آموزش سلامت در مدارس
دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران: اگر دانش‌آموزان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند می‌توان آمار ابتلا به بیماری‌های فصلی را در مدارس کاهش داد
پروانه بندپی- روزنامه نگار
فصل پاییز یعنی شروع و تشدید بیماری‌های تنفسی عفونی در جامعه که فعالیت مدارس هم آن را تقویت می‌کند و سرعت انتقال این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. به این دلیل که کودکان سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و راحت‌تر به بیماری‌های تنفسی و سایر بیماری‌های شایع در این فصل مبتلا می‌شوند. اگر بخواهیم جلوی بیمار شدن کودک و نوجوان دانش‌آموز و در نتیجه ابتلای سایر اعضای خانواده را بگیریم، بهترین راهکار پیشگیری و مراقبت از عدم‌انتقال آن به دیگران است. دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران در این‌باره به همشهری تندرستی می‌گوید: «با شیوع فصل پاییز، ویروس‌ها یا عوامل عفونی که در جامعه در حال گردش هستند، تغییر می‌کنند. در فصل تابستان ما بیشتر بیماری‌های گوارشی، اسهال و استفراغ و در فصل‌های پاییز و زمستان، بیماری‌های تنفسی (ازجمله کرونا، آنفلوآنزا، سرماخوردگی و...) را داریم. هرقدر هم هوا سردتر شود، انتشار این ویروس‌های تنفسی بیشتر می‌شود که شیوع آن در دانش‌آموزان بیشتر است.»
ویروس‌های فصل سرما 3دسته‌اند
دسته اول
بیش از 120ویروس وجود دارند که می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند. سرماخوردگی معمولا علائم شدید ایجاد نمی‌کند و فرد می‌تواند به‌راحتی امور روزمره خود را انجام دهد.
دسته دوم
ویروس آنفلوآنزا که از اوایل مهر کم‌کم موارد آن شناسایی می‌شود و تا آذرماه معمولا به پیک موارد آنفلوآنزا می‌رسیم.
دسته سوم
ویروس کرونا که الان سویه جدید آن به نام ایکس‌ای‌سی (XEC) در اروپا و آمریکا شایع شده و به‌نظر می‌رسد سویه جدیدی که پاییز در کشور ما هم غالب خواهد بود، همین است که می‌توان آن را از زیرسویه‌های امیکرون دانست.
دارو و درمان بیماری‌های ویروسی
رمضانی درباره درمان بیماری‌های ویروسی توضیح می‌دهد: «بیشتر این بیماری‌ها هیچ درمان اختصاصی خاصی نیاز ندارند. علاوه بر آن، آنتی‌بیوتیک‌ها روی ویروس‌ها هیچ تأثیری ندارند و اگر دانش‌آموزان به بیماری‌های ویروسی مثل سرماخوردگی، کرونا و آنفلوآنزا مبتلا شوند، والدین نباید اقدام به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک برای آنها کنند؛ چون این داروها علاوه بر عوارض متعدد می‌تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی برای کودکان و نوجوانان هم شود.»
این متخصص عفونی بهترین درمان برای همه عفونت‌های ویروسی را استراحت در منزل، مصرف مایعات گرم مثل چای، لیموترش، سوپ گرم و تغذیه‌های این‌چنینی می‌داند و تأکید می‌کند: «البته اگر کودکان تب 39تا 40درجه یا بالاتر داشتند، این یعنی به شکل شدید بیماری مبتلا شده‌اند و حتما باید آنها را نزد پزشک برد. پزشکان برای این موارد درمان‌های دارویی را به‌کار می‌برند که می‌تواند شدت بیماری را کاهش دهد، اما والدین نباید این اقلام را از داروخانه‌ها بگیرند که البته در دسترس عمومی هم نیست.»
توصیه طلایی
دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران معتقد است که اگر دانش‌آموزان آموزش بهداشتی داشته باشند و آنها را رعایت کنند، می‌توان آمار ابتلا به بیماری آنها در محیط‌های آموزشی را کاهش داد. رمضانی در این‌باره چند توصیه را مطرح می‌کند.
