160سال تعزیه در شمیران
موضوع: شبیه‌خوانی در تکایای تاریخی شمال تهران
ویژگی: تعطیلی کسب‌وکار همراه با سیاهپوش شدن بازار
اجرای تعزیه در آبادی‌های شمیران، همان روستاهای سرسبزی که اکنون به محله‌های شمال شهر تبدیل شده‌اند نیز قدمت بسیار دارد. در یکی دو قرن اخیر، تکایای کهن این گستره علاوه بر میزبانی از مجالس عزاداری، میزبان اجرای تعزیه نیز بوده‌اند؛ از تعزیه در تکیه حصار بوعلی که به همت کامران‌میرزا نایب‌السلطنه، فرزند ناصرالدین‌شاه برگزار می‌شد تا استقبال پرشور اهالی تجریش از تعزیه‌های تکیه بزرگ تجریش و میزبانی تکیه نیاوران از این نمایش آیینی. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه از مسئولان تکیه، می‌گوید: «تعزیه در تکیه تاریخی نیاوران طبق اسناد مکتوب، قدمتی به اندازه خود تکیه دارد. بنای ابتدایی تکیه نیاوران حدود 160سال پیش و همزمان با حضور ناصرالدین‌شاه قاجار در این منطقه ییلاقی ساخته شد.» اما اهالی قدیمی شمیران می‌گویند: برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه در محوطه آن بیش از 160سال قدمت دارد. پیش از ساختن تکیه هم در این محدوده مراسم عزاداری و تعزیه برگزار می‌شد. آن سال‌ها محرم که از راه می‌رسید دور تا دور تکیه را با چادر سیاهپوش می‌کردند. پرده‌ای حائل، قسمت بانوان و آقایان را از هم جدا می‌کرد تا بانوان نیز بتوانند به تماشای مراسم تعزیه بنشینند. بعدها که تکیه نیاوران ساخته و تکمیل شد، در میانه تکیه فضایی با 8ستون چوبی برای تعزیه ساختند که هنوز هم میزبان برگزاری این نمایش آیینی است؛ همان فضای شکیل و مناسب برای برگزاری تعزیه که لوکیشن سکانس آخر سریال «شب دهم»، ساخته حسن فتحی و مراسم تعزیه بازسازی‌شده در این سریال بود.
تکیه تجریش نیز یکی از مهم‌ترین اماکنی است که از دیرباز اهالی شمیران را برای تماشای تعزیه گرد هم جمع کرده است. اجرای شبیه‌خوانی در این تکیه هم قدمتی به اندازه خود تکیه دارد. کتیبه‌ای که روی ورودی تکیه بزرگ تجریش نصب شده، نشان می‌دهد قدمت این تکیه تاریخی به دوران قاجار برمی‌گردد. در فضای میانی تکیه تجریش، سکویی برای اجرای تعزیه ساخته شده که بیش از چندین دهه، میزبان نمایش شبیه‌خوانی بوده است. سکوی تعزیه تکیه با ساختمانی 2طبقه در گرداگرد خود محصور شده و طبقه بالای آن ویژه بانوان است. رضا آرزومند، از مسئولان تکیه تجریش، در این‌باره می‌گوید: «فضای میانی تکیه در طول سال جز ایام عزاداری محرم در اختیار میوه‌فروش‌ها و کسبه قرار می‌گیرد، اما محرم که از راه می‌رسد با برچیده شدن بساط کسب‌وکار، سکوی میانی تکیه خودنمایی می‌کند. سکو را در آغاز محرم فرش می‌کنند تا به محلی برای برگزاری تعزیه تبدیل شود.»
در همینه زمینه :
