مهیبترین حوادث غیرنظامی هستهای در دنیا
برخلاف سوختهای فسیلی، انرژی هستهای میتواند منبع انرژی نسبتاً پایدار و سازگار با محیطزیست باشد. اما وقتی همهچیز اشتباه پیش میرود، نتایج آن میتواند فاجعهبار باشد. در ادامه، 6مورد از مخربترین حوادث غیرنظامی هستهای تاریخ را بررسی میکنیم که چه عواملی باعث آنها شد، چگونه مهار شدند و بعد از آن چه اتفاقی افتاد.
کیشتیم (29سپتامبر 1957)
در سالهای پس از جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروی دهها تأسیسات مخفی را که بسیاری از آنها عجولانه و نامرغوب ساخته شده بودند در تلاش برای تقویت زرادخانه هستهای خود ساخت. یکی از آنها، کارخانه پردازش سوخت هستهای مایاک در شهر اوزیورسک روسیه، با از کار افتادن سیستم خنککننده در یک مخزن ذخیره زباله، باعث گرم شدن بیش از حد و انفجار مواد رادیواکتیو خشک شده در آن شد. تودهای از ذرات کشنده بر فراز اوزیورسک و منطقه اطراف آن متورم شد و در نهایت حدود 300مایل مربع را در بر گرفت. یک هفته کامل گذشت تا 10هزار ساکن منطقه آسیبدیده تخلیه شدند. در آن زمان، گزارشهایی از بیماریهای مرموز، ازجمله کنده شدن پوست افراد، منتشر شده بود. حادثه مایاک با شهر نزدیک کیشتیم مرتبط شده است زیرا اوزیورسک در آن زمان در هیچ نقشه رسمیای وجود نداشت.
فوکوشیما (11مارس 2011)
در 11مارس 2011، یک زمین لرزه عظیم زیر دریا - بزرگترین زمین لرزه ثبت شده در ژاپن - در سواحل شمال شرقی منطقه توهوکو این کشور روی داد. زمین لرزه 9.1ریشتری باعث سونامی شد که نیروگاه هستهای فوکوشیما دایچی را لرزاند. در طول شرایط اضطراری، هر یک از 3 رآکتور هستهای عملیاتی در نیروگاه با موفقیت خاموش شدند، اما سیستمهای خنککننده و برق پشتیبان از کار افتادند. در نتیجه، گرمای باقیمانده باعث شد تا میلههای سوخت در هر 3 رآکتور تا حدی ذوب شوند. تأسیساتی که رآکتورهای 1و 3در آن قرار داشتند در 12و 14مارس منفجر شدند و دولت ساکنان منطقه را تا شعاع 20کیلومتری تخلیه کرد. انفجار دیگری در ساختمان رآکتور 2در 15مارس تشعشعات بیشتری منتشر کرد. وسعت کامل ریزش در ماههای بعد آشکار شد و دولت در نهایت همه ساکنان را در شعاع 30کیلومتری نیروگاه تخلیه کرد. در ابتدا هیچ تلفاتی به این حادثه نسبت داده نشد، اگرچه 18هزار نفر در اثر زلزله و سونامی جان خود را از دست دادند.
وینداسکیل(10اکتبر 1957)
اولین رآکتور هستهای بریتانیا، معروف به Windscale، که برای تولید پلوتونیوم و سایر مواد برای برنامه تسلیحات هستهای در حال رشد کشور طراحی شده بود، در اواخر دهه 1940در شمال غربی انگلستان ساخته شد. در 10اکتبر 1957، کارگرانی که تعمیر و نگهداری استاندارد را در تأسیسات عظیم انجام میدادند، متوجه افزایش دما شدند. پس از بازرسی بیشتر، آنها متوجه شدند که هسته گرافیتی پر از اورانیوم رآکتور آتش گرفته است. در شرایطی که رآکتور در آستانه سقوط بود، اپراتورهای نیروگاه جان خود را برای مبارزه با شعلههای آتش با فنهای خنک کننده، دی اکسید کربن و آب به خطر انداختند. آتش در نهایت در 12اکتبر خاموش شد، اما در آن زمان یک ابر رادیواکتیو در حال گسترش در سراسر بریتانیا و اروپا بود. هیچ تخلیهای هم در شهرها صورت نگرفت. دانشمندان تخمین میزنند که در درازمدت، ریزش رادیواکتیو ناشی از آتشسوزی Windscale ممکن است باعث حدود 240مورد سرطان شده باشد.
