تعزیه خانگی به سبک اعیان و اشراف
موضوع: برپایی نمایش سوگ در خانه‌ها
ویژگی: تعزیه زمینه‌ساز تحولات اجتماعی
از زمان آغامحمدخان و فتحعلی‌شاه معمول بود که اعیان و اشراف در تکایا و منازل خود تعزیه برگزار کنند. البته در زمان محمدشاه و ناصرالدین‌شاه این نوع تعزیه‌خوانی‌ها بیش از پیش رواج یافت. بسیاری از شاهزادگان و رجال نیز علاوه بر حضور و داشتن طاق‌نمای اختصاصی در تکیه دولت، باز هم بر ضرورت برپایی تعزیه در ایام محرم در منازل خود تأکید بسیار داشتند. از سوی دیگر، اشراف و اعیانی که جایگاه والاتر و تمکن مالی بیشتری داشتند، برای برپایی آیین تعزیه، از لوازم و امکانات بیشتری استفاده می‌کردند تا مراسم آبرومندانه و وزین‌تر برگزار شود.
داوود فتحعلی بیگی، پژوهشگر نمایش‌های آیینی، درباره این نوع تعزیه‌خوانی می‌گوید: «گرایش و علاقه اعیان و اشراف و شاه و درباریان قاجار به تعزیه باعث تحولات اجتماعی در آن دوران شد. در واقع تعزیه، نخست در میان عامه مردم و اصناف خرده‌پا رشد و گسترش پیدا کرد و سپس به طبقات بالای جامعه راه یافت. حکومت، دربار و در نهایت اعیان و اشراف، نه‌تنها از تعزیه‌خوانی‌های عمومی حمایت کردند، بلکه خود نیز به برگزاری این مراسم پرداختند و تکایا و محله‌های معین و حتی خانه‌های شخصی خود را به این کار اختصاص دادند. تعزیه بخشی یا نوعی از عزاداری‌های مذهبی به‌شمار می‌آمد و اعیان و اشراف با حمایت از این نمایش آیینی و سنتی و مذهبی و برپایی آن در منازل خود ضمن نشان‌دادن احساس و اعتقاد مذهبی خود به مردم، موقعیت اجتماعی و سیاسی خود را نیز به نمایش می‌گذاشتند و وجهه‌ای میان مردم برای خود کسب می‌کردند. به همین دلیل رجال و اعیان دوره قاجار نه‌تنها در محله‌های خود تکیه‌های مخصوص تعزیه‌خوانی می‌ساختند بلکه خانه‌های خود را نیز معمولاً در دهه محرم به تعزیه‌خوانی اختصاص می‌دادند. در این خانه‌ها که غالباً فضای بیرونی مناسبی داشت، مجالس روضه و تعزیه‌خوانی با هم برگزار می‌شد.»
به‌گفته داوود فتحعلی بیگی، میرزا شفیع، صدراعظم فتحعلی‌شاه و محمدحسین‌خان امین‌الدوله، مستوفی دیوان او و میرزا ابوالحسن‌خان(سفیر ایران در لندن)، در خانه‌هایشان در ایام محرم تعزیه‌خوانی‌های مفصلی برپا می‌کردند.
