هزارفامیل تحریرالشام

رضا عمویی-روزنامه‌نگار

سربریدن اسیران، اعدام صحرایی، تیرباران گروهی و با چکمه بر سینه اسرا ایستادن؛ اینها همه تصاویری است که این‌روزها گروهی از تروریست‌ها در شمال غرب سوریه به دنیا مخابره می‌کنند. رسانه‌های غربی اما این افراد را فقط مخالف دولت بشار اسد می‌خوانند نه چیز دیگری. تاکنون به‌ندرت دیده شده‌است که در رسانه‌های غربی اقدامات ضدانسانی گروه تحریرالشام در سوریه تروریستی خوانده شود.
تحریرالشام که خود را ائتلافی از گروه‌های مسلح در سوریه می‌داند، به‌واقع یک سازمان تروریستی همزاد داعش است که این‌روزها به نیابت از دولت‌های مخالف بشار اسد در حال آشوب در سوریه است. این گروه عمر زیادی ندارد و البته شامل ائتلافی از گروه‌های تروریستی است. این گزارش قرار است هیأت تحریرالشام سوریه را زیر ذره‌بین ببرد.

آغاز فعالیت
در اوایل سال2017 چندین گروه مسلح سوری با اعلام انحلال خود از ادغام کامل در یک ائتلاف نظامی جدید به نام «تحریرالشام» خبر دادند. این ائتلاف نظامی به رهبری هاشم الشیخ معروف به «ابوجابر» اعلام موجودیت کرد. کمی بعد با ائتلاف جبهه النصره، رهبری تحریرالشام هم به «ابومحمد جولانی»، فرمانده سابق جبهه النصره رسید. جولانی تا امروز به‌عنوان رئیس رسمی گروه تروریستی تحریرالشام باقی مانده‌است.

گروه‌های تشکیل‌دهنده
 تحریرالشام ائتلافی از گروه‌های تروریستی مسلح را شامل می‌شود:

 جبهه فتح‌الشام (جبهه النصره سابق)؛ گروه اصلی تشکیل‌دهنده تحریرالشام
  تاسیس: 2011
  6000 تا 10000نفر: کسانی که از جبهه النصره به تحریرالشام پیوستند
  دایره فعالیت: ادلب، حماه، حلب، لاذقیه، دمشق و حومه دمشق، درعا، قنیطره، حمص
  عملیات‌های تروریستی مشهور (2012 تا 2017):
  بمب‌گذاری در منطقه المیدان دمشق، پایتخت سوریه - 26کشته و بیش از 60زخمی
  مجموعه‌ای از بمب‌گذاری‌ها با خودروهای بمب‌گذاری‌شده در خارج از مقر اطلاعات نظامی دولت سوریه در دمشق - 55کشته و 400زخمی
  اعدام دسته‌جمعی غیرنظامیان و مدفون‌کردن اجساد در گور دسته‌جمعی - 15کشته
  حمله به یک ایستگاه تلویزیونی حامی دولت در شهر دروشه در جنوب دمشق و کشته‌شدن 15کارمند و خبرنگار


جبهه أنصارالدین؛ دومین گروه تشکیل‌دهنده تحریرالشام
  تاسیس: 2014
  1700: تخمین تعداد جنگجویان
  دایره فعالیت: حماه، ادلب، حلب، حمص، لاذقیه
  شامل چند گروه عمده:
  نهضت شام‌الاسلام (مبارزان مراکشی)
  نهضت اسلامی فجرالشام(سوری‌های منطقه حلب)
   الکتیبه‌الخضراء(جنگجویانی از اهالی عربستان سعودی)
  جیش‌المهاجرین والانصار(مبارزان چچنی و دیگر اعضای روسی‌زبان)


