50 اشتباه در 10دقیقه

گروه پژوهش همشهری

طرح ادعاهای مغایر با واقعیت‌های موجود، یکی از رویکردهای دولت یازدهم و دوازدهم بوده‌است؛ رویکردی که طی سال‌های اخیر درباره برجام بارها تکرار شد و محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امورخارجه ایران در برنامه «میزگرد سیاسی» بار دیگر بر آنها اصرار کرد.
بررسی سخنان ظریف در جریان میزگرد سیاسی روز سه‌شنبه که از تلویزیون پخش شد و بازتاب گسترده‌ای نیز در افکارعمومی داشت، نشان‌دهنده طرح اشتباه‌های قابل توجه، آن‌هم در مدت زمانی کوتاه است که پیش‌ از هر چیز گویای این نکته است که او با نادیده‌انگاری حافظه تاریخی مردم ایران، تلاش می‌کند تبعات عبور از منافع ملی ایران را به گردن دیگران بیندازد. فرافکنی یک‌طرفه ظریف درحالی است که مردم ایران طی سال‌های اخیر همواره با چالش‌های ناشی از ضعف‌های موجود در برجام مواجه بوده‌اند. در ادامه به صحت‌سنجی ادعاهای ظریف دراین برنامه تلویزیونی می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.


1- ظریف قدرت نرم را کنار قدرت سخت قرار داد؛ مثل 2سلاح که کنار هم قرار بگیرند. درحالی‌که رابطه قدرت نرم و سخت مثل رابطه ایمان و عمل صالح است. ابزارها و نیروی مقاومت ظاهر‌کننده و نتیجه آن قدرت نرمند. کنارنهادن آنها کنارنهادن ایمان این مردم است. آنچه اهمیتی ندارد ابزار و توسعه مادی است که خالی از ایمان و معنا باشد.

2- «پیروزی خون بر شمشیر» را که امام گفتند ظریف به‌معنای پیروزی امر نرم بر امر سخت معنا می‌کند. او معتقد است پیام جمهوری اسلامی مهم است. سؤال این است که اگر پیام کافی بود، چرا باید حضرت امام قدرت سیاسی در کشور ایجاد می‌کرد؟ قدرت نرم وقتی به سمت بروز و ظهور بیرونی و عملی کشیده می‌شود، آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، نه وقتی که فقط بیان شود. این یک نوع ترویج عملی سکولاریسم است. درحالی‌که اتفاقا دین توصیه می‌کند ایمان خود را به منصه ظهور بکشید. و این ایمان بروزیافته و نشان‌داده‌شده است که البته بر هر ابزاری پیروز است. یعنی وقتی همه قدرت خود را برای بروز ایمان به‌کار کشیدیم، این قدرت ایمانی بر قدرت‌های مادی پیروز می‌شود.

3- «این که مردم اگر همراه شما نباشند هرقدر سلاح داشته باشید به نتیجه نخواهید رسید» معنایش نفی قدرت و پیشرفت مادی بدون همراهی حقیقی مردم است، نه نفی قدرت و پیشرفت مادی به بهانه همراهی مردم. اگر اندیشه‌ای این جمله را به‌کار ببرد تا با آن اهمیت سلاح را کم کند، مغالطه می‌کند.

4- «این که مردم اگر همراه شما نباشند هرقدر سلاح داشته باشید به نتیجه نخواهید رسید»، آیا حرکت ایران به سمت اهدافش تا امروز همراهی مردم را نداشته است یا داشته؟ آقای ظریف منظورش این است که همراهی مردم وجود ندارد؟ اگر همراهی مردم هست که این بحث چه سودی دارد؟ اگر همراهی مردم نیست یا ایشان نگران آن است که به‌مرور نباشد، سؤال این است که آیا معنای این جمله آن است که سلاح را بدهیم یا زمین بگذاریم تا همراهی مردم حاصل شود؟ آیا زمین‌گذاشتن سلاح و کمرنگ‌کردن مقاومت، باعث همراهی مردم می‌شود؟ خلاصه آنکه این جمله چگونه می‌خواهد اثبات راهبرد سازش با آمریکا کند؟

