دوپینگ سعودی‌ها با رسانه

«اصلاح چهره عربستان»؛ این کلیدواژه‌ای است که رابطه حاکمان جدید ریاض با رسانه را تعریف می‌کند. بخش مهمی از مشاوران ولیعهد جوان سعودی را مدیران مطرح رسانه‌ای عربستان سعودی تشکیل می‌دهند؛ امری که به سادگی می‌توان بازتاب آن را در سیاست‌های امروز این کشور مشاهده کرد. از اصلاحات اجتماعی و حقوق زنان گرفته تا بحران قطر و حتی مخالفت با توافق هسته‌ای ایران، این رسانه‌های سعودی هستند که در خط مقدم جهانی و منطقه‌ای به دفاع از سیاست‌های کشورشان می‌پردازند. این در حالی است که نگاه ساکنان جدید قصر یمیمه به رسانه، محدود به شبکه‌های خبری و روزنامه‌ها نشده و از قضا توجه اصلی آن بر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همچون توییتر متمرکز است.

حالا و در ادامه این رویکرد جدید که نتایج بسیار مثبتی برای سعودی‌ها به همراه داشته، روز سه‌شنبه، مرکز ارتباطات و  رسانه‌های جدید عربستان، وابسته به وزارت خارجه این کشور با حضور عادل الجبیر افتتاح شد. براساس توضیحاتی که در پایگاه اینترنتی این مرکز آمده، وظیفه آن اصلاح چهره عربستان در سطح جهانی، رصد و تحلیل جامع فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، تقویت پایگاه‌های مجازی سعودی و حمایت رسانه‌ای از سیاست‌های اصلی این کشور است.

تاسیس رسمی این مرکز، دومین اقدام اساسی عربستان در عصر ملک سلمان برای مدیریت فضای مجازی به شمار می‌رود. پیش از این رهبران عربستان برای مقابله با موج مخالفت‌های داخلی علیه ولیعهد جدید دست به دامان رسانه‌ها و فضای مجازی شده بودند؛ رویکردی که نتیجه آن، ایجاد یک مرکز امنیتی به‌منظور حمایت از ولیعهد جدید و سیاست‌های وی در شبکه‌های اجتماعی (به‌ویژه توییتر) بود؛ مرکزی که به‌دلیل رفتارهای بسیار تند و ایجاد فضای رعب و وحشت در اینترنت از سوی مخالفان آن با عنوان «مگس‌های سایبری» خوانده می‌شود.
با این حال پروژه جدید وزارت خارجه عربستان نشان می‌دهد حاکمان این کشور، بیش از هر زمان دیگری اهمیت تعامل با رسانه‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری در این حوزه را برای کمک به سیاست خارجی خود درک کرده‌اند. روزنامه الریاض در سرمقاله روز گذشته خود با اشاره به افتتاح مرکز ارتباطات و رسانه‌های جدید وزارت خارجه نوشته است: نتایج این اقدام مفید را می‌توان طی سال‌های آینده در رسانه‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی مشاهده کرد؛ رسانه‌هایی که نقشی اساسی در تدوین سیاست‌های جهانی ایفا می‌کنند.

نبرد ریاض و دوحه برای سیطره بر رسانه‌‌های جهان

در این میان و با وجود رویکرد صحیحی که در نگاه حاکمان ریاض به رسانه حاکم شده، به‌نظر می‌رسد راه عربستان برای مدیریت غیرمستقیم رسانه‌های جهانی چندان همواره نیست؛ بزرگ‌ترین مانع سعودی‌ها در این مسیر، قطر و رسانه‎های قدرتمند این شیخ‌نشین کوچک است؛ به‌گونه‌ای که همچنان و با وجود تمام حمایت‌های مالی و سیاسی از فعالیت رسانه‌ای سعودی‌‎ها، قطر همچنان در منطقه و جهان دست بالاتر را در اختیار دارد.
عملکرد رسانه‌های قطری در ابتدای این مواجهه بیشتر محدود به دفاع از این کشور در مقابل اتهاماتی بود که در رسانه‌های سعودی مطرح می‌شد؛ اما با گذشت زمان، شاخه‌های انگلیسی و عربی امپراتوری رسانه‌ای دوحه از این فراتر رفته و رویکردی هجومی، با محوریت افشاگری علیه ریاض آغاز کردند. در آخرین مورد از این حملات رسانه‌ای، روزنامه ایندیپندنت انگلیس، تلاش مخفیانه عربستان و امارات را برای سازماندهی اعتراضات ساختگی علیه امیر قطر در سفر به لندن افشا کرد. این در حالی است که چندی پیش گزارش‌هایی مبنی بر قرارداد عربستان با این روزنامه برای همکاری رسانه‌ای و تولید محصولات خبری منتشر شده بود. براساس این گزارش‌ها، قرار بود تولیدات خبری نویسندگان سعودی در لندن، اسلام‌آباد، استانبول و نیویورک از سوی ایندیپندنت منتشر شود و به‌عبارت ساده‌تر این رسانه هم به بخشی از رسانه‌هایی بپیوندد که بر اثر حمایت‌های مالی عربستان به تریبونی برای این کشور تبدیل شده‌اند؛ فرصتی مناسب برای عربستان که به‌نظر می‌رسد در سایه نبرد تنگاتنگ ریاض و دوحه از دست رفته است.


   عربستان در پله چهارم هواداران توییتر

براساس آماری که اخیرا از سوی مؤسسه استاتیک پورتال تهیه شده، شهروندان آمریکایی با نزدیک به 73میلیون حساب کاربری، در صدر طرفداران شبکه اجتماعی توییتر قرار دارند و بعد از این کشور، به‌ترتیب شهروندان ژاپنی (50میلیون حساب) و انگلیسی (18میلیون حساب) در جایگاه دوم و سوم دیده می‌شوند. اما نکته خیره‌کننده این آمار بیش از هرچیز مربوط به جایگاه عربستان سعودی در جدول طرفداران توییتر در سطح جهان است به‌طوری‌که این کشور با در اختیار داشتن بیش از 13میلیون حساب کاربری در رتبه چهارم قرار دارد؛ امری که نشان‌دهنده موقعیت ویژه توییتر در میان رسانه‌های محبوب در منطقه عربی خلیج‌فارس است. بعد از عربستان، ترکیه با بیش از 10میلیون حساب کاربری در رتبه پنجم این جدول قرار دارد. نام کشورهای برزیل، هند، مکزیک، اسپانیا و فرانسه نیز به‌ترتیب بعد از ترکیه در این جدول به چشم می‌خورد.