چاق چاقو
یکی از آیینهای ماه محرم در چهارمحال و بختیاری قدمتی 250ساله دارد.
اهالی سامان در این استان براساس یک سنت دیرینه در شب عاشورا به کوچهها و خیابانها میآیند و با برگزاری مراسم «چاقچاقو» به عزاداری برای امامحسین(ع) و یاران با وفایش میپردازند. قدمت مراسم چاقچاقو در شهر سامان موجب شده است تا این آیین در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد.
داستانهای بسیاری درباره علت برگزاری مراسم چاقچاقو وجود دارد. اجرای مراسم به این شکل است که نوحه خوانده میشود و عزاداران 2تکه سنگ یا چوب را براساس ریتم نوحه (مثلا پنجضرب، چهارضرب، سهضرب و دوضرب تند و کند) به هم میکوبند. گاهی طبل و سنج و نی هم با این نوا همراهی میکند. این مراسم در شهر سامان فقط هنگام شب عاشورا اجرا میشود، در ایام قدیمتر مراسم چاقچاقو توسط بزرگان شهر چالشتر نیز در هیئتهای عزاداری برگزار میشد.
2قطعه چوب یا سنگ، نی و نوای دلنواز آن و مجری نواهای آیین، طبلهای بزرگ و کوچک، میکروفن و باندهای مربوط به آن، علامت عزاداری تزیین شده و پارچه و پرچم نوشتههای دست مردم از وسایل آیین چاقچاقو است.
بیشتر از سنگ استفاده میشد، در گذشته تکه سنگهای صیقلی و صاف را جمعآوری و در این مراسم از آنها استفاده میکردند و امروزه بیشتر از تکه چوبهای صاف تراشیده شدهای که در پشت آنها جای انگشت تعبیه شده است، استفاده میشود.
نوحه ترکی نیسان سامانی که زبان حال حضرت زینب(س) را خوانده در این مراسم خوانده میشود.