ماجرای طلاق مادر شاه و ازدواج هنرپیشه‌ها!
موضوع: اخبار زرد و جنجالی
ویژگی: درج اخبار دم‌دستی و پرداختن به موضوعات شخصی و عامه‌پسند
***
یکی از نخستین مطالب زرد مطبوعات سال 1285خورشیدی، بعد از فرمان مشروطیت، با درج خبر ماجرای طلاق مادر محمدعلی شاه از مظفرالدین شاه در روزنامه روح‌القدس منتشر شد؛ خبری که عده‌ای معتقدند باعث شد محمدعلی شاه کینه مشروطه را به دل بگیرد و حتی سر سردبیر آن روزنامه را به باد دهد. این نشریه با درج این خبر یکی از پیشگامان تولید اخبار زرد در تاریخ مطبوعات ایران شد، اما ماجرای این خبر زرد چه بود؟ نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، به نقل از مرحوم استاد عبدالله انوار تعریف می‌کند: «همدم‌الملوک (ام خاقان) دختر امیرکبیر به اجبار مهد علیای دوم(ملک‌جهان خانم) به عقد مظفرالدین میرزا درآمد. حاصل ازدواج همدم‌الملوک با مظفرالدین میرزا، محمدعلی شاه بود. همدم‌الملوک به‌دلیل خصومتی که از ماجرای کشته شدن پدرش داشت دست به کارهای خلاف‌‌‌شأن درباری می‌زد. سر همین اقدامات مظفرالدین میرزا او را طلاق داد. بعد از صدور فرمان مشروطیت، روزنامه روح‌القدس مطلبی درباره انحراف اخلاقی مادر شاه و شرح خرابکاری‌های او منتشر کرد. محمدعلی شاه بعد از فرمان به توپ بستن مجلس و اعدام تعداد زیادی از مشروطه‌خواهان و روشنفکران آن دوران در باغشاه، یکی از افرادی را که اعدام کرد سلطان‌العلمای خراسانی، سردبیر روزنامه روح‌القدس به‌علت حمایت این نشریه از مشروطه‌خواهان و درج این ماجرای خانوادگی بود.»
به‌گفته حدادی، استفاده از اخبار زرد در مطبوعات و نشریات بیشتر برای جذب مخاطب و پنهان کردن افکار و مقاصد سیاسی روز بود. برای همین سردبیران مجله‌ها و روزنامه‌ها سعی می‌کردند با جنجال و آب و تاب دادن به اخبار زرد بر بسیاری از واقعیات سیاسی و اجتماعی جامعه سر‌پوش بگذارند: «بعد از شهریور 1320تعداد نشریات رو به افزایش رفت و نشریاتی با نام‌های ابرمرد، آسیا، اراده آذربایجان، ملت، آژنگ، ادیب، آفتاب، آشفته، اصلاحات ایران، باباشمل، بازپرس و... منتشر شد و اغلب سردبیران سعی می‌کردند در کنار همه اخبار جدی و مهم روز در دل نشریاتشان از اخبار زرد هم استفاده کنند تا برای مخاطبان بازار گرمی بیشتری داشته باشند. یکی از نشریاتی که اخبار زرد و جنجالی زیادی منتشر می‌کرد و در نهایت منجر به قتل سردبیرش شد نشریه مرد امروز بود که در آن از خاندان پهلوی انتقاد می‌کرد و در نهایت سردبیرش محمدمسعود از سوی حزب توده به قتل رسید، اما در این میان روزنامه کیهان و اطلاعات به نسبت سایر نشریات کمتر اخبار زرد منتشر می‌کردند. پرداختن به موضوعات دم‌دستی مانند قصه طلاق و جدایی هنرپیشه‌ها، ورزشکاران، سیاستمداران و... از مهم‌ترین اخبار زرد مطبوعات تا سال 1357بود.» این تهران‌پژوه در بخش دیگر صحبت‌هایش از سال‌های ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی هم یاد می‌کند: «از سال 1358تا 1359نشریاتی مانند چلنگر و جوان منتشر شد که مصداق بارز انتشار اخبار زرد بود. از سال 1359تا تقریبا دهه 70به‌دلیل مسائل سیاسی داخلی اخبار زرد کمتر منتشر می‌شد تا اینکه از دهه 70 به بعد دوباره استفاده از اخبار زرد در نشریات باب شد.»
