سفیر ایران در فضا

ساسان شادمان منفرد- روزنامه‌نگار

ساخت موشک‌های فضایی یکی از پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین دستاوردهای بشر در زمینه مهندسی و فناوری است که با هدف دسترسی به فضا و فراتر از جو زمین توسعه یافته است. موشک‌های فضایی از زمان نخستین تلاش‌ها در قرن بیستم تا به امروز تحولات گسترده‌ای را پشت سر گذاشته‌اند. در این مسیر تنها 12کشور تاکنون موفق شده‌اند که ماهواره‌های خود را با پرتابگرهای بومی به مدار زمین ارسال کنند که ایران جایگاه نهم را در این باشگاه فضایی به‌خود اختصاص داده است. ایلان ماسک تنها یک روز پس از جدیدترین آزمایش موشک استارشیپ، در صفحه خود در سکوی ایکس(توئیتر)، اقدام به انتشار عکسی کرد که شامل برخی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موشک‌های فضایی و ماهواره‌بر بود؛ از ایران، ماهواره‌بر سفیر در این تصویر دیده می‌شد.

ماهواره‌بر سفیر
در روز چهاردهم بهمن‌ماه سال1387، ماهواره‌بر سفیر با موفقیت توانست ماهواره «امید» را در مدار زمین قرار دهد. این مهم، سرآغاز فصل جدیدی در برنامه‌های فضایی کشور بود و ایران را به‌عنوان نهمین کشور جهان با توانمندی ارسال ماهواره به فضا تبدیل کرد. ماهواره‌برهای سفیر در 2نسل ساخته شدند:
 Safir-1A و Safir-1B. نسخه A از بهینه‌سازی موتور ترمزی مرحله دوم، سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تله‌متری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب با افزایش ارتفاع حضیض مداری از ۲۵۰کیلومتر به ۲۷۵کیلومتر بهره می‌برد. نسخه B اما نسل تکمیل‌شده این ماهواره‌بر بود که نیروی پیشران موتورش از ۳۲ به ۳۷تن افزایش یافت. همچنین موتورهای مرحله دوم آن نیز بهینه‌سازی و قابلیت جهت‌دهی رانش به آنها اضافه شد. در نتیجه به قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۵۰کیلوگرم در مدار بیضوی ۳۰۰-۴۵۰ کیلومتری ارتقا یافت. با این حال، سفیر در سال1398بازنشسته شد و جای خود را به ماهواره‌برهای مدرن‌تر از خود داد، اما نامش را در تاریخ فضایی جهان به‌ثبت رساند.

طول: 22متر
قطر: 1.25متر
وزن: 26تن
ماهواره‌های در مدار قرار گرفته:
امید، رصد، نوید و فجر

ماهواره‌برهای ایرانی
ایران پس از ماهواره‌بر سفیر، ماهواره‌برهای دیگری را نیز برای پرتاب‌های فضایی به‌کار گرفت. سیمرغ، قائم، قاصد و ذوالجناح ازجمله این ماهواره‌برها محسوب می‌شوند.

بزرگ‌ترین موشک‌های فضایی تاریخ
استارشیپ
ارتفاع: 121.3متر
قطر: 9متر
وزن: 5000تن
سال‌های فعالیت: 2021تاکنون
موفقیت/شکست: صفر/صفر

ساترن 5
ارتفاع: 111متر
قطر: 10متر
وزن: 2965تن
سال‌های فعالیت: 1967-1973
موفقیت/شکست: 13/صفر

ان1
ارتفاع: 105.3متر
قطر: 17متر
وزن: 2750تن
سال‌های فعالیت: 1969-1972
موفقیت/شکست: صفر/4

پرکاربردترین موشک فضایی جهان
هیچ موشکی در طول تاریخ مانند خانواده سایوز در مسیر زمین-فضا نبوده است. این موشک روس که جدیدترین نسخه آن سایوز-2 نام دارد و از سال 2006 تاکنون فعال است، با طول 3/46و قطر 3/10متر و همچنین وزن 312تن پرکاربردترین موشک‌ فضایی جهان محسوب می‌شود.