تصمیمات، پشت درهای بسته گرفته نشود
حسین میرمحمد صادقی/ حقوقدان
امروز جهانیان به این نتیجه رسیده‌اند که شفافیت عامل اصلی و بی‌نقصی است که می‌تواند از ایجاد و گسترش انواع فساد ازجمله فساد اقتصادی در جامعه جلوگیری کند. در واقع شکل‌گیری و علل گسترش فساد را باید در عدم‌شفاف‌سازی ریشه‌یابی کرد. شفافیت می‌تواند در فرایند تحقیقات اداری، بررسی پرونده‌های قضایی، صدور مجوزها و... نمود پیدا کند. موضوع شفافیت در کشور ما متأسفانه مورد توجه و اهتمام جدی قرار نگرفته است. در این زمینه سازمانی وجود دارد تحت عنوان سازمان بین‌المللی شفافیت که هرگاه این سازمان اقدام به رتبه‌بندی می‌کند، کشور ما رتبه پایینی به لحاظ شفافیت دارد. ما الان در بسیاری از فرایند‌های اداری و تصمیم‌گیری در حوزه‌هایی مثل وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها، گمرکات، ادارات مالیات و... به هیچ وجه شفافیت لازم را نداریم و عملا تمام تصمیمات و اقدامات، پشت درهای بسته گرفته و انجام می‌شود. اقدامات پنهانی توسط مهره‌های طلایی برنامه‌ریزی می‌شود و این مهره‌های اصلی ممکن است در روند و کارکرد دچار فساد شود. اما با توجه به اینکه کسی از جزئیات برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها، منابع، محل مصارف بودجه و... اطلاعی ندارد، این بی‌خبری و عدم‌شفافیت زمینه گسترش فساد در جامعه را فراهم می‌سازد.
در مسائل قضایی نیز عدم‌شفافیت باعث بروز فساد می‌شود. قانون می‌گوید مادامی که حکم نهایی صادرنشود نباید هویت متهم فاش شود. این اصل است و حق قانونی متهمان محسوب می‌شود. در کشور ما مشکل از جایی نشأت می‌گیرد که گاهی عملا رأی نهایی علیه متهم مفسد صادر می‌شود اما مردم در جریان جزئیات پرونده قرار نمی‌گیرند. به مردم در این موارد فقط تا این حد اطلاعات داده می‌شود که فلان شخص یا اشخاص به جرم فساد اقتصادی متهم شناخته شده‌اند. درصورتی که در مورد اقدامات و ارتباطات پشت پرده این فساد هیچ‌گونه ابراز نظر یا حرکتی در جهت شفافیت‌سازی از سوی مسئولان ذی‌ربط مشاهده نمی‌شود. بنابراین سال‌هاست که بسیاری از سؤالات و ابهامات در ذهن مردم نقش بسته و هنوز وجود دارد. ماجرای کشف شمش‌های طلا در ترکیه و سرقت دکل‌های نفتی ازجمله فساد‌های معروف و بزرگی است که این اواخر رخ داد و اما هنوز هیچ‌گونه اطلاعاتی به مردم در این زمینه‌ها داده نشد.
در اینجا با توجه به اهمیت مسئله شفافیت باید گفت بیهوده نیست که مطبوعات را رکن چهارم دمکراسی می‌دانند. در زمینه شفافیت، مطبوعات حکم آینه‌ای را دارند که می‌توانند حقایق را منعکس کنند. وقتی مطبوعات به معنی واقعی آزادی بیان داشته باشند، جلوی شکل‌گیری بسیاری از پرونده‌های فساد گرفته خواهد شد. باید روزنامه‌نگاران و مسئولان مطبوعات اطمینان حاصل کنند که به‌خاطر شفاف‌سازی مورد پیگرد قانونی قرار نمی‌گیرند. اگر این اتفاق رخ دهد 2نتیجه مثبت در پی دارد؛ نتیجه اول رفع ابهامات جامعه در مورد فساد و نتیجه دوم عقب‌نشینی مفسدان بالقوه است. بی‌شک عدم‌شفافیت درجامعه امروز وجود دارد و خلأ آن در ابعاد مختلف ملموس است. برای از میان برداشتن این مشکل تمام قوا باید تلاش کنند. هر سه قوه مسئولیت شفاف‌سازی و رفع ابهامات را در جامعه ما برعهده دارند.
