بازیافت خلاقانه پسماندها

پریسا نوری-روزنامه‌نگار

فروردین‌‌1400 بود که با بررسی و تصویب لایحه طرح جامع مدیریت پسماند در صحن شورای اسلامی، ریل‌گذاری جدیدی برای یکی از مهم‌ترین حوزه‌های خدماتی مدیریت شهری در افق زمانی 20سال آینده ترسیم شد. حالا با گذشت حدود 4سال، جمعی از نخبگان، پژوهشگران و مدیران حوزه پسماند دورهم جمع شده‌اند تا با ارائه طرح‌ها و ایده‌های علمی راهکارهای بهتری را برای حل موضوعات مرتبط با پسماند در پایتخت پیدا کنند. در این نشست که پنجمین جلسه هم‌اندیشی نخبگان و جامعه علمی با بدنه شهرداری برای گره‌گشایی از مشکلات کلانشهر تهران بود، حاضران ایده‌ها و راهکارهای خود را در مباحث مختلف مرتبط با پسماند ارائه کردند.

 مشارکت دستگاه‌ها برای مدیریت پسماند

حلیاسادات حسینی‌شکرابی، مدیرکل توسعه نیروگاه‌های زیست توده سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر: در 10سال اخیر روند افزایشی را در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر داشتیم؛ به‌ویژه در بحث انرژی خورشیدی و بادی که سهم این موضوعات در حال افزایش بوده است. سال2023 حدود 8هزارو321ترابایت در ساعت سهم برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر بوده که حدود 8درصد را به‌خود اختصاص داده است. راهکارهای علمی بسیاری ازجمله استفاده از زباله‌سوز، هاضم و... برای افزایش این انرژی‌های تجدیدپذیر داریم که قطعا در همه‌جا نمی‌توانیم یک نسخه تجویز کنیم. ما باید اینها را با شرایط جغرافیایی تفکیک کنیم. موضوع مشارکت مردم و NGO‌ها و شبکه‌های مردم‌نهاد هم بسیار حائز اهمیت است. یک طرح و تجربه خوبی به نام جمع‌آوری خشکاله از ابتدای سال1402 به‌عنوان پویش مردمی توسط این نهادها اجرایی شد که هنوز هم با موفقیت به کارش ادامه می‌دهد. موضوع دیگر هم‌افزایی در همه دستگاه‌هاست که می‌تواند معضل مدیریت پسماند را به نوعی حل کند.

 پیامدهای زباله‌گردی را جدی بگیریم

حسن پاسالاری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران : طبق بررسی‌ها در شهر تهران حدود 14هزار زباله‌گرد فعالیت دارند که از لحاظ زیباشناختی تأثیرات منفی ایجاد می‌کنند. علاوه بر آن در پشت این قضایا بیماری‌هایی هست که از طریق این افراد به خانواده‌ها و جامعه منتقل می‌شود. باید این پیامدهای اجتماعی و بهداشتی را مدنظر داشته باشیم. با توسعه شهرنشینی شاهد افزایش تولید پسماند هستیم که باید به موضوع بازیافت پسماند به عنوان یک وظیفه انسانی نگاه کنیم تا همه افراد در این بحث مشارکت لازم را داشته باشند. بیش از 70درصد پسماند تولیدی شهروندان از نوع آلی و قابل بازیافت است که می‌شود وارد چرخه اقتصادی شود. در بحث بازیافت بیشتر از نگاه اقتصادی باید نگاهی آسیب‌شناسی داشته باشیم و پیامدهای ناشی از مواجهه با زباله‌های خطرناک و آلاینده‌های میکروبی را درنظر بگیریم. این آلاینده‌ها پس از سال‌ها در بدن فرد مبتلا سبب ایجاد بیماری‌های خطرناک می‌شوند.




شنوای ایده‌های نو هستیم

داوود گودرزی، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار تهران:سند جامع پسماند نسبتا سند خوبی است و در آن مطرح شده که میانگین تولید پسماند باید کم شود. الان هر شهروند روزانه 700گرم زباله تولید می‌کند که باید این میزان کم شود. نکته‌های بعدی تفکیک زباله در مبدأ و انتقال به شیوه بهداشتی و بهینه بدون تولید شیرابه است. بحث دیگر این سند هم به افزایش پردازش و بازیافت و کاهش مقدار دفن زباله می‌پردازد. ما برای اینکه بتوانیم این سند را در شهر اجرا کنیم با چالش‌هایی مواجه هستیم. عنصر اول خود شهروند است که باید ساعت گذاشتن زباله در مخزن و تفکیک آن را در مبدأ مدیریت کند. نکته دوم فرهنگ عمومی ماست؛ اینکه چقدر از اسراف دور شویم و تولید زباله‌مان را به حداقل برسانیم. برای جمع‌آوری زباله حدود 10هزار کارگر در شرکت‌های پیمانکاری مشغول نظافت هستند که بخش زیادی از آنها اتباع و غیرمجازند و براساس سیاست عمومی کشور باید عذرشان را بخواهیم و به‌جای آنها کارگر ایرانی جایگزین کنیم که کارگر ایرانی انتظار دستمزد بالا و مزایا و... دارد که اینها هزینه‌بر است.

