گزارش
انبارهای خطرآفرین پایتخت
محل‌های انباشت لاستیک، پلاستیک و محصولات ساخته شده از نفت با درجاتی خطرزا محسوب می‌شوند
فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار
آتش‌سوزی بازار آهن شادآباد 3قربانی گرفت و میلیاردها تومان سرمایه کسبه را به کام خود کشید؛ حریقی که دلیل افزایش شعله‌ها و طولانی‌تر شدن عملیات اطفای آن انبارهای ناایمن و مملو از محصولات اشتعال‌زا مانند افشانه، لوله، اسپری و چسب بود. این نخستین حادثه نیست و آخرین هم نخواهد بود، چراکه انبارها و مکان‌های حادثه‌خیز زیادی در پایتخت وجود دارد که با جرقه‌ای می‌تواند آتشی دیگر را شعله‌ور کند. اما چه باید کرد و چه راهکاری وجود دارد؟
انبارهایی در قلب پایتخت
پیدا کردن محل انبارهای پایتخت چندان سخت نیست. کافی است راهی محدوده‌های اطراف شهر یا بازار تهران شوید. وحیدرضا انارکی محمدی، شهردار منطقه۱۲ تهران مهر پارسال از خروج قطعی انبارها از بازار بزرگ پایتخت خبر داده و گفته بود صنوف پرخطر مثل فروشندگان چسب و مواد شیمیایی باید انبارهای خود را از بازار خارج کنند. اما هنوز این اتفاق نیفتاده و با ورود به بازار کفاش‌ها و پارچه‌فروش‌ها و خیابان‌های خیام و مسگرها می‌توان وسایل چیده‌شده روی هم را یافت، محل‌هایی که اتفاقا از پرترددترین بخش‌های بازار هم هستند.
بازارهایی که انبار شده‌اند
بازار بزرگ تهران تنها محل دپو و انبار شرکت‌ها و کارگاه‌های مختلف نیست. حاشیه‌ها و گاه گاراژهای حاشیه بزرگراه‌ها هم مرکزی برای جمع‌آوری داشته‌های شرکت‌ها به شمار می‌آیند که می‌توانند عامل احتراق باشند. برای مثال محمدعلی الفت‌پور، شهردار جدید منطقه۱۵ به‌تازگی در بازدیدش از وضعیت حساس بازار مواد شیمیایی کیمیا خبر داده است. او می‌گوید: «تلاش می‌کنیم با همکاری سازمان آتش‌نشانی و اداره ساماندهی ایمنی این مجموعه را ارتقا دهیم.» دلیل این موضوع مغازه‌های انباشته از مواد شیمیایی در حوزه‌های گوناگون مثل چرم و نساجی، مواد غذایی، آب، نفت و پتروشیمی در
حوزه های کشاورزی و باغبانی و ماشین‌سازی است.
راهکار چیست؟
حوادث انبارها تمامی ندارد و به‌تازگی در محدوده خیابان‌های رجایی و میدان نوبنیاد نمونه‌های دیگری از حوادث آتش‌سوزی رخ داده است. اما چه باید کرد؟ سیدعلی شریفی، معاون پدافند غیرعامل سازمان مدیریت بحران شهر تهران راهکار را ساماندهی مراکز پرخطر می‌داند و می‌گوید: ساماندهی به این معناست که اگر امکان انتقال و جابه‌جایی مراکز پرخطر از داخل شهر وجود دارد، این مرکز از شهر خارج شود و اگر این امکان به هر دلیل وجود ندارد، اقداماتی برای به حداقل رساندن خطرات آن برای محیط پیرامونی انجام شود.به گفته او، نصب تجهیزات آتش‌نشانی، سنسور، ایمن‌سازی، ارائه آموزش‌های لازم به کارکنان و برگزاری مانور برای افزایش آمادگی مقابله با بحران ازجمله اقداماتی است که برای ارتقای ایمنی و کاهش مخاطرات مراکز خطرزا می‌توان انجام داد.
کجاها پرخطرند؟
براساس تعریف مراکز خطرزا می‌توان گفت که علاوه بر انبارهای مواد شیمیایی، نفت، گازوئیل، پمپ‌های بنزین و پمپ‌های گاز، تمام انبارهای محل انباشت لاستیک، پلاستیک، پشم شیشه، اسپری‌های شیمیای، چرم، پارچه و دیگر محصولات ساخته شده از نفت هم با درجاتی کمتر خطرزا محسوب می‌شوند و این موضوع می‌تواند انبار بسیاری از بازارها را هم در بر بگیرد، مراکزی که گرچه به خودی خود قابلیت انفجار ندارند، اما از لحاظ قدرت سرایت آتش می‌توانند مثل مورد بازار شادآباد عملیات اطفا را با تأخیر مواجه کنند و باعث خسارات زیادی شوند.
کدام سراهای بازار بزرگ تهران بحرانی هستند؟
سرای وحید (کفش)
سرای ملاعلی (بورس پارچه)
سرای سیدولی (بورس کفش)
سرای اتفاق (بورس پارچه)
پاساژ حمام قبله (کیف و کفش)
پاساژ شناسا (چرم)
پاساژ زورخانه (کفش)
پاساژ وحدت (پوشاک)
پاساژ بلور (بورس لوازم آشپزخانه)
سرای باغچه یا پاساژ علی‌گوله(پوشاک)
سرای رشتی (لوازم خرازی، آرایشی و بهداشتی)
پاساژ طلازاده (پوشاک)
آتش‌نشانی چه می‌گوید؟
نیروهای آتش‌نشانی حدود 24ساعت در محل آتش‌سوزی بازارآهن حضور داشتند، درحالی‌که با برخی کارها می‌شد این حادثه رخ ندهد. کامران عبدولی، معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران می‌گوید: در تمام انبارهایی که مملو از مواد سریع‌الاشتعال مثل رنگ، تینر، چسب، پارچه، چرم، لاستیک و پلاستیک هستند، باید چیدمان کالا و سیم‌کشی برق مورد توجه قرار گیرد. همچنین محل باید مجهز به سیستم اطفای حریق باشد. نکته دیگر اینکه ایجاد انبار کالا در محل عرضه محصول ممنوع است و دپوی کالاهای با احتمال احتراق بالا، بدون رعایت حریم 6متر یا حائل، شرایط گسترش آتش را ایجاد می‌کند.
انبارهای پنهان تهران
به‌گفته عبدولی در تهران انبارهای پنهان زیادی وجود دارند که هیچ‌کس نمی‌داند کجا هستند. ولی براساس آنچه که توسط سازمان آتش‌نشانی شناسایی شده، بازارهای متفاوت تهران از بازار بزرگ گرفته تا بازار تجریش، امامزاده حسن، شوش، هفت‌تیر، راسته‌های مختلف شانزه‌لیزه، بهارستان و عبدل‌آباد هم می‌توانند خطرساز باشند.