5- «قدرت معنایی جمهوری اسلامی مقاومت را ایجاد کرد.» این جمله 2معنا می‌تواند داشته باشد، اول آنکه همان گفتن و اعتقاد ایمانی دور از صحنه عمل قدرت‌ساز است. دوم آنکه این قدرت معنایی است که قدرت ابزاری و سخت ایجاد می‌کند و خود را در دنیا به ظهور می‌رساند، طوری که چشم‌های مادی دنیا هم ببیند و بترسد. معنای دوم درست است و معنای اول خطاست. معنای اول لازمه‌اش کنارگذاشتن قدرت سخت است و سپردن آن به دشمن. معنای دوم لازمه‌اش تلاش برای به ظهور و بروز رساندن قدرت ایمانی و معنایی است. معنای دوم کل پیکره نظریه ظریف را به چالش می‌کشد. معنای اول به نفع نظریه ظریف است. به‌نظرتان چرا ظریف این دو معنا را از هم تفکیک نکرد؟ سخن او به نفع کدام معنا بود، اول یا دوم؟

6- ساده‌انگاران در کشور چه کسانی هستند؟ ظریف معتقد است مخالفان او ساده‌انگارند. او در گفت‌وگو با فواد ایزدی که در ابتدای ماجرای برجام انجام شده بود و فیلم و صوتش پخش شد، علنا گفت خروج آمریکا از این برنامه مشترک غیرممکن است. سؤال این است که او ساده‌انگار بود یا جریان مقابلش؟ اتفاقی که بعدها جلوی چشم ایران رخ داد.

7- ساده‌انگاران در کشور چه کسانی هستند؟ ظریف معتقد است سیاست‌های کشور توسط رهبری معین می‌شود. رهبری بارها و بارها از قانون اقدام راهبردی که مجلس تصویب کرد به‌عنوان یک برگ زرین و افتخارآمیز آن یاد کرد. ظریف علت اصلی فشار به مردم ایران را تصویب این قانون دانست. آیا ظریف رهبری را ساده‌انگار می‌داند؟ آیا ظریف سخنش خودمتناقض است؟

8- «مقاومت در سال1361 ایجاد شد، یعنی در زمان ضعف ما در جبهه‌ها.» اتفاقا سال1361 سال قدرت‌نمایی ایران در جبهه‌ها بود، چون در این سال خرمشهر آزاد شد.

9- «مقاومت در سال1361 ایجاد شد، یعنی در زمان ضعف ما در جبهه‌ها.» اگر منظور از جریان مقاومت حزب‌الله لبنان است، که 2سال قبل یعنی1982 میلادی و تقریبا همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت، که در زمان پیروزی و قوت ایران بود و در سال تسخیر لانه جاسوسی محقق شد. اگر مراد جریان مقاومت در کل منطقه است به اندازه‌ای که گفتمان مقاومت در ایران و جهان اسلام موفق شد و دست برتر را پیدا کرد، توانست توسعه پیدا کند.

10- «چی بود که مقاومت لبنان را ایجاد کرد و مقاومت فلسطین را ایجاد کرد، آن پیام انقلاب اسلامی بود.» اگر پیام انقلاب اسلامی بدون قدرت انقلاب اسلامی می‌توانست چنین قدرت و مقاومتی را ایجاد کند، در طول 1400سال قبل از آن این کار را انجام می‌داد. پیام انقلاب اسلامی تا تبدیل به یک حرکت قدرتمند مردمی و خارجی نشد، نتوانست در منطقه و در کل دنیا طنین و حرکتی را ایجاد کند.
11- «نگویید قدرت یعنی قدرت نظامی، والا براساس نظریات رئالیستی یا باید به یک قدرت برتر وصل شویم یا جلوی قدرت آمریکا تواضع کنیم.» قدرت نظامی 2گونه است، قدرت نظامی جوشیده از اراده و ایمان مردم و قدرت نظامی بدون این معنا. اهمیت معنا و ایمان و اراده مردم نفی قدرت نظامی نمی‌کند، بلکه اتفاقا اثبات قدرت نظامی می‌کند. اما چنین قدرت نظامی اگر حرکت نکند جامعه ایمانی که این قدرت نظامی شکل بگیرد معنایش ضعف آن معنا و ایمان است.