* باید به قرار ساعت21 برگردیم
در حال حاضر 5هزار میلیارد تومان هزینه مستقیم جمع‌آوری پسماند تهران است و این هزینه را نباید افزایش دهیم. موضوع دیگر پیمانکاران هستند که هرکدام موضوعات مرتبط با خودشان را دارند. اکنون 50هزار مخزن در سطح شهر داریم که شهروندان هر ساعت بخواهند زباله‌هایشان را در آن می‌ریزند و بعد با حضور کتفی کولی‌ها و... این زباله‌ها به اطراف هم سرایت می‌کند؛ یعنی با دست خودمان 50هزار نقطه را برای آلودگی محیطی در شهر ایجاد کرده‌ایم. سیاست ما این است که این مخازن را کم کنیم و به فرهنگ قرار ساعت 9شب برگردیم.

‌زباله‌سوز 6هزار تنی
البته در 3، 4‌ماه اخیر نظارت‌ها را بیشتر کردیم که دیگر صبح‌های زود شهر تمیز و مخازن همه خالی باشند، ولی بعد از گذشت یکی، دو ساعت دوباره مخازن و اطرافشان پر از زباله می‌شوند. معضلات و چالش‌های پیش‌روی ما زیاد است که بخشی از آنها را به‌عنوان سرفصل مسائل مطرح کردیم. البته اینها را در سازمان جلسات کارشناسی گذاشتیم و جمع‌بندی کردیم و رو به جلو می‌رویم؛ مثلا در موضوع زباله‌سوز جمع‌بندی شد که دستگاه 6هزار تنی وارد کنیم، ولی نصبش 2تا 3سال زمان می‌برد. سایر موضوعات را هم برایش راه‌حل داریم. درواقع به سهم خودمان در این 4،3ماه‌ به راه‌حل‌ها و اقداماتی رسیده‌ایم، اما همچنان گوشمان برای حرف بهتر و ایده و خلاقیت شنواست و دست یاری نخبگان را به گرمی می‌فشاریم.


 مدیریت «پسماندهای جزء» در تهران با دانش‌افزایی

هومن غلامپور ارباستان، پژوهشگر ارشد محیط‌زیست : پسماند جزء هرگونه پسماندی است که عفونی، اشتعال‌زا و سمی و خاصیت خورندگی داشته باشد. سهم این دسته از پسماندها در تهران بین یک تا 4درصد است. در فصل زمستان میزان این پسماندهای خطرناک به‌خاطر خانه‌تکانی‌های نوروز به‌شدت بالا و در فصل تابستان مقدارش کمتر است. اگر این پسماندهای خطرناک خانگی را جداسازی نکنیم مشکلات عدیده‌ای برایمان ایجاد می‌کنند. در طرح جامع پسماند برنامه‌ای برای مدیریت این دسته از پسماندها تدوین، در زمینه اجرایی نیز کارهایی انجام شده مثل آموزش آموزشگران اداره‌های آموزش شهروندی و آگاه‌سازی‌ مردم با پویش‌هایی مثل خانه‌تکانی سبز و... ولی اینها کافی نیست. پیشنهاد می‌کنیم آمار دقیقی از میزان پسماندهای جزء ویژه تهران شناسایی و ارائه و آموزش‌های شهروندی بیشتر شود. بیش از 50درصد از مردم اطلاع دقیقی از خطر پسماندهای جزء ندارند. اگر آگاهی مردم در این زمینه افزایش یابد، قطعا خودشان برای تفکیک این دسته از پسماندها مشارکت می‌کنند.

 38هزار کاربر فعال در نوماند داریم

محسن قضاتلو، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران: پیمانکاران حوزه پسماند به این حوزه به چشم درآمدزایی نگاه می‌کنند. ما می‌خواهیم این نگاه درآمدی را از بحث پسماند خشک کاهش دهیم و بیشتر در حوزه ایجاد مراکز پرتولید و نوماند فعالیت کنیم. نرم‌افزار نوماند در آذرماه گذشته شروع به‌کار کرده است. 311هزار کاربر و 38هزار کاربر فعال در نوماند داریم و این رشد تقریبا هر‌ماه صعودی است. ما 457غرفه تفکیک داریم و روزانه 32تن جمع‌آوری می‌کنیم و با 3500مرکز پرتولید قرارداد داریم که قرار است تا آخر سال آن را به 5هزار مرکز برسانیم. از‌ماه گذشته 300تن افزایش ظرفیت تولید پسماند خشک داشتیم و در حال حاضر هرماه هزار تن جمع‌آوری می‌کنیم. در آرادکوه موضوع ایجاد زباله‌سوز را دنبال می‌کنیم. همچنین به‌دنبال خرید زباله‌سوز 200تنی بیمارستانی هستیم. در کل اقدامات خوبی در این حوزه در دست انجام است که امیدواریم به‌زودی تکمیل شود و شهروندان نتیجه‌اش را در حوزه مدیریت پسماند ببینند.