بيعت خانوادگی با امام زمان عج

علی‌الله سلیمی-روزنامه‌نگار

تعداد مناسبت‌های مذهبی که همراه با جشن و سرور شیعیان باشد کم نیست اما در میان این روزهای عزیز و مقدس، نهم‌ربیع‌الاول آغاز امامت امام مهدی عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که کمتر به آن توجه شده؛ روزی که نویدبخش حکومت عدل جهانی موعود و بشارت‌دهنده جامعه زیبای معنوی است؛ آرمان‌شهر الهی که با تولد و به امامت رسیدن امام مهدی(عج) وارد فاز عملیاتی می‌شود. غیبت آن حضرت به‌معنای انقطاع و دوردست بودن این جامعه نیست؛ بلکه به این معناست که بشر باید خود را آماده کند.
 به همین دلیل درباره جایگاه و ویژگی‌های روز مبارک نهم ربیع‌الاول با حجت‌الاسلام خدامراد سلیمیان، پژوهشگر و نویسنده حوزه مهدویت گفت‌وگو کرده‌ایم. او معتقد است: «انقلاب اسلامی امتداد ناگریز حرکت به‌سوی کمال در زمان غیبت است.» مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.


مسئله بیعت چه جایگاهی در تاریخ اسلام و آموزه‌های مهدویت دارد و برای انسان امروزی این مفهوم به چه شکلی بازاندیشی می‌شود؟
بیعت و جایگاه بیعت در آموزه‌های مهدویت جایگاه ویژه‌ای دارد؛ اینکه انسانی خود را نسبت به حضرت حجت(عج) متعهد و ملزم به انجام مسئولیت‌هایی بداند. البته بیعت در دوره‌های گذشته و حتی قبل از اسلام تحت عناوین مختلف وجود داشته است. انسان‌هایی با حکمرانان، حاکمان و حکومت‌ها بیعت می‌کردند. عهد می‌بستند که در حمایت از آن حاکمیت و حکمران مسئولیت‌هایی را به دوش بگیرند. در جاهایی که نیاز هست نقش ایفا کنند. مشخصا بیعت در دوره اسلامی ویژگی‌های خاص خود را دارد. در دوران پیامبر اسلام(ص) هم مسلمانان با آن حضرت بیعت کردند که در موارد لازم حضور پیدا کنند؛ در جنگ‌ها، در حمایت از حکومت اسلامی و در دفاع از حریم حاکمیت اسلامی با تمام وجود بایستند. این بیعت در دوران غیبت به نوعی متفاوت شده و به لحاظ اینکه حضور ظاهری امام معصوم را نداریم، این بیعت شاید حساس‌تر و مهم‌تر شده است. حالا چگونگی این بیعت متفاوت است.
اگر بخواهیم از مصداق‌های بارز بیعت در زندگی روزمره مثالی بزنیم، شما به کدام‌یک از این مصداق‌ها اشاره می‌کنید؟
یکی از مصادیق این بیعت برای ما در دعای عهدی که توصیه شده در صبح‌ها بخوانیم مطرح می‌شود. مفاد و مضامین این بیعت‌نامه حائز اهمیت است. در دوران ما که دوران غیبت و ان‌شاءالله در آستانه ظهور است، این بیعت را تحت عناوین مختلف ازجمله دعای عهد مطرح می‌کنیم. البته این بیعت‌نامه‌ای که ما با حضرت حجت(عج) در این روزها و بقیه روزهای عمرمان مطرح می‌کنیم، الزامات و مسئولیت‌هایی را به گردن ما می‌اندازد و آن عبارت است از دفاع مستمر و تمام عیار از اهداف و آرمان‌هایی که وجود مقدس حضرت حجت(عج) قرار است آنها را بر کل کره زمین عملیاتی کند. یعنی صِرف اینکه من با حضرت بیعت می‌کنم و پیمان می‌بندم کفایت نمی‌کند. قطعا این بیعت و پیمانی که ما با حضرت می‌بندیم بایستی در کارها، رفتار و حمایت‌کردن‌های ما از اهداف حضرت حجت(عج) بروز و ظهور داشته باشد. بنابراین، الزامات بیعت ما با حضرت مهدی(عج) حائز اهمیت است.
