سفره سلامت در روستاها

مریم سرخوش-روزنامه‌نگار

خیلی‌ها تصور می‌کنند که ساکنان روستا، سالم‌ترند و از بیماری‌های مزمن شهری میان آنها خبری نیست. اما مطالعات نشان می‌دهد که روند افزایشی فشار خون و دیابت در بزرگسالان و کوتاهی قد و سوء‌تغذیه (اضافه وزن و کم‌وزنی) در کودکان، ساکنان روستاها را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. نتایج همین بررسی‌ها هم باعث شده که وزارت بهداشت یک تغییر جدی در برنامه پزشک خانواده روستایی رقم بزند. پیش‌تر این برنامه تنها شامل یک پزشک، بهورز یا مراقب بود، اما با تلاش‌های صورت‌گرفته طی 2 سال اخیر بالاخره، کارشناس تغذیه هم جزو الزامات این طرح شده تا با آموزش‌های تغذیه‌ای سفره سلامت را در روستاها پهن کند. احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه و جامعه وزارت بهداشت در این‌باره به همشهری می‌گوید: «تا پایان امسال 350 کارشناس در مراکز بهداشت روستایی مستقر خواهند شد و به‌تدریج تعداد این کارشناسان بیشتر هم خواهد شد.» او درباره چالش‌های تغذیه‌ای در روستاها و ضرورت‌های اعزام کارشناسان تغذیه به چند نکته جالب اشاره کرده که آنها را در ادامه بخوانید.


اولویت با کدام استان‌هاست؟‌
350 کارشناس تغذیه که تا پایان سال در روستاها مستقر می‌شوند، قطعا پاسخگوی تمام مناطق روستایی نیست اما با توجه به توزیع مناطق روستایی در استان‌ها و دانشگاه علوم پزشکی کشور سهمیه‌بندی براساس وسعت جغرافیایی هر استان انجام شده و تقریبا به همه دانشگاه‌های علوم پزشکی سهمیه تعلق گرفته است. به‌عنوان مثال برای مشهد یا فارس که بافت روستایی زیادی دارند و یا درکرمان و هرمزگان که مناطق روستایی صعب‌العبور دارند این سهمیه‌ها بیشتر درنظر گرفته شده است. اما برخی استان‌ها مثل قم یا قزوین جمع و جورترند و سهمیه‌های کمتری گرفته‌اند.

اهمیت حضور کارشناسان تغذیه در روستا
مشکلات تغذیه‌ای در مناطق روستایی کشور هم وجود دارد و استقرار کارشناسان تغذیه در مناطق روستایی باعث بهبود وضعیت شاخص‌ها می‌شود. با تلاش وزارت بهداشت و دفتر بهبود تغذیه طی 2سال اخیر بالاخره کارشناس تغذیه و روانشناسی به‌عنوان نیروهای اصلی در برنامه پزشک خانواده روستایی گنجانده شد. حالا اگر دانشگاهی در برنامه پزشک خانواده روستایی این نیروها را جذب نکند، دیگر پولی از بیمه دریافت نخواهد کرد و کسورات
 خواهد داشت.

3مشکل مهم در روستاها

1در مناطق روستایی، سطح دانش تغذیه پایین است. به‌عنوان مثال، آنها محصولات لبنی مثل پنیر یا شیر تازه را بدون اینکه بجوشانند مصرف می‌کنند، به همین دلیل ممکن است دچار بیماری تب مالت شوند.

2برخی خانواده‌های روستایی خوراکی‌هایی را در وعده صبحانه فرزندانشان استفاده می‌کنند که می‌تواند سلامت‌ آنها را به خطر بیندازد، مثل کره یا روغن محلی که حتی برای سلامت افراد بزرگسال هم مناسب نیست.

3در مناطق روستایی کم‌مصرفی درباره محصولات کشاورزی وجود دارد. مثل میوه‌ها که اغلب به اندازه کافی از سوی خانواده‌ها مصرف نمی‌شود و بیشتر برای فروش و کسب درآمد است و منجر به کمبود برخی مواد مغذی می‌شود و می‌تواند مشکلات تغذیه‌ای ایجاد کند.

چه خدماتی ارائه می‌شود؟
کودکان
برای این گروه خدماتی ازجمله پایش رشد، ارائه مشاوره برای گروه‌های دارای کوتاه قدی، سوء‌تغذیه و لاغری انجام می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه برای معرفی به وزارت رفاه جهت تحت پوشش قرار دادن در برنامه امنیت غذایی شناسایی خواهند شد. کوتاهی قد، اضافه وزن و سوء‌تغذیه در کودکان روستایی به‌دلیل ناآگاهی والدین از بحث تغذیه رخ داده است.

مدارس
برای دانش‌آموزان، تمرکز بر آموزش‌ها در خود مدارس است و خدماتی ازجمله ارزیابی رشد وزنی و قدی در بچه‌ها، بهبود ارائه مشاوره‌های تغذیه برای کودکان دارای اضافه وزن ارائه می‌شود.

مادران باردار روستایی
این گروه هم آموزش‌های تغذیه‌ای‌ و مکمل‌های غذایی رایگان را دریافت می‌کنند که از سوءتغذیه در این مادران و آسیب به جنین جلوگیری خواهد کرد.  

میانسالان و سالمندان
درباره بزرگسالان روستایی با افزایش آمار چاقی و اضافه وزن مواجهیم و افراد زیادی هم دیابت و چربی خون و فشار خون دارند. علاوه بر آموزش‌های تغذیه‌ای، مشاوره‌هایی برای کنترل این عوارض به افراد ارائه می‌شود که می‌تواند نیاز به مصرف انسولین و دارو در روستاها را کاهش دهد. این گروه هم درصورت نیاز  به مکمل‌های غذایی به‌صورت رایگان آنها را  دریافت خواهند کرد.