آیین
فرصت‌های بزرگ تقویم تبری
آیین جهانداد| ساری - خبرنگار:
پس‌فردا آغاز سال نو تبری است. سالی که در تقویم مردم منطقه مازندران به عدد 1530 رسیده، اما فرهنگ و حاشیه‌های زیبای اجتماعی آن در چند دهه اخیر کمتر مورد توجه مردم و حتی مسئولان قرار گرفته و روندی رو به فراموشی دارد. دوم مرداد هر سال برابر است با یکم فردین ماه تبری که مازندرانی‌ها آن را به عنوان آغاز سال نو جشن می‌گرفتند. پنجشنبه هفته گذشته، یعنی 28 تیر هم یکی از مناسبت‌های ثابت و دیرینه فرهنگی و اجتماعی مازندرانی‌ها برگزار شد؛ مراسم سنتی و دیرینه «26 عَیدِ ماه» در روستاهای مختلف استان از جمله کمرپشت و امامزاده حسن(ع) سوادکوه، ریکنده و سیف‌کتی قائمشهر، شیخ موسی در بابل، شهنه‌کلا در آمل و چندین روستای دیگر مازندران برگزار شد. مراسمی که با برگزاری مسابقات کشتی پهلوانی مازندران، یعنی لوچو همراه است و چند صد سال است که پهلوانان هر منطقه در این روز مقابل اهالی روستاها و شهرهای اطراف، برای کسب عنوان پهلوانی و سرپهلوانی مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.
جشن تبری
28 تیر یا 26 عید ماه تقویم تبری برای مازندرانی‌ها یک جشن محسوب می‌شود؛ چراکه معتقدند در این روز فریدون بر ضحاک پیروز شد. عید مردگان عنوان دیگری است که مازندرانی‌ها برای این روز بیان می‌کنند.
به همراه خانواده و سایر اهالی منطقه سکونتشان به آرامگاه می‌روند و غذاها و شیرینی‌هایی را که به مناسبت این روز آماده کردند، با خود می‌برند و خیرات می‌کنند. حتی مرسوم است که مانند روز سیزده‌به‌در یک وعده غذایی را کنار آرامگاه‌ها صرف می‌کنند. 26 عید ماه برای مازندرانی‌ها آماده شدن به منظور فرا رسیدن سال نو است. پس از برگزاری مراسم 26 عید ماه، 5 روز فرصت می‌ماند تا سال نو تبری آغاز شود و در این 5 روز معمولا بسیاری از کارهایی را که پیش از سال نو خورشیدی و نوروز ایرانی مرسوم بود، انجام می‌دادند.
تمیز کردن خانه‌ها و حیاط‌ها، پوشیدن لباس نو، حضور در خانه‌ها برای تجدید دیدار و پخت غذاهای محلی و شیرینی‌ها از رسومی است که بین مازندرانی‌ها به‌ویژه در مناطق کوهستانی برای آغاز سال نو مورد توجه قرار داشت. چند سال است که این مسائل باز هم مورد توجه قرار گرفته و سمن‌های فعال در حوزه فرهنگ بومی تلاش می‌کنند که این میراث کهن و ارزشمند اجتماعی را با هدف افزایش نشاط اجتماعی و حفظ داشته‌های فرهنگی دوباره ترویج کنند.
در حقیقت هدف همه این رویدادهای اجتماعی و فرهنگی افزایش انسجام اجتماعی و روابط مردم و بالا بردن سطح نشاط جامعه بود. موضوعی که در دوره کنونی بیشتر از دوره‌های پیشین به آن نیاز داریم. اما آنچه امروز توجه به این فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را می‌تواند مهم‌تر از گذشته کند، نقش و جایگاه و اثرگذاری این داشته‌ها در بخش اقتصاد و اشتغالزایی است. به عبارتی، بر خلاف آنچه تصور می‌شود این فرهنگ‌ها و رسوم و آداب‌های اجتماعی بومی در زندگی مدرن امروز کارکردی نمی‌توانند داشته باشند، این رسوم نقشی دست‌کم دومنظوره برای جامعه خواهند داشت.
نخست اثرگذاری مستقیم در نشاط اجتماعی و تقویت هویت و ریشه‌های فرهنگی است و دومین تاثیر هم به رونق اشتغال و اقتصاد بخش گردشگری فرهنگی ارتباط دارد.
این قبیل جشن‌ها و رویدادهای فرهنگی بومی، در بسیاری از کشورهای فعال در عرصه گردشگری به عنوان رویدادهای سالانه فرهنگی مورد توجه گردشگران خارجی قرار می‌گیرند و از آنها به عنوان بهانه‌های جذب گردشگر بهره گرفته می‌شود.
عادت‌های این آیین
در گوشه‌گوشه ایران می‌توان آداب و رسومی از این دست را مشاهده کرد که هر کدام فلسفه و ریشه فرهنگی و اجتماعی خاصی دارند و به نوبه خود می‌توانند فرصتی برای جذب گردشگر به شمار بیایند. سال نو تبری هم می‌تواند با توجه به قرار داشتن در فصل سفرها به مازندران و همچنین حضور پرتعداد گردشگران در مازندران به عنوان یک رویداد فصلی به کانون فرهنگی تقویم گردشگری ایران تبدیل شود. استفاده از چنین ظرفیت‌های اجتماعی بومی که با خود مجموعه‌ای از جاذبه‌های فرهنگی و اجتماعی را به همراه دارند، می‌تواند ساختاری جدید به صنعت گردشگری مازندران بدهد و جامعه میزبان را نیز به جامعه‌ای بانشاط‌تر از گذشته تبدیل کند. تماشای فرهنگ‌ها و حاشیه‌های سال نو تبری از چند روز پیش از آغاز سال نو، می‌تواند برای هر گردشگری جذابیت داشته باشد. برگزاری مسابقات کشتی لوچو در یک روز به صورت خودجوش و مردمی در سراسر استان یک ظرفیت فرهنگی - ورزشی بی‌نظیر است که هنوز از آن برای رویدادسازی در گستره بین‌المللی و حتی ملی بهره‌ای گرفته نشد.
اجرای آیین‌های فرهنگی مانند عروسی‌های بومی که چند سالی است به همین مناسبت‌های تقویمی مازندران در برخی نقاط مازندران دیده می‌شود، برپایی جشنواره‌های یک یا چند روزه برای فروش محصولات بومی و صنایع‌دستی روستاییان، معرفی اجزای اجتماعی و کمتر دیده شده موسیقی مازندران در این رویدادها به گردشگران و بسیاری از اقدامات فرهنگی - گردشگری دیگر را می‌توان با برنامه‌ریزی درست برای رویدادسازی در عرصه فرهنگ بومی مازندران و توجه به این مناسبت‌ها عملی کرد. این ظرفیت‌های بیشمار فرهنگی برای رونق گردشگری در مازندران وجود دارد، اما هنوز بسیاری از مازندرانی‌های نسل جدید حتی با نام ماه‌های تبری هم آشنا نیستند و نمی‌دانند که تقویمی دقیق با نام ماه‌های متفاوت در مازندران وجود دارد که توجه به مناسبت‌های بومی آن تقویم، با کمترین هزینه می‌تواند به نشاط‌افزایی اجتماعی کمک کند و حتی در اقتصاد بومی مازندران هم تاثیر داشته باشد.
