گزارش
مردودی در آموزش زبان‌های خارجی
نظام آموزشی کشور با وجود برنامه‌ریزی‌های متعدد در یاددهی زبان انگلیسی و عربی به دانش‌آموزان ناتوان است
لیلا شریف- روزنامه‌نگار
حسرت حرف زدن به زبانی دیگر با استفاده از کتاب مدرسه، سال‌هاست که بر دل دانش‌آموزان نشسته است و فرقی نمی‌کند دهه شصتی باشند یا دانش‌آموز امروزی. این روزها همه می‌دانند که از مسیر کتاب‌های درسی قرار نیست که به اندوخته زبان‌های انگلیسی و عربی مدرسه نکته خاصی اضافه شود. ناتوانی مدارس در آموزش زبان خارجی موجب شده است که نسل جدید بیش از پیش به آموزشگاه‌های زبان پناه ببرند و هر روز به رونق کسب‌وکار این آموزشگاه‌ها اضافه کنند تا شاید از این طریق، فرصت مکالمه و خواندن زبانی دیگر را به‌دست بیاورند.
یادگیری زبان از مسیر آموزشگاه
زبان‌آموزی برای متولدان دهه 60به یک هیولای شکست‌ناپذیر تبدیل شده بود؛ هر چند سبک زندگی نسل جدید آنها را بیشتر با زبان انگلیسی آشنا کرده، اما هنوز هم حرف زدن به زبان انگلیسی برای بسیاری از دانش‌آموزان چالش است. بهار نشاط‌دوست، معلمی شاغل در یک آموزشگاه زبان که چند سالی هم به‌عنوان معلم زبان در مدرسه دولتی مشغول فعالیت بود، در مورد مشکل آموزش زبان انگلیسی در مدارس گفت: «ساختار کتاب آموزش زبان مدرسه ایراد دارد. هر درس خیلی طولانی است و چندین مبحث سخت را در داخل آن جا داده‌اند؛ بدتر اینکه موضوعات هر فصل با هم ارتباط کمی دارند.» به‌گفته این معلم که 17سال سابقه تدریس دارد « کتاب زبان پایه هفتم یک‌دفعه از یک مکالمه شروع می‌شود. بچه‌هایی که تا قبل از متوسطه اول هیچ کلاس زبانی نرفته‌اند، وقتی با این کتاب روبه‌رو می‌شوند، برای اینکه خودشان را به کلاس برسانند، مجبور می‌شوند که در آموزشگاه‌های زبان ثبت‌نام کنند.» او افزود: « از سویی این کتاب برای دانش‌آموزانی که در سنین پایین کلاس زبان رفته باشند هم نامناسب است، یعنی نوجوانان زیادی هستند که به پایه هفتم رسیده‌اند اما زبانشان خیلی خوب است در حالی که این کتاب در حد دانش‌آموزان مبتدی است . پس باید قبول کنیم که هم طراحی کتاب از اساس ایراد دارد و هم سن آموزش زبان در حال حاضر استاندارد نیست.»
ضعف در آموزش زبان عربی
این موضوع مختص به آموزش زبان انگلیسی نیست؛ دانش‌آموزان با اینکه از پایه هفتم یا همان اول راهنمایی قدیم، آموزش زبان عربی را هم داشته و دارند و تا پایه دوازدهم یعنی 6سال این پروسه آموزش ادامه دارد، اما به این زبان هم مانند زبان انگلیسی مسلط نمی‌شوند. ویدا رحیمی‌نژاد، استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در رابطه با برنامه‌های تدوین‌شده برای یادگیری زبان دانش‌آموزان، توضیح داد: «ساعت آموزشی زبان در متوسطه اول 2ساعت در هفته و برای پایه دهم و یازدهم 3ساعت است و در پایه دوازدهم به 4ساعت در هفته می‌رسد که بخشی از زمان کلاس به مسائلی غیر از درس و تدریس می‌گذرد. در مقیاس جهانی برای رسیدن به سطح 2 در CEFRL بین 400تا 490ساعت آموزش نیاز است. از طرفی میانگین دانش‌آموزان ما در یک کلاس چیزی حدود 25تا 30نفر است که این موضوع بر سطح آموزش اثر می‌گذارد.»
تجربه کشورهای دیگر در زبان‌آموزی
در نوامبر سال ۲۰۰۱ شورای اتحادیه اروپا تصمیم گرفت سیستم جدیدی را برای یکپارچه‌سازی مدارک زبان در اروپا و جهان معرفی کند و در همین راستا CEFRL را به‌عنوان یک ملاک ارزشیابی سطح زبان افراد تعریف کرد. محمدرضا عنانی‌سراب دارای دکتری زبان انگلیسی از دانشگاه لیدز انگستان و عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی گفت: یکی از اقدام‌های خوب در راستای یاددهی زبان در اروپا از سوی حدود 50کشور انجام شد. این کشورها با هدف ایجاد مرجع زبانی مشترک -به‌عنوان چند کشور با زبان، فرهنگ و مرزهای مختلفی که نیاز به مراوده دارند-CEFRL را بنیان گذاشتند. طبق این مقیاس، مؤلفه‌های زبان مشخص شده‌اند و اگر با توجه به بافت و فرهنگ موجود نیاز به تغییر حس شود، از سوی همان تیم اجراکننده اتفاق خواهد افتاد. آموزش زبان دوم به دانش‌آموزان ایرانی در گذر زمان به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و نیم‌نگاهی به شرایط زبان‌آموزی دانش‌آموزان این واقعیت را عیان می‌کند که کتاب‌های درسی قافیه را به آموزشگاه‌های زبان باخته‌اند و نباید امید داشت که نوجوان‌های ایرانی با تکیه بر کتاب‌های مدرسه به زبانی دیگر صحبت کنند.
