یادگار مهاجر قفقاز
موضوع: سینما فردوسی، سینمای وقفی
موقعیت: میدان فردوسی
***
سینما فردوسی، قبل از میدان فردوسی و روبه‌روی خیابان لاله‌زار، یکی از نوستالژی‌های تهران است؛ سینمایی که میان اهالی تهران قدیم به رویال معروف بود. مالک یا واقف سینما، رویال مهدی باتمان‌قلیچ، سرمایه‌دار معروف و از ملاکان بزرگ ایران بود که این سینما را برای انجام امور عام‌المنفعه وقف کرد. باتمان‌قلیچ در نیمه‌دهه20 خورشیدی سودای سیاست و کاندیداتوری مجلس به سرش زد و به حزب قوام‌السلطنه پیوست. در دوره پانزدهم انتخابات مجلس هم از نفوذ برادرش که در آن تاریخ فرمانده تیپ اردبیل بود استفاده کرد و راهی مجلس شورای ملی شد. به‌گفته مهرشاد کاظمی، این انتخاب حسابی میان مخالفانش سر و صدا کرد و به‌نحوی با اعتبارنامه‌اش مخالفت شد. البته این مخالفت‌ها برای گوش‌بریدن و باج سبیل گرفتن از این نماینده سفارش‌شده اصالتا قفقازی بود. اما به قصه وقف سینما از سوی این مرد ثروتمند ایران می‌رسیم؛ کاظمی در این‌باره می‌گوید: «بنای سینما فردوسی فعلی در محل سابق استخر رامسر ساخته شد. مالک آن، مهدی باتمان‌قلیچ سه‌دانگ مشاع از این عمارت چهارطبقه را در خیابان شاه‌رضای سابق( انقلاب فعلی) با کاربری گالری و سینما (سینما فردوسی) وقف کارهای عام‌المنفعه کرد؛ هرچند این روزها گردوغبار فرسودگی و پیری بر چهره این سینمای 69ساله نشسته است. در زمان وقف، یک طبقه از این بنا گالری بود و ۹ باب مغازه کوچک و بزرگ هم در آن فعالیت داشت و طبقه سوم آن هم محل سینما رویال بود و در طبقه چهارم یک سالن سینمای دیگر در حال ساخت بود. براساس وقف‌نامه، باید درآمد حاصل از نمایش فیلم و گالری‌های عمارت در حسابی در بانک ملی متعلق به موقوفات خیریه باتمان‌قلیچ جمع و ابتدا از این مبلغ جمع‌آوری شده دستمزد کارگران پرداخت می‌شد.»
بنا بر تعریف این تهران‌پژوه، اجداد مهدی باتمان‌قلیچ اصالتا قفقازی بودند و پس از اشغال قفقاز به‌دست روسیه از آنجا کوچ کردند. او پس از انقضای دوره نمایندگی، همچنان به فعالیت‌های تجاری‌اش در حوزه‌های حمل‌ونقل و هتل‌داری و شهرک‌سازی در تهران و سایر شهرهای کشور ادامه داد. در حال حاضر مالکیت سینما فردوسی به نام حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است و این سینما با یک سالن گنجایش 1024تماشاچی را دارد.
