چالش‌های دماوند، نخستین اثر طبیعی ثبت‌ شده در ایران

کوه دماوند، نخستین اثر طبیعی ثبت‌شده در ایران است؛ کوهی که با اساطیر ما گره خورده است و این روزها از گردشگری بی‌ضابطه، معدن‌کاوی و پسماند رنج می‌برد.
چرای بی‌رویه دام، آسیب‌ به آبخیزهای کشور و معدن‌کاوی ازجمله چالش‌های دیگر کوهستان‌هایی مثل دماوند و معادن آبی است و خاصیت نگهداری آب در کوهستان‌ها با توجه به این موارد دچار اختلال شده و یا از بین رفته‌ است.
دماوند زیستگاه مجموعه غنی از حیات‌وحش است. ازجمله گونه‌های شاخص آن می‌توان به کل، بز، قوچ و میش اشاره کرد؛ اما به‌گفته مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان، زیستگاه آنها به‌دلیل ورود زیاد و گسترده دام و فشارهای انسانی به ارتفاعات بسیار بالا انتقال یافته است که منجر به پیدا نشدن غذا در محدوده زندگی آنها می‌شود و خطر انقراض این گونه‌ها را به همراه دارد.
عباس محمدی به تخریب‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی در دماوند اشاره کرد و به ایسنا گفت: دامداران برای تأمین سوخت به‌منظور پخت غذا و آماده‌سازی چای از انواع گیاهان گون و گیاهانی که شاخه و قسمت‌های چوبی دارند، استفاده می‌کنند. این موضوع بسیار قابل تأمل است؛ چرا که در کشوری که سرشار از منابع نفت و گاز است، هنوز سیستمی تعبیه نشده‌ که دامداران برای سوخت و مصرف شخصی خود از گیاهان ارزشمند مراتع بهره برداری نکنند.
محمدی تأکید کرد: یکی دیگر از عوامل انسانی مؤثر بر تخریب‌ کوه‌ها ازجمله دماوند، گردشگری بی‌ضابطه و بی‌توجهی گردشگران به محیط‌زیست کوهستان است؛ بنابراین صعود در فصل مناسب، تعیین تعداد کوهنوردان برای صعود در هر مسیر، خودداری از افزایش مسیرهای کوهنوردی و ضرورت صعود از راه‌های پاکوب، خودداری از ایجاد راه فرعی، موظف و مکلف بودن افراد به برگرداندن زباله‌های تولیدشده و چگونگی مدیریت فضولات از مواردی است که نیازمند تدوین و اعمال ضوابطی است.
حدود ۳۰درصد مساحت کشور را کوهستان‌ها تشکیل داده است. کوه‌ها منابع آبی هستند که خود سبب بارش برف و باران، تقویت آب‌های زیرزمینی و تشکیل رودها می‌شوند. همچنین کوه‌ها را برج‌های آب شیرین جهان می‌نامند. کوه دماوند ۵۶۱۰متر ارتفاع دارد و به بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین کوه آتشفشان آسیا شهرت دارد. دماوند از سال ۱۳۸۱ به‌عنوان اثر طبیعی ملی در سازمان حفاظت محیط‌زیست و سال ۱۳۸۷ به ثبت آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی رسید.