌وگو با صدای «بوق»
مردم شهر درباره بددهنی و فحش چه فکر می‌کنند؟
مهیار زاهد
بوق... بوق... مردک... بوق... فکر کرده چه خبره؟... بوق... . حتما دیده‌اید که در برنامه‌های تلویزیونی این روزها روی فحش‌ها و کلماتی که نامناسب تشخیص داده می‌شود صدای «بوق» می‌گذارند. اما اگر قرار بود در زندگی روزمره هر یک از ما نیز چنین کنند احتمالا چقدر صدای بوق در طول روز به گوشمان می‌رسید؟ یا حتی وقتی در خیابان راه می‌رفتیم چندبار باید صدای بوق می‌شنیدیم تا کلمات زشتی را که اتفاقی به گوش می‌رسند نشنویم؟ تا به حال به این فکر کرده‌اید که چقدر در اطراف خود حرف‌هایی می‌شنوید که آزار‌دهنده هستند؟ فرقی نمی‌کند زبان تند در یک برنامه تلویزیونی یا دعوای 2راننده در خیابان‌های داغ و برشته شهر و یا بحث یک زوج که صدایشان بالا گرفته و حالا ناخواسته به گوش جمعی در همسایگی‌شان می‌رسد، باشد. زبان میخ‌دار و تند و استفاده از الفاظ نامناسب چیزی نیست که بشود مانند گذشته‌ای نه چندان دور به یک طبقه خاص از جامعه اختصاصش داد یا آن را برآمده از فرهنگ و ملیت و قومیت‌ها دانست. در همه جای جهان چنین موضوعی در سطوح مختلف جامعه وجود دارد. اما چه می‌شود که برخی مواقع چنین کلماتی بیان می‌شوند یا برخی‌افراد به‌طور کلی با زبانی میخ‌دار و پر از گوشه و کنایه و یا بدتر از آن سرشار از فحش و ناسزا صحبت می‌کنند؟
در خیابان‌های گرم این روزهای تهران که قدم بزنی کمتر پیش می‌آید چهره‌ای را ببینی که با لبخند باشد یا نشانه‌ای از کلافگی و خستگی در آن نمایان نباشد؛ مگر برخی از جوان‌هایی که همچنان سرحال و بی‌خیال مشکلات زندگی، می‌خندند و شوخی و خنده‌کنان قدم می‌زنند. علیرضا با دوستانش در خیابان ولی‌عصر در حال رفتن به پارک و به قول خودشان «تاب خوردن» است. وقتی از او درباره بددهنی می‌پرسیم می‌گوید: «بین من و دوستام این حرفا خیلی مهم نیست اصلأ یه جورایی هرچی بیشتر به هم فحش می‌دیم یعنی بیشتر با هم راحت و صمیمی هستیم». همگی می‌خندند. کاوه یکی از همین رفقای علیرضاست که می‌گوید: «مگه چه اشکالی داره؟ خب، ما با هم راحتیم و به هم به شوخی فحش می‌دیم. توی مدرسه هم همینطوری بودیم؛ البته بعضی از فحشا رو که می‌دونی خط قرمزه. اما جدای از اون دیگه اشکالی نداره 2رفیق با هم راحت باشن و راحت حرف بزنن».
اما هم علیرضا و هم کاوه تأکید می‌کنند که در خانه و در تعامل با مادر و پدر و خانواده‌شان با چنین زبانی که با هم حرف می‌زنند صحبت نمی‌کنند. کاوه با دست جلوی گردنش یک خط چاقوی فرضی می‌کشد و می‌گوید: «فقط یکی از این حرفا رو جلوی بابام بگم گردنم رو قطع می‌کنه».
مریم دختر جوانی است که در حال خرید از فروشگاه لباس با ما حرف می‌زند. 20ساله و دانشجوی معماری است. می‌گوید: «بین ما دخترها هم به‌خصوص توی دانشگاه برخی کلمات که درنظر عموم فحش محسوب می‌شود خیلی عادی استفاده می‌شود اما دیگر نه به آن شدتی که بگوییم بی‌ادبی و بددهنی است. بعضی‌ها هم دیگر شور مودب بودن را در آورده‌اند؛ ضمن اینکه واقعا کلماتی هستند که دیگر در مکالمات روزانه آنچنان جنبه بی‌ادبی و فحش ندارند و اتفاقا خیلی کاربردی هستند؛ مثل نمونه‌هایی که برای داغون بودن یا به درد نخور بودن چیزی استفاده می‌کنیم».
اما همه اینطور فکر نمی‌کنند. سهیل 46سال دارد و در زمینه روانکاوی فعالیت می‌کند. به‌نظرش رسانه‌ها و محصولات فرهنگی نقش زیادی در نوع حرف زدن مردم دارند؛ «خب، الان بیشتر مردم سرشان توی گوشی است و اینستاگرام، توئیتر و... می‌بینند. توی این فضاها هم که پر است از فحش و حرف‌های بی‌معنی و رکیک. معلوم است که کم‌کم روی ادبیات گفتاری مردم تأثیر می‌گذارند. من شخصا اینطور حرف زدن را حتی با دوست‌های نزدیک هم نمی‌پسندم و نمی‌فهمم چرا باید اینطوری صحبت کرد».
محمد، راننده تاکسی 40ساله‌ای است که از همسایه 3طبقه بالاتر خود گلایه دارد؛ «همسایه‌مان مرد خوب و محترمی است و تا به حال از او حرف زشتی نشنیده یا رفتار بدی ندیده‌ام اما اغلب شب‌ها با پسر نوجوانش دعوا می‌کنند و صدایشان طوری است که انگار توی خونه ما هستند!» سر تأسفی تکان می‌دهد و می‌افزاید: «آدم حیرت می‌کند، این بچه‌های امروزی چطوری با پدرشان می‌توانند این‌قدر بی‌ادبانه و زشت صحبت کنند!دعواهای این همسایه شب و نصفه‌شب آسایش ما را گرفته. از طرفی آدم رویش هم نمی‌شود برود در بزند و تذکر بدهد. بالاخره یک موضوع خانوادگی و شخصی است».
دنده را عوض می‌کند و درحالی‌که در حال پیچاندن فرمان است به طعنه می‌گوید:«ما که کمتر از گل به پدر و مادرمان نگفتیم وضعمان این است؛اینها که اینطور با والدینشان حرف می‌زنند به کجا می‌خواهند برسند؟».
محمد در پاسخ به اینکه بالاخره رفتار پدر هم شاید مؤثر باشد می‌گوید: «بالاخره بچه هم از جایی می‌بیند و یاد می‌گیرد دیگر وگرنه من هم پسر دارم و هرگز تا الان به پسرم چنین حرف‌هایی نزده‌ام. اصلا بچه رویش باز می‌شود. وقتی 2بار به او فحش بدهی دفعه سوم ممکن است خدای نکرده جواب بزرگ‌ترش را بدهد».
با این همه و با وجود اینکه همه معتقدند فحش و کلمات رکیک نامناسب و زشت است اما این روزها اگر کمی روی موضوع فحش و کلمات نامناسب حساس باشید می‌توانید ببینید که در سطح جامعه و در طول هر روز خود، چقدر باید صدای «بوق» بگذارید. برخی شاید ابدا نیازی به صدای بوق نداشته باشند و برخی نیز شاید کل روزشان «بوق» باشد!