چرچ راک
(16ژوئیه 1979)
هزاران تن زباله رادیواکتیو از بزرگترین معدن اورانیوم زیرزمینی در ایالات متحده از یک سد شکست خورده به داخل فورک شمالی رودخانه پورکو نیومکزیکو ریخته شد که احتمالاً تشعشعات بیشتری منتشر کرد اما پوشش رسانهای بسیار کمتری از حادثه در جزیره تری مایل داشت. این نشت از کارخانه راک کلیسا متعلق به شرکت هستهای متحد، زمین و آب مورد استفاده اعضای ناواهو را آلوده کرد، 2 سفره آب را تحتتأثیر قرار داد و آلایندهها را تا 80مایلی پایین دست فرستاد. با وجود این، مقامات ایالتی و ملی این حادثه را که عمدتاً بر یک منطقه روستایی، کم جمعیت و اکثریت هندی -آمریکایی تأثیر گذاشته بود، کماهمیت جلوه دادند.
جزیره تری مایل (28مارس 1979)
بدنامترین حادثه هستهای در تاریخ ایالات متحده در کارخانه جزیره تری مایل در نزدیکی هریسبورگ پنسیلوانیا رخ داد. یک تأسیسات کاملاً جدید که بهدلیل طراحی، کارایی و مقرون به صرفه بودن آن در دوران بحرانهای انرژی مورد ستایش قرار گرفته بود.حادثه زمانی شروع شد که یک دریچه فشار در یکی از رآکتورها بسته نشد و به آب تاسیسات خنککننده - آلوده به تشعشع - اجازه داد تا در ساختمانهای مجاور تخلیه شود. اپراتورهای اتاق کنترل در تلاش برای مهار بحران، اشتباهات مهمی مرتکب شدند و در اوایل صبح، هسته راکتور بیش از 4000درجه گرم شده بود. هنگامی که بخار رادیواکتیو از نیروگاه شروع به خروج کرد، خبر حادثه به دنیای بیرون درز کرد. در عرض چند روز سطح تشعشعات به بیش از 4 شهرستان افزایش یافت. ریچارد تورنبورگ فرماندار پنسیلوانیا دستور تخلیه زنان باردار و کودکان کوچک را از منطقه صادر کرد. در 31مارس، کارگران کارخانه توانستند به مشکلات رسیدگی کنند و به تهدید پایان دادند. اگرچه هیچ مورد مرگ یا جراحت رسمی گزارش نشده است، اما بحث و جدل در مورد اینکه آیا تشعشعات منتشر شده در جزیره تری مایل منجر به افزایش نرخ سرطان و مرگومیر نوزادان در منطقه شده است یا خیر، وجود دارد. این حادثه همچنین باور مردم آمریکا به انرژی هستهای را از بین برد.
چرنوبیل
(26آوریل 1986)
نیروگاه چرنوبیل که در اواخر دهه 1970در 65مایلی شمال کییف در اوکراین ساخته شد، یکی از بزرگترین و قدیمیترین نیروگاههای هستهای در جهان بود. در آوریل سال 1986، یک آزمایش ایمنی نادرست در یکی از 4 رآکتور تاسیسات باعث افزایش ناگهانی برق شد که منجر به یکسری انفجار شد که رویه فولادی هزار تنی رآکتور را منفجر کرد. ابر کشندهای از مواد رادیواکتیو روی شهر مجاور پریپیات - که تا 36ساعت پس از انفجار تخلیه نشد - جمع شد، قبل از اینکه در بخشهای بزرگی از اروپا پخش شود. در روزهای آغازین بحران، 32نفر در چرنوبیل جان باختند و دهها نفر دیگر دچار سوختگی ناشی از تشعشعات شدند. تشعشعی که به اتمسفر فرار کرد مساوی با چندین برابر پرتوهای تولیدشده توسط بمبهای اتمی هیروشیما و ناکازاکی، میلیونها هکتار از جنگلها و زمینهای کشاورزی را آلوده کرد. تلفات انسانی این فاجعه هنوز مشخص نیست، اما کارشناسان بر این باورند که هزاران نفر جان خود را از دست دادند و بیش از 70هزار نفر نیز دچار مسمومیت شدید شدند. در سال 2000، آخرین رآکتورهای فعال در چرنوبیل منحل و کارخانه رسما تعطیل شد.