طرز عطسه و سرفه‌کردن را به کودکان یاد دهیم. کودک باید یاد بگیرد که عطسه و سرفه را داخل آرنجش انجام دهد. اگر با دست جلوی سرفه را بگیرد، اشتباه است. چون عطسه و سرفه در دست باعث آلودگی دست‌ها و در نتیجه انتقال بیماری به سایر کودکان و افراد می‌شود.
شاید در زمان حضور در مدرسه رفتن به روشویی و شستن دست‌ها برای کودک سخت باشد و مانع از این کار شود؛ بنابراین والدین می‌توانند یک ظرف کوچک یا پدهای ضدعفونی دست در کیفش بگذارند و از او بخواهند که در وضعیت اضطراری حتما دست‌های خود را با آنها تمیز کند تا ویروس‌های موجود در دست‌هایش از بین بروند.
به زنگ ورزش مدارس باید اهمیت بیشتری داده شود. اهمیت ورزش در کاهش بیماری‌های تنفسی عفونی ثابت شده است. ورزش استرس را کم می‌کند، اضطراب را پایین می‌آورد، تمرکز را افزایش می‌دهد، جلوی اضافه وزن و ابتلا به دیابت نوع 2را می‌گیرد و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. با تقویت سیستم ایمنی، بیماری تنفسی عفونی هم کم می‌شود.
تغذیه کودک به‌خصوص صبحانه باید مغذی و سالم باشد تا برای 5تا 6 ساعت که کودک در مدرسه است، انرژی لازم را به او برساند.
شستن دست‌ها با آب و صابون قبل از خوردن خوراکی بسیار ضروری است؛ چه در مدرسه و زنگ تفریح و چه در خانه. کودک به محض رسیدن به خانه هم باید حتما دست‌های خود را با آب و صابون بشوید.
به کودک باید آموزش دهیم که اگر یکی از همکلاسی‌ها علائمی مثل سرفه و عطسه داشت، به او نزدیک نشوند.
کودک باید یاد بگیرد که اگر همکلاسی‌اش علائم بیماری دارد، از غذا، آب و خوراکی‌های او استفاده نکند.
والدین کاری نکنند که کودک دچار استرس و اضطراب مداوم شود؛ چون استرس‌هایی که در طول دوره مدرسه به کودک وارد می‌شود، سیستم ایمنی او را تضعیف می‌کند و او را در معرض ابتلا به بیماری‌های تنفسی عفونی قرار می‌دهد.
یک وظیفه مهم در مدرسه
از جمله توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت برای مدیریت بیماری در مدارس، شناسایی زودهنگام علائم و جلوگیری از حضور دانش‌آموزان و کارمندان و معلمان بیمار در مدرسه است. به همین دلیل باید غربالگری‌های روزانه برای همه افراد فعال در مدرسه صورت بگیرد تا منجر به انتقال ویروس و بیماری به سایر افراد نشود.
وظایف مدیران در مدارس
فراهم‌کردن موقعیت آموزشی برای کارکنان و معلمان مدارس درباره اقدامات بهداشتی، تشخیص بیماری و روش‌های مواجهه با آن ازجمله وظایف مدیران مدارس است. ارتباط خوب آنها با والدین هم می‌تواند در ارائه جدیدترین دستورالعمل‌های بهداشتی و بهتر اجرایی‌شدنشان کمک کند تا دانش‌آموزان دوران تحصیلی سلامتی داشته باشند.
مسئولیت مهم والدین
نظارت بر سلامت فرزندان یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است و این توجه به‌ویژه در دوران مدرسه باید افزایش پیدا کند. والدین نقش مهمی در عدم‌شیوع بیماری در محیط‌های آموزشی دارند، به این دلیل که می‌توانند با شناسایی به‌موقع علائم بیماری در فرزندانشان حداقل از فرستادن آنها به مدرسه و انتقال بیماری جلوگیری کنند.
هماهنگ باشید
تعامل میان اولیای خانه و مدرسه می‌تواند منجر به مدیریت بهتر بیماری‌ها شود. والدین باید به کودکانشان رعایت نکات بهداشتی را گوشزد و آنها را به پیروی از قوانین بهداشتی مدرسه تشویق کنند. مدیران مدارس هم باید بر اجرای این قوانین از سوی دانش‌آموزان نظارت و پیگیری داشته باشند و نگرانی خانواده‌ها از غیبت فرزندانشان به‌دلیل بیماری را کاهش دهند.
