پدرخوانده‌های هنر و صنعت در پایتخت
اصفهانی‌ها، کاشانی‌ها و قهرودی‌های قمصر
این مهاجران در توسعه معماری و صنعت دوخت‌و‌دوز در پایتخت نقش مهمی داشتند
***
میرزا عبدالغفار اصفهانی، ملقب به نجم‌الدوله، در آماری که سال ۱۲۴۸ از تهران ارائه می‌دهد جمعیت کاشانی‌ها و اصفهانی‌ها را بیشتر از دیگر اقوام در تهران معرفی می‌کند.
این اصفهانی مقیم تهران که از منجمان معروف و معلمان سرشناس مدرسه دارالفنون بود نوشته بیشتر جمعیت مهاجر تهران از اصفهانی‌ها، آذربایجانی‌ها، کاشانی‌ها، شیرازی‌ها و عراقی‌ها هستند.
علیرضا زمانی می‌گوید: «سابقه حضور اصفهانی‌ها در تهران به روزهای نخست پایتخت شدن این شهر در زمان آقامحمدخان قاجار می‌رسد. حتی میرزا ابوالقاسم، نخستین امام‌جمعه تهران، اهل خاتون‌آباد اصفهان بود. همچنین نام اصفهانک دولاب نشانی از اصفهان بزرگ در دل تهران دارد و قدیمی‌های ساکن شرق تهران محدوده آن را در منطقه 14امروز به یاد دارند. بسیاری از موقوفات بازار تهران نیز که در دوره قاجار به ثبت رسیده، باقیات‌الصالحات تاجران اصفهانی ساکن تهران است.»
قاجارها برای توسعه پایتخت، بزرگان و استادان رشته‌های مختلف را به تهران دعوت کردند. به‌عنوان مثال، در حوزه معماری از استادان اصفهان دعوت کردند ولی آنها شاگردانشان را فرستادند. دکتر ابوالحسن میرعمادی، استاد و پیشکسوت معماری، دراین‌باره می‌گوید: «اصفهانی‌ها در معماری تهران نقش اساسی داشتند. آنچه در تهران می‌بینیم درواقع ادامه معماری سبک اصفهان است، البته یک درجه پایین‌تر.»
نه‌تنها از اصفهان بلکه از شهرها و روستاهای نزدیک اصفهان نیز اقوام زیادی به تهران آمدند. کاشانی‌ها و قهرودی‌های قمصر کاشان از کسانی بودند که کسب‌وکاری برای خود در پایتخت مهیا کردند.
نصرالله حدادی می‌گوید: «کاشانی‌ها هم همچون اصفهانی‌ها در تهران به مشاغل ظریف و بیشتر در عرصه صنایع‌دستی مشغول بودند. آنها هنر و صنعت را با هم به تهران آورده بودند. در این میان، قهرودی‌های قمصر کاشان تأثیر زیادی بر اقتصاد پوشاک تهران داشتند. آنها قبل از انقلاب راهی تهران و با صنایع اروپایی همچون چرخ‌خیاطی که به‌تازگی وارد تهران شده بود آشنا شدند. تسلط و مهارت آنها در تعمیر و نحوه کار با این وسیله باعث شد تا سال‌ها در این حرفه بمانند و نمایندگی برندهای معروف را در اختیار داشته باشند. از آنجا که چرخ‌خیاطی رابطه مستقیم با دوخت‌و‌دوز داشت به این حرفه نیز وارد شدند.» راسته پوشاک قهرودی‌ها در خیابان جمهوری همچنان وجود دارد و تعاونی پوشاک را هم به نام خود ثبت کرده‌اند.
