سرنوشت تکان‌دهنده نخستین سفید پوش شهر
موضوع: ورود نخستین پزشکان غربی به پایتخت
ویژگی: پای پزشکان اروپایی از دوره قاجار به تهران باز شد.
***
سابقه ورود پزشکان حاذق اروپایی به ایران و فعالیت آنها در دربار پادشاهان ایرانی به دوره نادرشاه افشار برمی‌گردد. کشیش لوییز بازن، پزشک مخصوص نادرشاه، نخستین پزشک اروپایی بود که وارد ایران شد و برخی منابع مکتوب مدعی شده‌اند که این پزشک فرانسوی، جاسوس بوده و در قتل نادرشاه دست داشته است. بعد از این ماجرا در دوره قاجار، لویی آندره ارنست کلوکه از فرانسه به تهران آمد تا به عنوان پزشک مخصوص محمدشاه قاجار فعالیت کند. نصرالله حدادی، تهران‌پژوه در این‌باره می‌گوید: «دکتر کلوکه، طبیب مخصوص دربار بود، اما با پیشنهاد میرزا تقی خان امیرکبیر به عنوان یکی از استادان مدرسه طب دارالفنون مشغول به کار شد. این پزشک فرانسوی بعدها پزشک مخصوص دربار ناصری شد و بعد از آنکه ناصرالدین شاه مورد سوء قصد قرار گرفت، گلوله‌ای را از گلویش خارج کرد تا به اوج شهرت رسید. کلوکه در یک مقطع زمانی، سفیر فرانسه در تهران هم بود.»
وقتی کلوکه در سال شمسی 1224وارد تهران شد، وبا در پایتخت شیوع پیدا کرده بود و او برای درمان بیماران مبتلا به وبا و جلوگیری از شیوع این بیماری مهلک کوشید. حدادی درباره سرنوشت کلوکه در تهران می‌گوید: «دکتر کلوکه در سال 1233شمسی با خواهر جهانگیرخان سرتیپ، وزیر صنایع و قورخانه ناصرالدین شاه ازدواج کرد و 2ماه بعد به‌خاطر نوشیدن زهر درگذشت. جالب است که جسد کلوکه به کشورش انتقال پیدا نکرد و او را در آرامگاه دولاب تهران دفن کردند.»
درباره ورود نخستین پزشک غربی به تهران روایت‌های مختلفی نقل می‌شود. مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه از اولیویه به عنوان نخستین پزشک و داروشناس اروپایی که به تهران آمده نام می‌برد و می‌گوید: «اولیویه فرانسوی در سال 1175شمسی وارد تهران شده است. او در سفرنامه‌اش نوشته که برخورد با اطبا در ایران محترمانه‌تر از مملکت عثمانی است، چون ایرانی‌ها با تربیت‌تر و آگاه‌ترند. اولیویه از طرف ناپلئون ماموریت پیدا کرده بود که به ایران بیاید و مسیر حمله ارتش فرانسه به هندوستان را بررسی کند. او برای طبابت به ایران نیامده بود و به همین دلیل در برخی منابع به‌عنوان نخستین پزشک غربی که به ایران آمده شناخته نمی‌شود.»
