پرچم سفید ارتش ایران در چراغبرق
موضوع: نخستین داروخانه تهران
ویژگی: همه لوازم این داروخانه از یک حراجی در اتریش خریداری شد
***
داروخانه نظامیه در خیابان چراغبرق نخستین داروخانه تهران است که همه لوازم آن از یک حراجی در اتریش خریداری و به تهران فرستاده شد. این داروخانه بعد از کلی کش و قوس از سوی ورثه متصدی آن، عبدالحسینخان نظامی به موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران اهدا شد. علیرضا زمانی، تهرانپژوه درباره نخستین داروخانه شهر تهران و ماجرای راهاندازی آن میگوید: «از دوران قاجار و بعد از راهاندازی دارالفنون، چند داروخانه یا دواخانه، ازجمله دواخانه نظامی، توسط مدرسان رشته داروسازی مدرسه دارالفنون در تهران راهاندازی شد. اما قدیمیترین آنها دواخانه نظامیه بود که ارتش ایران بین سالهای ۱۲۳۳ تا ۱۲۳۹ خورشیدی لوازمش را از یک حراجی در اتریش خرید و اداره آن را به هادیخان سرتیپ سپرد.»
بهگفته زمانی، هادیخان 30سال متصدی داروخانه بود تا اینکه بعد از مرگش اداره داروخانه به خواهرزادهاش سپرده شد، اما خیلی زود بهدلیل عدمپرداخت حقوق کارکنان از سوی دولت، به عبدالحسینخان نظامی، از دانشآموختگان رشته داروسازی دارالفنون و ارتش واگذار شد. چراغ این داروخانه قدیمی تقریباً تا سال 1367روشن بود و در همین خیابان چراغبرق (امیرکبیر فعلی) فعالیت داشت.
این تهرانپژوه میگوید: «آخرین وارث این داروخانه مرحوم امیرهوشنگ نظامی بود که همسرش، دکتر زریندخت شرقی، سال 1381داروخانه را با کمک عکسهای قدیمی و قطعات باقیمانده از قفسههای داروخانه، با هزینه شخصی به شکل سابق بازسازی و به موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران اهدا کرد. در این داروخانه که حالا به موزه تبدیل شده، اسناد و مکاتبات مربوط به طلب عبدالحسینخان از وزارت جنگ و نیز دفاتر دواخانه که در آن تاریخ نسخه، نام طبیب، نام بیمار، ترکیب داروها و قیمت آن درج شده، موجود است.» علیرضا زمانی با ذکر این نکته، گریزی میزند به استفاده از گیاهان دارویی تا پیش از شکلگیری نخستین داروخانهها: «نخستین داروی خارجی که وارد ایران و تهران شد، «گنهگنه» بود که یک پزشک انگلیسی به نام کورمیک برای معالجه تب نوبه عباسمیرزا استفاده کرد. اما نخستین قدم برای راهاندازی داروخانه وقتی برداشته شد که ناصرالدینشاه از فرنگ برگشت و تصمیم گرفت بیمارستانی به سبک اروپایی در تهران دایر کند. این بیمارستان یک دواخانه داشت که دو نفر به نامهای میرزافرهاد و میرزاعنایتالله آن را اداره میکردند؛ نکته قابل توجه هم این بود که در این داروخانه به جای داروهای اروپایی، بیشتر داروهای گیاهی فروخته میشد و به همین دلیل هم به عطارخانه معروف بود.