اخبار اطفال در پایتخت
موضوع: نخستین نشریات کودکان و نوجوانان
ویژگی: تعلیم‌وتربیت بچه‌ها با ابزار مطبوعات
***
نخستین نشریات کودک و نوجوان در تهران در دوران مشروطه پا به عرصه مطبوعات گذاشتند؛ دورانی که توجه به تربیت و تعلیم کودکان و نوجوانان و بهبود زندگی آنها بسیار مورد توجه قرار گرفت.
قبل از مشروطه موضوعات مربوط به کودکان و نوجوانان نه به‌صورت مستقل بلکه در کنار مطالب بزرگسالان در قالب یک ستون یا مقاله در نشریات چاپ می‌شد. برای مثال روزنامه کاغذ اخبار، به‌عنوان نخستین نشریه ایران، مطالبی درباره وضعیت کودکان منتشر می‌کرد. اما نقطه اوج شکل‌گیری این نشریات مربوط به دوران مشروطه بود.
مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه، دراین‌باره می‌گوید: «پرداختن به موضوع کودکان از مهم‌ترین موضوعاتی بود که مطبوعات از همان گام‌های نخست به آن توجه داشتند؛ اما این موضوعات بیشتر جنبه تعلیم‌وتربیت داشتند. مثلا در نشریه «دانش دارالفنون» به موضوعات کودکان و نوجوانان پرداخته می‌شد و در نشریه «تربیت» نیز بحث کودکان مطرح بود. بیشتر این نشریات نه به‌طور مستقل بلکه در قالب موضوعات علمی، ادبی و آموزشی به مقوله کودکان می‌پرداختند. درحقیقت مطالب مربوط به کودکان در کنار موضوعات ویژه بزرگسالان در نشریات تهران قرار گرفت. توجه جدی به موضوعات مربوط به کودکان و نوجوانان را می‌توان در روزنامه «وقایع اتفاقیه» که در سال سوم سلطنت ناصرالدین‌شاه به دستور میرزاتقی‌خان امیرکبیر چاپ می‌شد، جست‌وجو کرد. این نشریه به‌طور ثابت و مستمر اخبار مدرسه دارالفنون را که دانش‌آموزان آن نوجوان بودند، چاپ می‌کرد. اخبار بیماری‌های اطفال، حوادث کودکان، کودکان بزهکار و حتی آگهی‌های کتاب کودک نیز در آن چاپ می‌شد.»
کاظمی درباره انتشار «مجله ادب» در تهران هم می‌گوید: «نخستین شماره مجله ادب در تهران به سرپرستی محمد وفادار و با همکاری دانش‌آموزان و دانش‌آموختگان مدرسه آمریکایی به چاپ رسید. این نشریه با ترتیب انتشار 2ماه یک‌بار آغازبه‌کار کرد و در خیابان قوام‌السلطنه سابق یا همان خیابان سی تیر کنونی در کتابخانه مدرسه آمریکایی تک‌شماره آن به قیمت 30شاهی به فروش می‌رسید.»
نویسندگان شماره نخست این مجله دیپلمه‌ها و دانش‌آموزان مدرسه آمریکایی بودند و هدف از انتشار آن آشناکردن نسل جوان با ادبیات بود. ستون ثابتی از مجله ادب به نام تکالیف کلا‌سی، در هر شماره داستانی از دانش‌آموزان را به چاپ می‌رساند. نشریه «بازی کودکان» نیز نخستین مجله ویژه کودکان در تهران بود؛ نشریه‌ای که برای نخستین بار صرفا مخصوص کودکان منتشر می‌شد و ابراهیم بنی‌احمد صاحب‌امتیاز آن بود و عباس یمینی‌شریف آن را مدیریت می‌کرد. بازی کودکان نه‌تنها نخستین نشریه مستقل کودکان با نگرش آموزشی و پرورشی، بلکه نخستین مجله کودکان بود که با وجود دشواری‌های بسیار، 4سال انتشارش دوام آورد.
