ایران در جست‌وجوی اکسیر جوانی

فهیمه طباطبایی- روزنامه‌نگار

آمار و ارقام نشان می‌دهد پیری و سالمندی به دهه شصتی‌ها از رگ گردن نزدیک‌تر است. شاید این بزرگ‌ترین گروه جمعیتی کشور بتوانند با بوتاکس، فیلر و رنگ مو کمی سالمندی را به تعویق بیندازند اما در نهایت به دام آن می‌افتند و باید با این حقیقت روبه‌رو شوند. در 2 روز گذشته 2 آمار عجیب ارائه شد؛ یکی از سوی رئیس شورای ملی سالمندان کشور که گفته در سال 1435شمسی، 33میلیون و 400هزار سالمند در کشور خواهیم داشت و دوم معاون وزیر بهداشت که می‌گوید ایران در سال 1480 شمسی 42میلیون جمعیت دارد.

دنیای سالمند در 2050
البته افزایش جمعیت سالمندی یک پدیده جهانی است و بررسی‌های جمعیتی سازمان ملل متحد نشان‌داده که در سال۲۰۵۰، ۱۵٫۶‌درصد از جمعیت جهان ۶۵‌ساله و بیشتر باشند، درحالی‌که این نسبت در کشورهای توسعه‌یافته ۳۳٫۴‌درصد و در کشورهای در حال توسعه ۱۹٫۵‌درصد و در کشورهایی که حداقل توسعه‌یافتگی را دارند ۹٫۵‌درصد باشد.

زنان پیر و تنها، بیشتر از مردان
نکته مهم دیگر درباره سالمندی در ایران، زنانه شدن چهره این پدیده است؛ نکته‌ای که بارها اعضای شورای ملی سالمندان کشور درباره آن هشدار داده‌اند. در آخرین اظهارنظر مژگان رضازاده، رئیس این شورا گفته است:«رشد جمعیت زنان سالمند از مردان بیشتر خواهد بود.» موضوعی که حسام‌الدین علامه، رئیس سابق این دبیرخانه نیز درباره آن گفته بود: دوسوم «سالمندان بدون همسر» از گروه زنان هستند. او گفته بود: زنانه شدن سالمندی در ایران مسئله بسیار مهمی است، در سال ۱۳۷۵ به ازای هر ۱۰۰زن سالمند حدود ۱۱۶ سالمند مرد داشتیم، این در حالی‌ است که در سال ۱۴۰۰، به ازای هر ۱۰۰ زن سالمند ۹۲مرد سالمند وجود داشته است. به‌عبارتی می‌توان گفت جنس سالمندی در ایران زنانه شده است. نگرانی کارشناسان درباره دشوار شدن مدیریت پدیده سالمندی زنان است.

پیرترین استان‌های ایران
الگو و مدل سالمندی در ایران هماهنگ و مشترک نیست. این پدیده در برخی استان‌ها پررنگ‌تر از سایر استان‌هاست و به همین دلیل باید در برنامه‌ریزی مربوطه در ارائه خدمات سالمندی و جایگزین کردن نیروی انسانی، این استان‌ها را متفاوت از هم دید. طبق اعلام مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت، در حال حاضر استان‌های گیلان، مازندران، البرز، سمنان، مرکزی و تهران جزو سالمندترین استان‌های کشور هستند. اما علت پیری در استان گیلان و مازندران چیست؟ کارشناسان جمعیتی عوامل زیادی را در این‌باره عنوان کرده‌اند اما این 2 عامل یعنی کاهش نرخ باروری در 3 دهه اخیر و مهاجرت سالمندان سایر استان‌ها برای گذراندن دوران بازنشستگی در شهرها و روستاهای این دو استان از مهم‌ترین دلایل است، در حدی که 15درصد جمعیت استان گیلان و مازندران را سالمندان تشکیل می‌دهند.

چگونه جلوی سرعت پیری جمعیت را بگیریم؟
روز یکشنبه، علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت در نخستین رویداد ملی نفس که درباره جلوگیری از سقط جنین بود، یک هشدار سنگین داد. او گفت: با همین دست‌فرمانی که جلو می‌رویم حدود 17سال دیگر از هر 3 ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود و جمعیت ایران در سال 1480به 42میلیون می‌رسد درحالی‌که همان زمان کشور همسایه شرقی ما به 550میلیون نفر و همسایه غربی به 380میلیون نفر می‌رسد. به‌گفته تمام مسئولان مربوط به حوزه جمعیت، تنها راه مقابله با پیری، فرزندآوری در یک دهه اخیر است. فرزندانی که می‌توانند اکسیر جوانی ایران باشند.