12- «نگویید قدرت یعنی قدرت نظامی، و الا براساس نظریات رئالیستی یا باید به یک قدرت برتر وصل شویم یا جلوی قدرت آمریکا تواضع کنیم.» سؤال این است که آیه‌ای که ظریف تلاوت کرد و از آن عبور کرد با این نفی قدرت نظامی چگونه می‌سازد؟
«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّه وَ مِنْ رِباطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ‌الله وَ عَدُوَّکمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ‌الله یعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَی ءٍ فی سَبیلِ‌الله یوَفَّ إِلَیکمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون» (60انفال)  اگر قدرت معنایی کافی است چرا اساسا این آیه باید نازل شود؟ قدرت معنایی کافی است دیگر؟ مسئله این است که قدرت معنایی اگر ظهور و بروز نظامی پیدا نکند مؤثر نخواهد شد.

13- «چون ما نمی‌توانیم 800میلیارد دلار هزینه نظامی بکنیم و اگر بخواهیم به قدرت نظامی تکیه کنیم، باید یا سر خم کنیم یا به قدرت دیگری وصل شویم.» این جمله 2معنا دارد، یکی اهمیت قائل‌نشدن و بی‌توجهی به قدرت نظامی وقتی به پای قدرت نظامی آمریکا نمی‌رسد به اسم قدرت معنوی، دوم توجه به اینکه قدرت مادی برآمده از قدرت معنوی تاب مقابله با قدرت نظامی آمریکا را دارد. اگر دومی مراد ظریف باشد، اهمیت قدرت نظامی ثابت می‌شود؛ چراکه او بعید است ایران را دارای قدرت معنوی و ایمانی نداند.

14- «مقاومت قدرت معنایی ماست و ما این قدرت را از دست نخواهیم داد.» سؤال این است که مقاومت قدرت معنایی است یا قدرت معنایی و مادی هر دو است. اگر مقاومت قدرت معنایی صرف است، چطور تا پیش از این ضربات امنیتی و نظامی غیرقابل جبران به اسرائیل نزده؟ چرا اساسا حماس و نیروهای مقاومت دنبال سلاح باشند؟ چرا اساسا بحث سلاح حماس مطرح است و درگیری برای خلع سلاح کردن مقاومت و حماس طرح می‌شود؟

15- «تحریم را با عدد نمی‌شمارند، با عدد شمردن تحریم مغلطه است.» این جمله در پاسخ به دکتر فواد ایزدی مطرح شد که به او گفت در طول دولت شما که دم از برجام و توافق می‌زدید، تحریم تکثیر شد. سؤال این است که آیا جناب ظریف حاضر بود در ابتدای تصمیم برای برجام به مردم بگوید ما عدد تحریم‌هایمان بیشتر هم خواهد شد؟

16- «تحریم را با عدد نمی‌شمارند، با عدد شمردن تحریم مغلطه است.» اگر تحریم دشمن بی‌فایده است، اساسا او چرا تحریم کرده است؟ آیا فشار حداکثری که در دوره ترامپ اتفاق افتاد یک فشار تخیلی بود؟ یا در قالب همین تحریم‌ها اعمال شد؟ 700نهاد حقیقی و حقوقی تحت همین راهبرد فشار حداکثری تحریم شدند. آیا این تحریم‌ها فشار بر ایران ایجاد نکرده بود؟

17- «بانک ما را کجا تحریم کردند؟» این را ظریف می‌گوید؛ اما جالب است همان قانون کاتسا یکی از مفادش تحریم بانک مرکزی ایران است. در دستور اجرایی13846 که ترامپ بعد از خروج آمریکا صادر کرد، بانک مرکزی ایران در لیست تحریم‌ها قرار گرفت. دستور اجرایی13871 مربوط به تحریم بخش فلزات ایران و تسویه‌های بانکی مرتبط با آن است و به این ترتیب این دستور شامل محرومیت‌های بانکی است. دستور اجرایی13902 اعمال تحریم بر بخش‌های اضافی ایران است.