درخصوص تبیین فلسفه، شرایط و الزامات بیعت با امام زمان(عج) و بیان برخی مصادیق عملی و به روز همانند موضوع حمایت از فلسطین و غزه که از مظاهر بیعت عملی با امام زمان (عج) در عصر حاضر است، چه نظری دارید؟
یکی از اهداف ویژه حضرت حجت(عج) دفاع از مظلوم، سرکوبی ظالمان و نابود کردن ستم در کل کره زمین است. خب، اگر ما بیعت می‌کنیم با امامی که قرار است چنین هدفی را دنبال کند، باید در زندگی خودمان نسبت به آن توجه داشته باشیم. نمی‌شود با امام بیعت کنیم و پیمان ببندیم که هدف اصلی ایشان مبارزه با ستمگر است اما امروز در زندگی خودمان هیچ عکس‌العملی درباره ستم‌هایی که به انسان می‌شود نداشته باشیم. یکی از مصادیق بارز بالاترین ظلم به بشریت، جنایت‌های رژیم غاصب صهیونیستی است که روزانه انسان‌های فراوانی از کودک و زن و پیر و جوان و کلا مظلومان را به خاک و خون می‌کشد. خب اگر ما بیعت می‌کنیم با امام که قرار است بیاید با امثال این جرثومه‌های فساد در روی زمین مبارزه کند و آنها را از بین ببرد، باید امروز در مواجهه با این موضوع واکنش نشان دهیم. حالا یک وقتی امکان حضور در جبهه مواجهه با ستم است، آن موقع انسان حضور پیدا می‌کند اما اگر امکان حضور فیزیکی در آن شرایط نیست، به هر نحو ممکن و با هر وسیله و ابزاری که می‌شود در برابر این ستم و ستمگر باید کاری انجام داد. امروزه فضای مجازی دست همگان را برای مواجهه با ستمگران باز گذاشته است. می‌توان با استفاده از ابزار رسانه برای اعلان مظلومیت انسان‌های مظلوم  اقدام کرد. متأسفانه بسیاری از مسلمانان نسبت به این مسئله هیچ‌گونه احساس تعهدی نمی‌کنند درحالی‌که برای ما مسلمانان یک واجب قطعی و شرعی است که واکنش نشان بدهیم.
طبعا رسیدن به اهداف متعالی ازجمله حکمرانی مهدوی، به پیش‌زمینه‌هایی هم نیاز دارد. در این خصوص چه مواردی برجسته است؟
یکی از نمودهای آمادگی برای فراهم کردن زمینه‌ها برای رسیدن به اهداف، اقتدار است. ما مأمور و موظف هستیم در زندگی دینی خودمان تمام امکانات و شرایط را فراهم کنیم بلکه بتوانیم در برابر دشمنان با اقتدار بایستیم. الحمدلله در پرتو هدایت‌های رهبران انقلاب اسلامی و تلاش‌های شهیدانی که در این مسیر به اقتدار کشور یاری رساندند، ما شاهد نظام مقتدری هستیم که هیچ‌یک از سردمداران کفر و استکبار لحظه‌ای به‌خودشان اجازه نمی‌دهند فکر کنند که به ایران حمله کنند. خدا را شکر که در پرتو رشادت سرداران بزرگ امروز شاهد این اقتدار هستیم که نیروهای نظامی و انتظامی ما خودشان را نسبت به حضرت مهدی(عج) متعهد می‌دانند.
در همین زمینه شاهد هستیم که نظامیان و فرماندهان ارشد کشور در قالب مراسم صبحگاه «عهد سربازی» برای بیعت با امام زمان (عج) درآستان مقدس مسجد جمکران حضور پیدا می‌کنند، این بیعت‌ها چقدر می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
یکی از نمودهای زیبایی که این روزها شاهد آن هستیم، پیمان‌نامه‌ای است که نیروهای نظامی و فرماندهان ارشد ما به مناسبت 9ربیع‌الاول گرد هم جمع می‌شوند و تجدیدعهد با حضرت مهدی(عج) می‌کنند. این مسئله از زیبایی‌های عالی‌ترین مصادیق بیعت با حضرت حجت(عج) است. اینها با تمام وجود عرض می‌کنند ‌ای حجت الهی اگر شما اذن ظهور پیدا کنید، ما در رکاب شما با تمام وجود یاری‌تان خواهیم کرد. درود می‌فرستیم به روح و روان بلند همه شهیدان به‌ویژه سردار شهید سلیمانی که می‌توان گفت مصداق بارز یاری حضرت حجت(عج) در این دوران است.
