مشاهدات پراکنده
فروتنی اسطوره در زمانه بی‌ایمانی
حافظ روحانی
دومین ساخته پیام مستوفی، «درباره مهرداد بهار» را می‌توان همچون ساخته قبلی او، «نقد و نسیه» (کارگردانی مشترک او و مرجان گلستانی)، مستند پرتره خواند، با یک تفاوت عمده که فیلم اول با حضور خود شخصیت یعنی خسرو دهقان (منتقد و مدرس سینما) ساخته شد و فیلم دوم سال‌ها پس از مرگ مهرداد بهار. از همین‌رو با اینکه به‌نظر می‌رسد فیلمساز همچنان به الگوی روایی‌ای که در فیلم قبلی بنا کرده بود، وفادار است اما این‌بار و در غیاب شخصیت اصلی تغییراتی در روایت اعمال کرده.
روایت هر دو فیلم را می‌توان مبتنی بر گفت‌وگو وصف کرد یعنی هر دو اثر را می‌توان اشکالی از مستند کله‌های سخنگو درنظر گرفت ، به این معنی که بخش عمده اطلاعات از زبان اشخاص و افراد به بیننده منتقل می‌شود. با این‌حال «درباره مهرداد بهار» به دلایل متعددی احتمالا فیلم دشوارتری به‌حساب می‌آمده؛ با مشکلات بیشتر و نیازمند راه‌حل‌های متعددتر برای غلبه بر این مشکلات.
مشکل اول‌همان فقدان شخصیت اصلی، مهرداد بهار، در زمان ساخت فیلم بوده. اما فارغ از این به‌نظر می‌رسد که منابع تصویری هم در مورد شخصیت اصلی چندان زیاد نبوده. با اینکه بهار در چند مستند حضور داشته (از جمله در یک گفت‌وگوی تصویری در آخر عمر با بهرام بیضایی) اما آنطور که برمی‌آید منابع آرشیوی که کمک‌حال فیلمساز باشد چندان در دسترس نبوده، همچنان که تعدادی از گفت‌وگوها هم به‌صورت صوتی و بدون تصویر انجام شده است.
راه‌حل فیلمساز تکیه بیشتر بر گرافیک است که هم در هنگام نمایش اسناد به‌کار رفته و هم در مواردی همچون عنوان‌بندی ابتدایی برای بنا کردن حال‌و‌هوا و فضای کلی فیلم. با این‌حال نمایش اسناد و منابع، آرشیو بصری متشکل از عکس‌ها و بریده فیلم‌ها و یا اسناد مکتوب تصویری کم‌و‌بیش جامع را از مهرداد بهار شکل می‌دهد که تا حد زیادی جور تحقیقات انجام نشده درباره این شخصیت مهم را بر دوش می‌کشد. همین دستاورد در زمانه ما کار کمی نیست.
در همینه زمینه :