18- «کشتیرانی ما را کجا تحریم کردند؟» این را ظریف می‌گوید؛ اما جالب است بدانیم همین 2سال پیش وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای از اعمال تحریم‌هایی علیه 6نهاد کشتیرانی و یک نفتکش در ارتباط با ایران خبر داد. همه اینها به بهانه ارتباط با «شرکت تجارت صنعت پتروشیمی خلیج‌فارس» اتفاق افتاد. این وزارتخانه همچنین نفتکش «گلوری‌هاروست» با پرچم پاناما را به اتهام ارتباط با شرکت «گلدن‌واریر» در لیست تحریم‌ها قرار داده است. همه این تحریم‌ها برای محدودیت ایران در کشتیرانی انجام شده است.

19- ظریف می‌گوید در سال94 و 95 تورم تک‌رقمی شد. سؤال این است که خروجی دولت روحانی سال 94 و 95 بود؟ یا سال1400؟ چه شد که وضعیت تورم به عدد 60درصد رسید؟ چه شد که 120 اقتصاددان نزدیک دولت روحانی ادامه این مسیر را منتهی به تورم 3رقمی می‌دانستند و این را در نامه‌ای علنی به شهید رئیسی اعلام کردند؟

20- آقای همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی دولت روحانی، در کنگره حزب کارگزاران می‌گوید رشد اقتصادی در دولت روحانی کمترین میزان در میان دولت‌های پس از جنگ بوده. این عدد در دولت روحانی چیزی نزدیک به صفر بوده است. آقای ظریف می‌گوید سال 94 و 95 رشد دورقمی داشته‌ایم؟ دولت روحانی 2سال مستقر بوده آیا؟ چرا حالا که شیره سر مردم می‌مالید کامل نمی‌گویید؟

21- اگر تحریم در دولت آقای رئیسی تعداد بسیار بیشتری اضافه شده است، سؤال این است که چطور رشد اقتصادی ایران در دولت رئیسی بعد از 8سال دولت آقای روحانی رکورد می‌زند و ایران در رشد اقتصادی در جهان دوم می‌شود؟ چرا ظریف همه‌‌چیز را نمی‌گوید؟

22- آقای ظریف معتقد است دولت خاتمی ایران را سربلند کرد. سؤال این است که چرا بعد از دولت خاتمی مردم ایران همین خط سربلندی را انتخاب نکردند؟ چه شد که نزدیکان آقای خاتمی رأی نیاوردند و وزرای او آخر شدند؟ آقای هاشمی شکست جدی خورد؟ چه شد که مردم سال88 با همه همراهی خاتمی و میرحسین و چه و چه به این مجموعه اعتماد نکردند؟ اگر دولت خاتمی قوی بود چه شد که مردم حاضر شدند احمدی‌نژاد را انتخاب کنند؟

23- ظریف می‌گوید ترامپ از برجام اگر خارج شد، از بسیاری از قراردادهای دیگر هم خارج شد. این دلیل بر ضعف برجام نبود؛ بلکه رفتار و خطای استعمارگر است. سؤال این است که شما که پیش از این صراحتا اعلام کردید دنیای امروز امکان چنین رفتاری را به ترامپ نمی‌دهد، خوب چه چیزی در محاسبات شما خطا بود؟ این را چرا توضیح نمی‌دهید؟

24- یک پرسش از آقای ظریف رفتار قدرت‌های دنیا در ماجرای غزه است. سؤال این است که چرا قراردادهای دنیا و همه فشارهای روشن افکار عمومی نتوانسته است جلوی آمریکا را در کشتار مردم غزه بگیرد؟ چطور با قرارداد بنا دارید جلوی چنین موجودی را بگیرید، اگر قدرت سخت را مهم نمی‌دانید؟

