معمای قاچاق بنزین

رضا کربلایی- روزنامه‌نگار

سرانجام یک مقام ارشد انتظامی ایران اعداد مطرح‌شده درباره قاچاق بنزین را غیرواقعی اعلام کرد تا به این ترتیب ردپای رشد مصرف این فرآورده نفتی و سبقت آن از تولید برملا شود. خودروهای پرمصرف ازجمله متهمان قیام مصرف بنزین هستند و اکنون باید دید که دولت چهاردهم برای کنترل این وضعیت نگران‌کننده چه کار خواهد کرد.به گزارش همشهری، سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا اعلام کرد: عمده عرضه خارج از شبکه و قاچاق سوخت مربوط به گازوئیل و بخش کوچکی از آن مربوط به بنزین است. این مقام انتظامی با رد برخی اعداد مطرح‌شده در رسانه‌ها درباره حجم قاچاق بنزین در کشور، توضیح داد: اعداد مطرح‌شده به هیچ‌وجه درست نیستند و با توجه به افزایش روزافزون خودروهای داخلی، عمده بنزین تولیدی در کشور از سوی خودروهای داخلی مصرف می‌شود. به این ترتیب فراجا اعداد چند ده میلیونی لیتری قاچاق بنزین  را غیرواقعی اعلام کرده است.

افشای رقم قاچاق بنزین
سردار رحیمی، عمده قاچاق سوخت در کشور را مربوط به فرآورده گازوئیل اعلام کرد و افزود: حجم کشفیات کشور در حوزه قاچاق سوخت حاکی از قاچاق روزانه حدود ۲۰میلیون لیتر نفت‌گاز در کشور است که حتی یک‌میلیون لیتر هم برای ما رقم بسیار بزرگی به‌شمار می‌رود و با اجرای طرح‌های ویژه در حال مبارزه تخصصی برای جلوگیری از عرضه خارج از شبکه سوخت و شناسایی گلوگاه‌های قاچاق هستیم.رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا با قدردانی از تلاش‌های مدیران صنعت نفت به‌ویژه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای همکاری گسترده در زمینه مبارزه با قاچاق سوخت گفت: این مجموعه آماده است که با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های خود برای همکاری با لایه‌های مختلف حاکمیتی، توان کامل خود را جهت مبارزه با عرضه خارج از شبکه سوخت در همه بخش‌ها به‌کار گیرد.

آمارهای حجم قاچاق سوخت
مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس: برآوردها حاکی از آن است که روزانه ۱۰میلیون لیتر گازوئیل و ۵میلیون لیتر بنزین قاچاق می‌شود.
موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان: روزی ۱۲۰میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم. از این عدد، فقط ۷۰میلیون لیتر مصرف واقعی است و مابقی به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.
حسین راغفر، اقتصاددان: روزانه ۲۰میلیون لیتر قاچاق بنزین در کشور داریم. این مقدار سوخت چند صد یا حتی چند هزار کامیون بنزین است. قاعدتا این  قاچاق توسط کولبر و... اتفاق نمی‌افتد، بلکه یک کار سازمان‌یافته است.
سیدهاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن علمی انرژی ایران: در عرصه بنزین روزانه بین ۱۰ تا ۲۰میلیون لیتر قاچاق می‌شود که به‌معنای تردد روزانه ۱۰۰۰تریلی تانکر است؛ حجم عظیمی که نمی‌توان آن‌ را به تردد چند نیسان تقلیل دارد.

معضل خودروهای بنزین‌خوار
با اذعان رئیس پلیس امنیت اقتصادی کشور مبنی بر اینکه اعداد مطرح شده قاچاق بنزین واقعی و صحیح نیست، اکنون یکی از راه‌های کنترل مصرف، اجرای یک برنامه ضربتی برای جایگزینی خودروهای بنزین‌خوار و فرسوده با خودروهای کم‌مصرف و تنوع در سبد مصرف خودروهای موجود خواهد بود.
تعداد خودروهای فرسوده در ایران طی سال‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. براساس گزارش‌های مختلف، در حال حاضر حدود 2تا 3میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد. این خودروها عمدتا از خودروهای سواری و خودروهای سنگین (کامیون‌ها و اتوبوس‌ها) تشکیل شده‌اند.این موضوع نگرانی‌های زیادی از نظر آلودگی هوا، مصرف بالای سوخت و مسائل ایمنی ایجاد کرده است. دولت ایران در سال‌های گذشته طرح‌های مختلفی را برای اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده اجرا کرده است، اما همچنان بسیاری از این خودروها در حال تردد هستند.

مکث
فرسوده‌ها بنزین را هدر می‌دهند
تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور ۲۱میلیون دستگاه است که از این تعداد یک‌میلیون و ۳۰۰هزار دستگاه، یعنی ۶درصد کل خودروهای در حال تردد در شهرها و جاده‌های ایران از رده خارج و فرسوده هستند و اگر سن فرسودگی خودروها را 15سال محاسبه کنیم، تعداد خودروهای فرتوت و هدردهنده بنزین به دست‌کم 2.5میلیون دستگاه خواهد رسید. افزون بر اینکه ۱۲میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کنند که از این تعداد ۹۰درصد و به‌عبارتی ۱۱میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده هستند. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد از یک‌میلیون و ۱۰۰هزار دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده نیز ۲۵۰هزار دستگاه (۲۳درصد) فرسوده است. تعداد اتوبوس‌های درون‌شهری در حال تردد در سطح کشور ۲۲هزار دستگاه است که از این تعداد ۱۸هزار دستگاه و به‌عبارتی ۸۲درصد فرسوده شده‌اند.
۱۳هزار دستگاه از ۲۳هزار دستگاه اتوبوس برون‌شهری در حال تردد در کشور فرسوده هستند که این تعداد ۵۷درصد کل اتوبوس‌های برون‌شهری را تشکیل می‌دهد. همچنین از ۴۰۰هزار تاکسی در حال تردد در کشور ۱۹۰هزار دستگاه فرسوده هستند که ۴۸درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهند. ۳۴هزار خودروی دولتی نیزدر سطح کشور تردد می‌کنند که ۳۲درصد از این خودروها یعنی ۱۱هزار خودروی دولتی فرسوده هستند.