نقش زنان به‌ویژه مادران عصر معاصر در تبیین و تبلیغ لزوم و شرایط بیعت خانوادگی با امام عصر(عج) چیست؟
از نقش خانواده‌ها هم نباید غفلت کرد. قطعا پدر، مادر و هسته خانواده در پیوند و بیعت با حضرت حجت(عج) نقش ویژه‌ای دارند. امروز جهان غرب با نادرست‌اندیشی‌هایی که در دوره‌های گذشته انجام داده‌اند، آسیب‌های فراوانی به اقتدار و اهمیت خانواده زده‌اند. الحمدلله آموزه‌های اسلامی نسبت به خانواده تأکیدهای فراوانی دارد. نقش خانواده در هدایت‌گری برای انسان، نقش بی‌بدیلی است و ما می‌توانیم این بحث بیعت خانوادگی با حضرت حجت(عج) را با مرکزیت پدر و مادر ترویج بدهیم. چقدر زیباست که در این روز مبارک خانواده‌ها در مراسم جشن‌گونه‌ای خودشان را با حضرت حجت(عج) و اهداف ایشان آشناتر کنند و با خودشان عهد کنند که با اهداف حضرت مهدی(عج) و قیام جهانی آن حضرت همسو هستند. فراموش نکنیم که ما امروزه در پرتو انقلاب اسلامی می‌توانیم به راحتی و روشنی از آموزه‌های مکتب اهل‌بیت(ع) سخن بگوییم.
 انقلاب اسلامی به‌عنوان یکی از بسترهای حکمرانی مهدوی چه شرایطی را برای تسهیل در این زمینه فراهم کرده است؟
انقلاب اسلامی امتداد ناگزیرحرکت به سمت کمال در زمان غیبت حجت الهی است. در این دوران شاهد این هستیم که زمینه‌ها و بسترهای این پیمان‌بندی با حضرت حجت(عج) فراهم شده است. اما خب این مطلوب نیست؛ این صددرصد آن چیزی نیست که بایستی ما به آن رسیده باشیم. ما امروز بایستی تمام آنچه که به‌عنوان اهداف قیام جهانی حضرت حجت(ع) در آموزه‌های اسلامی آمده را در زندگی خودمان ساری و جاری کنیم. نمی‌شود بگوییم ما منتظر امام هستیم که برپا‌کننده عدل و قسط است، اما در زندگی خودمان اهتمام به عدل و قسط نداشته باشیم. بنابراین ما می‌توانیم از بستری که به واسطه انقلاب اسلامی فراهم شده در اینکه ما خودمان را همسو و هم‌پیمان کنیم با حضرت حجت(عج)،  نهایت بهره را ببریم.
در مدارس چه؟ آیا نظام آموزشی ما به اندازه کافی به مسئله مهدویت و جایگاه آن در حکمرانی مهدوی پرداخته است؟
ما می‌توانیم امروز یک حکمرانی متعالی و حکمرانی مهدوی را مطرح کنیم. متأسفانه ما آنگونه که باید و شاید به بحث مهدویت نپرداخته یا کمتر پرداخته‌ایم. جای بسی تأسف است که ما در سیستم آموزشی رسمی خودمان چندان جایگاهی برای مهدویت قائل نشدیم. اگر کسی مدعی است می‌تواند دلیل بیاورد. ما درطول دوران دانش‌آموزی آنگونه که باید و شاید و همچنین در دوره‌های مختلف دانشگاهی به بحث مهدویت نپرداخته‌ایم یا آنگونه که شایسته است و باید باشد، به آن توجه نکرده‌ایم. امید است که در این زمینه در رابطه با این وظیفه و مسئولیتی که گردن همه ما هست، اهتمام بیشتری داشته باشیم. قطعا امروز مسئله حکمرانی مسئله مهمی است. در این میان، نقش نخبگان و فرهیختگان در این زمینه بسیار کلیدی و اساسی است و بایستی آنها بیش از گذشته وارد میدان شوند و با تبیین‌هایی که انجام می‌دهند، نیازها را برجسته کنند و کسانی که متولی و مسئول این امور هستند را نسبت به مسئولیت خودشان حساس کنند. چه زیباست در متون درسی‌مان، مسئله حضرت حجت(عج)، حکمرانی متعالی و حکمرانی مهدوی را به عنوان یک تبیین جدی داشته باشیم.

مکث
حجت‌الاسلام خدامراد سلیمیان، پژوهشگر و نویسنده موضوعات مهدویت و مسائل مربوط به عصر غیبت و ظهور است و آثار گوناگونی در این زمینه دارد. از شاخص‌ترین آثار وی می‎توان به کتاب «درس‌نامه مهدویت» در 4 مجلد اشاره کرد که جلدهای چهارگانه آن به‌ترتیب «حضرت مهدی(عج) از آغاز تا غیبت»، «حضرت مهدی(عج) و دوران غیبت»، «امام مهدی(عج) از ظهور تا حکومت» و «حضرت مهدی(عج) و حکومت جهانی» اشاره کرد.