25- آقای ظریف معتقد است این بایدن بود که سیاستش این شد که پیچ تحریم‌ها را شل کند و اجازه بدهید ترامپ برگردد تا ببینیم دوستان چه می‌کنند. معنای این جمله آن است که از نگاه آقای ظریف در آمریکا اگر دولت دمکرات‌ها بیاید شرایط ایران خوب می‌شود و اگر دولت ترامپ بیاید شرایط خراب می‌شود. سؤال این است که این که رئیس بانک مرکزی آقای روحانی در دوران اوباما گفت عایدی ما در برجام صفر بوده، آیا دروغ بود یا راست؟ آیا اوباما دبه کرد یا نکرد؟ آیا تحریم‌ها و فشارها بر ایران در دوران اوباما بعد برجام شکل گرفت یا نگرفت؟ اگر نگرفت پس سخنان آن دوران دولتی‌ها دروغ بود آیا؟ یا سخنان امروز ایشان دروغ است؟ آیا خوی استعماری آمریکا فقط در دولت ترامپ خود را نشان می‌دهد یا در دولت‌های دمکرات‌ها هم خود را نشان می‌دهد؟

26- قرآن صریحا می‌گوید دولتی که با شما مخاصمه و دشمنی دارد و مورد اطمینان نیست، دروغ می‌گوید، حیله می‌کند، لا تَهِنوا وَ تَدعوا اِلَی السَّلم‌؛ حق ندارید با او صلح کنید.

27- قرآن صراحتا می‌گوید با دشمن غیرقابل اعتماد، اگر چنانچه پیمانی بستید، وَ اِن نَکثوا اَیمانَهُم مِن بَعدِ ‌عَهدِهِم‌، شما هم با آنها مقابله‌به‌مثل کنید؛ پیمان شکستند، پیمان‌شان را بشکنید.‌
قرآن می‌گوید اگر کشوری، بنای بر دشمنی با شما ندارد و ‌می‌گوید بیایید با هم جنگ نکنیم، نظام اسلامی باید قبول کند؛ وَ اِن جَنَحوا لِلسَّلمِ فَاجنَح لَها وَ تَوَکل عَلَی‌الله.

28- لا ینهاکمُ‌الله عَنِ الَّذِینَ لَم یقاتِلوکم فِی الدّینِ وَ لَم یخرِجوکم مِن دِیارِکم اَن ‌تَبَرّوهُم وَ تُقسِطوا اِلَیهِم
حتی کفاری را که بنای بر دشمنی با شما ندارند، شما را آواره نکرده‌اند، قبول کنید و به آنها محبت کنید؛ ولی دشمن، موضوع متفاوتی است.

29- اساسا آیه اِن جَنَحوا لِلسَّلمِ فَاجنَح لَها وَ تَوَکل عَلَی‌الله، بعد از آیه معروفی است که نظام اسلامی را دستور به آمادگی تمام‌عیار مقابل دشمنان می‌دهد، به‌گونه‌ای که دشمنان از این آمادگی شما به هراس بیفتند.

30- منطق قرآن در برابر زیاده‌خواهان و متجاوزان، مبارزه و جهاد است نه صلح و سازش:
وَإِن نَّکثُواْ أَیمَنَهُم مِّن بَعدِ عَهدِهِم وَطَعَنُواْ فِی دِینِکم فَقَتِلُواْ أَئِمَّه ٱلکفرِ إِنَّهُم لَا أَیمَنَ لَهُم لَعَلَّهُم ینتَهُونَ.

31- نگاه قرآن این است که عده‌ای از کفار هستند که اساسا به هیچ پیمانی پایبند نیستند و زبان گفت‌وگو با اینها جهاد است: فَقَتِلُواْ أَئِمَّه ٱلکفرِ إِنَّهُم لَا أَیمَنَ لَهُم لَعَلَّهُم ینتَهُونَ.

32- اساسا اگر بنای بر سازش و صلح با طاغوت‌ها باشد که فلسفه نبوت انبیا زیر سؤال می‌رود: وَلَقَد بَعَثنَا فِی کلِّ أُمَّه رَّسُولًا أَنِ ٱعبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجتَنِبُواْ ٱلطَّـغُوتَ.