جیش السنه؛ سومین گروه اصلی
تشکیل‌دهنده ائتلاف تحریرالشام به شمار می‌رود
 این گروه نیز خود شامل گروه‌های کوچک‌تر متعددی است
  تاسیس: 2013
  2000: تخمین تعداد جنگجویان
  دایره فعالیت: حماه، ادلب، حمص و حلب
  گروه‌های عضو:
  گردان‌های الفاروق: نخستین تشکیلات تروریستی تشکیل‌شده در حمص در جریان جنگ داخلی
   فرماندهان معروف: احمد دابول، مهند العمر، شیخ ادریس سوید، سرهنگ ولید عبدالقادر، سرهنگ‌دوم رشید الکردی، سرگرد احمد الشمالی، سروان محمد ادریس، ستوان‌اول الخات مهند، ستوان‌اول عبدالحمید آل‌بویدانی
  لواء الإیمان: ستون فقرات اصلی گروه‌های تروریستی در حماه و حومه
  گردان13 : گروه تروریستی اصلی در شهر اعزاز در حومه شمالی حلب
  برخی واحدهای کوچک از استان حمص

 لواء الحق
  تاسیس: 2012
  2000: تخمین تعداد جنگجویان
  دایره فعالیت: حلب و ادلب
  فرماندهی: أبوعبد‌الله تفتناز در ادلب
  گروه‌های تشکیل‌دهنده: 13گروه مسلح ازجمله اجناد الکوکز، جندالاقصی، فیلق‌الشام و صغورالشام

جنبش نورالدین زنکی
  تاسیس: 2011
  7000: تخمین تعداد جنگجویان
  دایره فعالیت: حلب و ادلب
  مؤسس: شیخ توفیق شهاب‌الدین در منطقه شیخ‌سلمان در شمال‌غرب حلب
  2015: ادغام با چندین گروه ترکمن سوری تحت حمایت ترکیه
  2016: انتشار گزارشی درباره پیشنهاد آمریکا، ترکیه، عربستان‌سعودی و قطر به‌منظور تشکیل ارتش شمال با جمع‌آوری بیش از 3000جنگجو به نقل از thearabweekly
  حامیان مالی: دریافت حمایت مالی از عربستان‌سعودی و آمریکا به نقل از گروه بین‌المللی بحران

جناح‌های الامشات و الحمزات
  تاسیس: 2014
  دایره فعالیت: مناطق مرزی سوریه و ترکیه
  گرایش: 2جناح نزدیک و وفادار به ترکیه به نقل از دیده‌بان حقوق‌بشر

انشعابات در تحریرالشام
بااین‌حال باید در نظر داشت که فقط گروه‌های مؤسس یادشده عناصر تشکیل‌دهنده فعلی تحریرالشام به شمار نمی‌روند؛ بلکه در چند سال گذشته گروه‌های مسلح تروریستی دیگری نیز به تحریرالشام پیوسته‌اند که بسیاری از آنها هم از این ائتلاف جدا شده‌اند:

  79گروه: گروه‌های کوچک‌تری که طی چند سال گذشته به ائتلاف نظامی تحریرالشام در ادلب پیوسته‌اند.
  22گروه: تعداد انشعاب‌های صورت‌گرفته از تحریرالشام در چند سال گذشته
  سایر گروه‌های کوچک عضو تحریرالشام:  قاطع البادیه، أجنادالشام، لواءالفتح، کتائب أبوعماره، جماعه بیت‌المقدس، کتیبه مفید أعور، کتیبه الشهید عمر جعلوک، کتیبه الشهید فیاض الشیخ صالح، کتیبه سعد بن معاذ، کتیبه نورالإسلام، کتائب حماه‌السنه، کتیبه الصدیق أبوبکر
  سایر گروه‌های منشعب از تحریرالشام:  لواء التمکین، کتیبه الصِدیق، إداره‌التصنیع، جیش‌الفاروق، لواء أجناد الشام، قسم التحصین، کتائب بن تیمیه، لواء أسود الإسلام
  چرایی انشعابات در تحریرالشام:  ازآنجاکه تحریرالشام شامل ائتلاف بسیار گسترده‌ای از گروه‌های تروریستی در سوریه با ایدئولوژی‌های مختلف است، ایجاد اختلاف یک ویژگی همیشگی در این ائتلاف است.  به‌نظر می‌رسد که عمده اختلافات در تحریرالشام بر سر نحوه رهبری این ائتلاف است. جناح جولانی تلاش دارد خود را جدا از القاعده نشان دهد و به همین منظور در سال۲۰۲۲ اجازه بازگشایی کلیساها در شهر ادلب را داد؛ اما در مقابل برخی چهره‌های ارشد تحریرالشام همچون عبدالله المحیسنی این اقدام را محکوم کردند و از تحریرالشام جدا شدند.