33- آن کسی که می‌گفت هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود، چون معاهده بین‌المللی است، جناب ظریف بود نه مخالفان ایشان.

34- محض یادآوری، مگر قرار نبود با برجام همه تحریم‌ها لغو شود؟ پس این عدد ۱۵۰۰ تحریم چیست؟!

35- تمام تعهدات برجام را انجام دادید و بعد هم با برجام پاره‌شده ترامپ مواجه شدید.

36- شما وزیر امور خارجه بودید؛ اما متن برجام را به اقرار خودتان نخوانده بودید و ندیده بودید که کلمه تعلیق تحریم در برجام نیست.

37- ظریف می‌گوید در دولت ما 3بار آمریکا را در سازمان ملل محکوم کردیم؛ شاید یادشان رفته با خود ایشان در راهروهای سازمان ملل چه برخوردی کردند.

38- ظریف می‌گوید بایدن تحریم‌ها را شل کرده، بگذارید ترامپ بیاید ببینید چه می‌شود. سؤال این است که اوبامای دمکرات زمان شما چرا گره تحریم را شل نکرد؟!

39- بنا بر تصریح معاون خودتان آقای عراقچی، قانون راهبردی لغو تحریم‌ها ما را از سردرگمی در مذاکرات نجات داد. حالا شما آن را مانع احیای برجام می‌دانید؟!

40- کشور را 8سال معطل برجام کردید و حالا می‌گویید نگذاشتند با قانون راهبردی احیایش کنیم؟! مگر زنده‌اش 8سال چه سودی داشت برای کشور جز تعطیلی صنعت هسته‌ای؟

41- با قانون راهبردی مجلس بود که تولید و ذخیره‌سازی‌ و غنی‌سازی‌ ۲۰درصدی در رآکتور تهران آغاز شد.

42- پول‌های بلوکه‌شده ما در عراق و کره‌جنوبی را قانون لغو تحریم‌ها آزاد کرد.

43- کارخانه تولید اورانیوم فلزی را که غربی‌ها را وحشت‌زده کرده بود، قانون راهبردی لغو تحریم‌ها راه انداخت.

44- برای نخستین بار پس از قانون لغو تحریم‌ها غنی‌سازی‌ ۶۰درصد را آغاز کردیم.

45- برخلاف نظر دکتر ظریف که گفته طرح کاتسا هیچ تحریم جدیدی نیاورد چون برجام اجازه اضافه‌کردن تحریم را نمی‌داد، طرح کاتسا به مادر تحریم‌ها معروف است و سیاه‌چاله تحریم نامیده می‌شود.

46- در این طرح کاتسا انواع محدودیت‌های اقتصادی از بلوکه‌شدن دارایی‌ها در خاک آمریکا تا ممنوعیت ارائه خدمات بانکی به فرد یا نهاد تحریمی قرار دارد.

47- به‌طور ویژه این طرح به‌دلیل قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان‌های تروریستی تبعات اقتصادی فراوانی برای ایران در پی ‌دارد.

48- قسمت خطرناک و نگران‌کننده این است که افراد و نهادهایی که دارای ارتباط کاری با سپاه هستند هم به موجب دستور اجرایی۱۳۲۲۴ باید تحریم شوند و در لیست تحریمی آمریکا که با عنوان SDN Lis‌t شناخته می‌شود، قرار گیرند.

49- براساس طرح کاتسا هیچ بانک خارجی با ایرانی‌ها همکاری نخواهد کرد.

50- بیان آقای ظریف شکل‌دادن به یک دوقطبی گسترده در کشور بود. ایشان درحالی‌که با آقای پزشکیان زیر پرچم وفاق ملی و وحدت جمع شده است، چطور این مسیر دوقطبی را دنبال می‌کند؟ آیا بناست وحدت کارشناسان به این روش و این طریق محقق شود؟ اساسا چطور اندیشه‌های کارشناسی این قدر سیاسی و سیاست‌زده است؟ آیا این تناقض نیست؟